فارس باستانگرایلاری، خولیاچیلاری و اونلارا قویروق اولموشلار

ایشیق سؤنمز 02.06.2007

1385 ایلی نین خرداد آیی نین بیرینده گونئی آذربایجان شهرلرینده فارس شوونیستلیگی و راسیستلیگینه قارشی یؤنه لی و باشلانمیش میللی قیام فارس باستانگرایلیق حئیرانلاری و فارس شوونیستلری آراسیندا هویوقمالارا (چاش باش قالمالارا) یول آچمیشدیر. ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان باشقا ائتنوسلارین میللی بیلینجلری نین گلیشمه سینی و فارس راسیستلیگینه سون قویولما مسئله سینی نظره آلاراق فارسچی باستانگرایلارین بیر سیراسی کئچمیشده گونئی آذربایجانلیلارین میللی و مدنی وارلیقلارینی دانماغا چالیشدیقلاری و میللی مسئله نی "قوم پرست"، "پان ترکیسم" و "پان عربیسم" دئیه قلمه آلدیقلارینا (1) باخمایاراق زامان گئدیشی ایله بیر سیاسی ژئست اولاراق زهرلی جامی ایچه جک و آجی اولان گئرچک و واقعیتی سؤزده ایفاده ائده جک گؤرونورلر (2). بو مسئله اؤزلوگونده سئویندیریجی اولماسینا باخمایاراق فارسچی شییادلار بو مسئله دن ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ائتنوسلار علیهینه بیر تله کیمی یارارلانماق ایسته ییرلر دئیه دوشونمه لی ییک. بو تله ماهیتینی ایرده له یرکن (تجزیه و تحلیل ائدرکن) فارس باستانگریلاری و اونلارا قویروق اولموشلار طرفیندن ایران ممالیکی محروسه سینده کی "میللیتلر مسئله سی" نین شهروندلیک ساحه سینه دوشورولدوگونه تانیق اولوروق:

" باید پرچم حقوق فرهنگی و زبانی را از دست نژادپرستان جدائی خواه و قبیله گرایان گرفت و آنرا در کنار پرچمهائی چون "برابری زن و مرد"، "آزادی اندیشه و گفتار و نوشتار"، "حق برخورداری از کار، سرپناه، بهداشت و آموزش رایگان" و پیش و بیش از هر چیزی "حق برخورداری از نان" برافراشت."(2).

اوسته گؤروندوگو کیمی موأللیف میللی مسئله نی مدنیت آچیسیندان فارس میللتی نین دیل و مدنیتی نین آلت قوروپو (فارس اولمایان ائتنوسلارین دیل و مدنیتلری اؤزلری اوچون رسمی، آنجاق سراسری دئیه فارس دیل و مدنیتی اولمالیدیر) کیمی ایفاده ائتمه گه چالیشیر. تاریخی مسئله سؤز قونوسو اولدوقدا فارسلیق اؤنه چکیله رک سیاسی و ایقتصادی مسئله لر ده فارس سومورگه چیلیگینه تابع اولونور. بو اوسته کی وعده لری فارس اولمایان میللیتلره بیر خرمن وعده سی کیمی وئریلمه سینه باخمایاراق قولتوغوندا گیزلی توتدوغو تله نین ده نه اولدوغونو گؤزمه میز پیس اولماز دئیه دوشونمه لی ییک. بو ساحه ده اوخویوروق:

"از یاد نبریم که در همه جای جهان واپسگراترین نیروها همیشه با زیباترین شعارها به میدان آمدهاند و تنها هنگامی به پیروزی دست یافتهاند که باورمندان راستین همان خواستهها و شعارها میدان را به آنان سپاردهاند و در ایران ما نیز چنین است، اگر ما از این خواستهها و حقوق به آشکارا سخن نگوئیم، کسانی که از هم اکنون پستهای دولتی کشورهای جدا شده از ایران را میان خود بخش میکنند، آنها را در گوش همان مردم خواهند خواند در خوابشان خواهند کرد، تا به بهانه رهائی، دههها و سدهها به بندشان کشند. "(2).

اوسته کی پاساژا دیققت یئتیردیکده تهران حاکیمیتی و آذربایجان میللی حکومتی نماینده لری آراسیندا ایمضالانان سند گؤز اؤنونده سرگیلنمیش اولار. بیلیندیگی کیمی فارس حاکیمیتی طرفیندن مظفر فیروز ایمضا آتدیغی سنده اساساً آذربایجانا دیل و مدنیت آزادلیغی و ایچ ایشلرینده اؤزونو ایداره ائتمه حاققی وئریلمیشدیر (3). بو گونکو فارسچی باستانگرایلار سلفلری نین فیکیرلریندن فایدالاناراق آذربایجان خالقینی بیر داها آلداتماغا دوشونورلر.

دئمک، فارس باستانگرایچیلاری و راسیستلری موختلیف تله و بویاقلارلا ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینی ظاهیری گؤزل شعارلار دئیه اؤز توتدوقلاری یولوندان آزدیرماغا و عوام ساندیقلاری خالق ایجتماعیتی آراسیندا آرا قاریشیقلیغا یول آچماغا چالیشاجاقلار. باشقا بیر یازی کئچمیشده سومکا "حزب سوسیالیست ملی کارگران ایران" آدلی فاشیست بیر فارس تشکیلاتینا عضو اولموش (4) و بوگون سلطنتچی حزبی پوزو ایله ایجتماعیتی آلداتماغا چالیشان داریوش همایونون فیکیرلرینه گؤز گزدیرمک فایدالی اولار دئیه دوشونوروک، اوخویوروق:

"پس از چند ماهی فروکش کردن بحث ها يکبار ديگر مسئله قومی ــ در جا هائی با هدف کمرنگ کردن يکپارچگی ملی ــ بالا گرفته است. .... در طيف راست (جمهوریخواهان) با شرکت چند تنی نمايندگان گرايش چپ در تدارک سومين نشست خود هستند که مهم ترين دستاورد دو نشست پيشين آنان وارد کردن مقوله حقوق سياسی اقوام ايران در گفتمان سياسی بوده است. از يک سو می کوشند قوم را همان ملت بشمارند و دو واژه با معنای متفاوت را در همه جا، مترادفا بکار برند ..... در سوی ديگر آنچه را که در ميثاق های پيوست اعلاميه جهانی حقوق بشر، پياپی و به اصرار "حقوق سياسی افراد متعلق به اقليت های مذهبی و قومی" ناميده شده به اقوامی که هر کس می تواند تعريف خودش را از آنها داشته باشند می بخشند؛ و نه تنها به ملت يگانه ايران بلکه به حقوق شهروندی نيز که ميراث بيست و پنج شش سده تلاش بهترين های انسانيت است پايان می دهند. در هردو سو ملاحظات تنگ و اشتباه آميز تاکتيکی، "راه دوزخ (تجزيه و پاکشوئی قومی) را، (به پشتيبانی بيگانه،) با نيات (نا) خوب هموار" می کند."(5).

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس جمهوریتچیلری آراسیندا ایجتماعیتی آلداتماق اوچون طرح اولموش "شهروندلیک" مقوله سی ده داریوش همایون حضرتلرینی راحاتسیز ائتمیش مقامدا یئر آلیر. بئله لیکله داریوش همایون بیر داها سلفی اولان خیالی داریوش و کوروش حضرتلری نین قبیرلرینه تاپیناراق 2600 ایل میراث مسئله سینی اورتایا آتماغا چالیشاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی مین ایله یاخین آذربایجان تورکلری نین حاکیم اولدوقلارینی گؤرمزدن گلمه گه چالیشیر. دئمک، داریوش همایون ذات عالی نین "ملاحظات تنگ" دئدیگی گئنیش حئساب ائتدیگی اؤز راسیسیتلیک گؤروشلری دئییل، فارس تشکیلاتلاریندا پاداچولوق قیمتینه فارس اولمایان ائتنوسلارا - سؤزده ده اولسا- یئر وئریلمیش شهروندلیک مقوله سیدیر. گئنه اوخویوروق:

" خوشبختانه صدا های نيرومندی از طيف چپ به بحث ملی (بحث مربوط به ملت ايران) دربرابر "مسئله ملی" ميراث استالين پيوسته اند. چه جمهوريخواهان و چه مشروطه خواهانی که برای جلب يک دو سازمان قومی دامن از دست داده اند با چالشی روبريند که آنان را اگر به ندای منطق و مصلحت ملی تسليم نشوند از اين هم بی ربط تر خواهد کرد. از آن صدا ها به سه بانگ رسا می خواهم اشاره کنم که به گردن ما حق بزرگ دارند. نخست آقای بابک اميرخسروی است که از ساليان پيش يکايک دعاوی تجزيه طلبان را در ميان چکش دانش گسترده و سندان احساس تعهد ملی خود خرد کرده است .... دوم آقای محمد امينی است که با قلم پربار خود در کتاب پس از مقاله، همه بنياد های ملت سازی و جدائی اندازی را برباد داده است. ... سوم آقای حشمت رئيسی است (11)، که شمشير زبانش بر گرايش های ضد ملی از چپ و راست کشيده است و بسياری را بويژه در طيف چپ بر طرح هائی که بيگانگان، از سر دشمنی با رژيم اسلامی، برای برهم زدن ايران دارند بيدار کرده است."(5)

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس استحمار تشکیلاتینا باغلی قالان، اؤز میللی منلیگی و کیملیگنه دؤنوک اولان بابک امیر خسروی لرین فارس راسیستلیگینه "ایران میللتی و اقوام ایرانی" دئیه تمیزلیک سویو تؤکمه سی و فیته (لنگ) دولاندیرماسی یالنیز فارس راسیستلری و شوونیستلرینی سئویندیره بیلر (6). محمد امینی ذات عالی حزب نژادپرست جبهه میللی فارس عضوودور(7).

بیلیندیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان میللیتلرین "میللی مسئله لری" نین علیهینه اولماق یئنی بیر تاپینتی دئییل، ایستر پهلوی حاکیمیتلری، ایسترسه ده آددا جمهوری ایسلامی ایران حاکیمیتینه میللی مسئله آچیسیندان پوزیسیون دورومدا یئر آلان فارس تشکیلاتلاری یالنیز حاکیمیت ائتمگه دوشوندوکلری و قورولموش نیظام و اینتیظام اساسیندا موختلیف ائتنوسلارین میللی، مدنی و سیاسی مسئله لرینه حل یولو تقدیم ائتمک حاققینا یییه اولمادیقلاری و بو مسئله یه موخالیف اولدوقلاری اوچون حاکیمیته چاتسینلار دئیه خاریجی دؤولتلره نؤکرچیلیک ائتمه گه چالیشمیشلار دئیه دوشونمه لی ییک (بو مسئله ایستر فارس ساغ و ایسترسه ده فارس سول آخینلاری اوچون کئچرلیدیر). یئری گلمیشکن فارس استحمار تشکیلاتینا قویروق اولموش بابک امیر خسروی نین گؤروشلرینی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر علیهینه گؤزدن کئچیرک، اوخویوروق:

"... ايرانيها هرجاي كشور باشند، از يك "هويت قومي- تباري" برخوردار هستند كه ريشه در منشاء تاريخي مردمشناختي (اتنولوژيك) آنها دارد. هويت قومي بهويژه در زبان يا گويش و فرهنگ آنها به طور بارزتري تجلي دارد. از سوي ديگر، اقوام ايراني از وراي سدهها همزيستي و سرنوشت مشترك، با رشتههاي فراوان تاريخي، فرهنگي و عاطفي، بههم پيوند خوردهاند و ملت ايران را بهوجود آوردهاند."(7).

اوسته کی بابک امیر خسروی نین بو یاناشمالارینا عوامفریبلیک آدیندان باشقا بیر ایفاده ایشلتمک دوزگون اولمازدی. بیلیندیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده اوچ دیل قوروپونا عایید موختلیف ائتنیکلر یاشاماقدادیرلار. دیل بیلیمینده ایران دیل قوروپو آدلانان ائتنوسلار (کوردلر، بلوچلار، لورلار و ساییره لر) دا فارس شوونیستلیگیندن اماندا دئییللر. اونلارین دیل و مدنیتلری فارس راسیستلری و اونلارا قویروق اولموشلار طرفیندن ازیله رک میللی وارلیقلاری سورعتله یوخلوغا دوغرو ایلریله مکده دیر.

ایکی آیری دیل قوروپلارینا (تورک و عرب) باخدیقدا وضعیت داها دا آجیناجاقلیدیر. اونلارین دیل و مدنیتلری نین فارس دیل و مدنیتی ایله هئچ بیر اورتاقلیغی اولمادیغی اوچون اونلار فارس راسیستلری طرفیندن اینسانا لاییق اولمایان حئیوانلارا بنزه دیله رک کیچیمسه مه لر و تحقیرلر ایله اوزله شیرلر. اؤیرنیم سیستیمینه گلدیکده بو ایکی دیل قوروپونا عایید اولانلار اوچون وضعیت داها دا آجیناجاقلیدیر. آنا محبتی ایله دیل آچمیش یئنی یئتمه لر اوخول و مکتبلره گیرر گیرمز مسئوللار طرفیندن اعمال اولموش فارس دیلی نین شوکی ایله اوز اوزه گلیرلر. میلیونلار یئنی یئتمه لردن بیری ده آلتی یاشیندا اولان مهران رحیمی آدلی آذربایجان اوشاغیدیر. او 2005 (1384) ایلی نین مهر آیی نین اولینده بیرینجی درسلیک اوتاغینا آیاق باساراق فارس دیلینی باشا دوشمه دیگی اوچون اؤیرتمه نه اؤز دیلینده درس وئریلمه سینی ایسته دیگینه باخمایاراق دئییلنلره گؤره قوشا چایین قیرمیزی خلیفه کندینده اؤیرتمنی، وحید مهدویان، طرفیندن حده قورخولار ایله اوزله شیر. یئری گلمیشکن بابک امیر خسروی آدلی ذات عالیدن سوروشولمالیدیر: مهران رحیمیلر اوچون فارس دیل و مدنیتی نئجه بیر کیملیک اولمالیدیر؟ فارس دیلی مهران رحیمیلره دوغما بیر کیملیکدیرسه، مهران رحیمیلر نه اوچون بو دیلی بیر اوشاق ساحه سینده باشا دوشه بیلمیرلر؟ فارس دیلی مهران رحیمیلر اوچون اؤزگه بیر مقوله دیرسه، نه اوچون بابک امیر خسرویلر خالقی استحمار ائتمگه و عوامفریب اولماغا و فارس راسیستلرینه قویروق ماهیتی داشیماغا چالیشیرلار؟ بابک امیر خسروی گئنه ده یازیر:

".... باز تأكيد ميكنم كه در ايران، مناسبات "ملت سلطهگر" كه ظاهراً "ملت فارس" ناموجود مدنظر است و" ملتهاي زيرسلطه" كه از قرار، اقوامِ ساكن ايران هستند، وجود نداشته و ندارد. اين بهمعني انكار برخي تبعيضات موجود و عدم رعايت حقوق اقوام و اقليتهاي زباني-فرهنگي نيست."(7)

اوسته گؤروندوگو کیمی بابک امیر خسروی بورادا ایکی باشلی دانیشماغا چالیشیر. او بیر یاندان ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلرین وار اولدوغونو دانماغا چالیشیر، باشقا یاندان ایسه فارس حاکیمیتی طرفیندن اعمال اولموش آیری سئچگیلیکدن (تبعیضات موجود و عدم رعایت حقوق اقوام) دانیشیر. بئله لیکله اوزدن ایراق موردار آغاچ کیمی نه اؤز میللتی نین، نه ده فارس شوونیستلری یانیندا اؤزونه یئر آچا بیلمه یه جک گؤرونور. دئمک، داریوش همایون کیمی فارس فاشیست و راسیستلری (4) بو ذاتلارین آدی نین دالیندا گیزله نه رک آذربایجان میللتینی نشانه گئتمه گه چالیشیرلار. بابک امیر خسروی گئنه ده یازیر:

"... چه حكمتي در اين نهفته است كه در 500 سال گذشته، همهي سلسلههاي پادشاهي كه هركدام به قوم خاصي تعلق داشتهاند، هرگز بهفكر تشكيل دولت قومي-زباني خاص خويش نيفتادهاند و همواره اولين هدفشان تأمين وحدت سرتاسري ايران و ايجاد دولت واحد ايران بودهاست؟ چه رمزي در اين نكته نهفته است كه صفويه از اردبيل بهپا ميخيزد و شاه اسماعيل تا پايش به تبريز ميرسد خود را پادشاه ايران ميخواند و نه پادشاه آذربايجان؟"(7).

اوسته گؤروندوگو کیمی بابک امیر خسرویلر دره دابانی کؤلی کیمی تاریخین کئچمیش دنگه لرینده ایلیشیب قالاراق زامانی درک ائتمکدن عاجیز قالمیشدیر. بیلیندیگی کیمی میللت مقوله سی فرانسه نین بؤیوک اینقلابی سونوجو اولاراق اورتایا چیخمیش بیر مقوله دیر. دئمک، توپلومون بیر میللت کیمی اؤزونو درک ائتمه سی ایلک اولاراق فرانسه ده کئرچکلشمیشدیر. سونرا ایسه قونشو و باشقا مملکتلر ده فرانسه ایقلابی نین اتکیسی آلتینا کئچره رک میللی مقوله اوزره سؤز آچماغا باشلامیشلار. ایران ممالیکی محروسه سینه گلدیکده خالق ایجتماعیتی نین یازیب اوخومادان اوزاق اولماسی و بو ممالیکی محروسه نین بؤیوک روسیه و انگیلیستان ایستعماری چنبره سینده یئر آلماسی بو ممالیکی محروسه ده کی توپلوملاردا میللی بیلینجین گلیشمه سینه ایجازه وئریمه میشدیر. بو مسئله آذربایجان تورکلری اوچون داها دا کئچرلیدیر. بیلیندیگی کیمی شاه اسماعیل آذربایجاندا ایش باشینا گلدیگی زامان، 1240 ایلینده قورولموش آلتین اوردو حوکومتلری 1502 ایلینده روسلار طرفیندن یئنیلگه یه اوغرایاراق روسیه چارلیغی ایران ممالیکی محروسه سی نین قونشولوغوندا بولونماغا باشلامیش. بئله لیکه ایران ممالیکی محروسه گونئیدن پرتغال و اینگلیسلرین باسقیسینا معروض قالارکن زامان گئدیشی ایله قوزئی بؤلگه لر روسیه ایشغالچیلیغینا و عثمانلی سالدیریلارینا معروض قالمیشلار. 1789 ایلینده فرانسه اینقلابی باش وئررکن آذربایجان تورپاقلارینا گؤز تیکمیش روسیه چارلیغی اؤز حاکیمیت تورپاقلارینی بؤیوتمک آرزوسو ایله قافقازلارا دوغرو ایلریله مگه باشلامیش. 1803- 1813 ایللری روسیه چارلیغی و قاجار شاهلیغی آراسیندا داوام ائدن ساواشلار سونوجو اولاراق گلیستان آنلاشماسینا اساساً گنجه، شکی، دربند، قوبا، سالیان بؤلگه لری و ساییره روسیه چارلیغینا بوراخیلماق زوروندا قالمیش. زامان گئدیشی ایله روسلارین آذربایجان تورپاقلاریندا ایلری مه سی نتیجه سینده 1828 ایلینده روسلار تبریزی اله کئچیره رک روسیه و قاجار شاهلیغی آراسیندا اولان تورکمانچای آنلاشماسینا اساساً آراز چایی سرحد اولماقلا آذربایجان بیر فاکت اولاراق ایکییه بؤلونموش. بو بؤلونمه لره باخمایاراق روسیه چارلیق قوشونلاری آذربایجان مشروطه حرکاتیندا بیله گونئی آذربایجانی اؤز باشینا بوراخماق ایسته مه میش. روسیه و اینگیلیستان گوجلری آراسیندا سیخیشمیش قاجار ممالیکی محروسه سینه تورکلر حاکیم اولمالارینا باخمایاراق ائشیکدن اعمال اولموش باسقیلار تورک ائتنوسونا میللی مفکوره اولوشدورماق اوچون ایجازه وئرمه میشدیر. بئله لیکله اؤز حاکیمیتینی قوروماق اوچون خاریجی و ایستعمارچی گوجلره باج وئرمک زوروندا قالان قاجار شاهلیغی ایچریده باش قالدیرمیش هر بیر میللی و مدنی حرکتی ده باسدیرماغا یؤنلمیش. بو سایدیغیمیز ندنلردن یانا ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سی یئرینه "دیکتاتورلوغا قارشی ساواش" مقوله سی اورتایا آتیلمیش دئسک، یانیلمامیشیق. آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سینه باخمایاراق 1917 ایلی روسیه ده اکتیابر دگیشیکلیگی باش وئردیکدن سونرا شئیخ محمد خیابانی باشچیلیغیندا آذربایجاندا ایکینجی بیر حرکت باش قالدیرماغا باشلامیش. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سی نین تاریخی باخیمدان گئجه قالماسی فارس راسیستلری و تمامیتچیلری اوچون بیر تاریخی شانس ساییلارکن باشقا ائتونلار اوچون - باشلاریندا آذربایجان تورکلری اولاراق- شانسسیزلیق یوخسا بد شانسلیق اولموشدور دئیه دوشونمه لی ییک. بابک امیر خسروی گئنه ده یازیر:

".. چهگونه است كه صفويهي آذريتبار، بدون دو دلي، پايتخت خود را از اردبيل به تبريز و از آنجا به قزوين و سرانجام به اصفهان منتقل ميكند و شاهعباس از اصفهان است كه نصفجهان ميسازد نه از اردبيل يا تبريز؟"(7).

بو اوستکی مقاملاری اینسان اوخویارکن، فارس تشکیلاتلاریندا دری قابیقدان چیخان بابک امیر خسروی نین بو ذکاوتینه نه دئمه لیدیر؟ اونو اوخوجولار بلیرله مه لیدیر. آنجاق تاریخ باخیمیندان بو مسئله یه یاناشارساق، مسئله آشاغیداکی بیچیمده ایضاح ائدیلمه لیدیر: شاه اسماعیلین اردبیلدن تبریز گلیشی او زامان حاکیمیت مرکزی ساییلان تبریز شهرینی اله آلماق اولموش. حاکیمیت مرکزی نین زامان گئدیشی ایله قزوینه داشینماسی مسئله سینه گلدیکده بیلیندیگی کیمی چالدیران ساواشیندا شاه اسماعیلین عثمانلیلار قارشیسیندا یئنیلمه سی حاکیمیت مرکزی اولان تبریزی ایستراتژیک باخیمدان تهلوکه ایله اوز اوزه قویموشدو. بئله لیک شاه طهماسب حاکیمیت مرکزینی قزوینه داشیمالی اولموش. شاه عباس ایسه بندر عباسی ایشغال ائتمیش پرتغال قوشونلارینا قولاق بورما وئرمک اوچون حاکیمیت مرکزینی ایصفهانا داشییاراق اورا الیندن گلدیگی یاتیریم و سرمایانی بو شهرین آبادلیغی اوچون خرج ائتمگه چالیشمیش. گؤروندوگو کیمی صفویلرین اردبیلدن تبریزه، سونرا قزوینه و ایصفهانا داشینمالاری خالق ایجتماعیتینی دوشوندوکلری اوچون دئییل، اؤز حاکیمیتلرینی قوروماق اوچون زامان ایجاب ائتدیگی پلانلار اساسیندا بو مسئله نی حیاتا کئچیرمگه چالیشمیشلار. بو مسئله یه ایرانلی دئیه فارس و تورکون بیر میللت اولدوغو وارساییمیندان (فرضیه سیندن) دئییل، دؤولتلرین گوج اعمال ائتمک ایستمک تاکتیکی ایله یاناشیلمالیدیر. بابک امیر خسروی گئنه ده یازیر:

"تمركززدايي در شمار موضوعاتياست كه دموكراتهاي ايراني از هر نحله و گرايش سياسي، براي ادارهي امور و كشورداري به آن ميانديشند و خواستار آن هستند. با اين قيد كه ساختار غيرمتمركز دولت، همهي ايالات را دربر بگيرد و اساساً برپايهي تقسيمبنديهاي جاافتادهي اداري كشور باشد، نه تركيب قومي آن. زيرا اساساً تقسيمبندي ساختار اداري كشور ايران بر مبناي قومي، با توجه به درهمآميختگي اقوام در يكديگر؛ پخش و پراكندگي آنها در سراسر كشور ناشي از مهاجرتها و جابهجاييهاي درون كشوري كه به دلايل گوناگون طي قرنها صورتگرفته و جا افتاده است؛ و بهويژه بهعلت تعريفناپذيربودن "فارسزبانهاي" كشور بهمثابه قوم واحد كه از خراسان تا فارس و كرمان و ايالات مركزي را در برگرفته است، امري ناممكن ميباشد"(7).

بابک امیر خسروی نین اوسته کی گؤروشلری فارس سلطنت طلبلچیلری، باشلاریندا داریوش همایون اولان محفلین گؤروشو ایله یوزده یوز اوست اوسته دوشور (12). دئمک، داریوش همایون آدلی نین بابک امیر خسروی آدرسینه گؤزللمه (تعریف و تمجید ائتمه) گؤندرمه سی یئرسیز دئییلمیش. ایندیسه بیر داها داریوش همایون ذات عالی نین گؤروشلرینه دؤنمه گرکلی حئساب ائدیریک. داریوش همایون گئنه ده یازیر:

"... اولويت دادن به گفتار فدراليسم، به ملت بجای قوم، و زبان به عنوان عامل جدائی، پيامد هائی دارد که جايگزين (آلترناتيو) سازان آرزومند درباره شان انديشه نمی کنند. يا پای نقشه های جغرافيا ايستاده اند و رنگ ها را پس و پيش می برند. يا حقوق سياسی را نه به شهروند برابر ايرانی، در جامعه ای که هم می خواهد از قرون وسطا بيرون بيايد و هم به يوگوسلاوی و عراق وارد نشود، بلکه به گروه هائی می دهند که زبان را بجای همه چيز نشانده اند. کشوری يکپارچه را می کوشند نخست به نام فدراليسم تکه پاره کنند و تکه پاره های بدرآمده از پاکشوئی های قومی را ــ اگر هيچگاه به عنوان يک کشور بدرآيد ــ موقتا در يک ساختار فئدرال گردهم آورند تا مرحله جدائی نهائی فرا رسد."(5).

اوسته کی پاساژدا داریوش همایونلاری راحاتسیز ائدن مسئله فارس شخص و تشکیلاتلاری نین دئموکرات اولدوقلاری دئییل، "اقوام ایرانی" یئرینه بیر آز یوموشاق داوراناراق هر کس ایسته دیگی کیمی"اقوام ایران یا ملیتهای ایرانی" دئیملری نین ائشیت و برابر ایشلنمه سی و سرگیلنمه سی اولموشدور. داریوش همایونون گؤروشونه اساساً ایران ممالیکی محروسه سی کوروش و داریوش زامانینا گئری اوتوردولمالی و فارس اولمایان ائتنوسلاری فارسلیق سیستیمینده اریتمک یولو ایله اونلارین دیل و مدنیتلرینه دیوان توتولمالیدیر. گئنه ده اوخویوروق:

" زبان فارسی ساختهء هزار سال فرمانروائی سلسله های ترک را که در دوازده سده گذشته بنمايهء يگانگی و بيداری ملی بوده است عامل دشمنی معرفی کنند و بر بينوائی فرهنگی همه اقوام ايران بيفزايند."(5).

اوسته گؤروندوگو کیمی داریوش همایونلار تورک شاهلیقلارینی قلمه آلارکن اونلارین دیل و مدنیتلریندن و اونلارین بوگونکو نسیللرینه دگر وئریلمه سی نین گرکلی اولدوغوندان سؤز آچماق ایسته مزلر. اونلار یالنیز خیاللاریندا قبول ائتدیکلری "زبان شیرین و توانای فارسی" مقوله سی نین تورکلری اؤزونه حئیران ائتمیش -ایچی بوش- سؤزلرینی بیر داها ایجتماعیته سرگیله مه گه چالیشارلار. بئله لیکله، بیر سورقو و سوآل اورتایا چیخار: - بوگون اؤزلرینی فارس ائتنوسونا باغلی بیلنلر ایران ممالیکی محروسه سینده کی باشقا دیل و مدنیتلر ایله دوشمنلیک ائتمه دیکلری دورومدا کیم فارس دیل و مدنیتی ایله دوشمنلیک ائدر؟ گؤروندوگو کیمی فارس شوونیست و راسیستلری اؤزلری باشقا دیل و مدنیتلره دوشمن گؤزو ایله یاناشدیقلاری اوچون باشقالاری نین اؤز دیل و مدنیتلرینده اؤزلرینی ایفاده ائتمک ایستکلری ده دوشمنلیک مقوله سی کیمی قلمه آلینار. گئنه ده اوخویوروق:

"...ايستادگی دربرابر اين گرايش های خطرناک از سر رقابت يا دشمنی نيست. ما رقيبی نمی شناسيم که از امر ملی به او بپردازيم؛ و دشمنی با ايرانيانی که هرچه بگويند، هيچ کمتر از ما ايرانی نيستند دشمنی با خودمان خواهد بود. ... مشکل حقوق سياسی اقوام با رای گرفتن و رای نگرفتن گشوده نخواهد شد. اين امری قابل رای گيری نيست و مرزی است که از آن نمی توان گذشت "(5).

گؤروندوگو کیمی داریوش همایون فارش تشکیلاتلاریندا اولان فیکیر آیریلیقلارینی گؤز آردی ائده رک یالنیز بیر میللت و مدنیت مقوله سینی قابارتماغا چالیشار. فارس تشکلاتلارینداکی باشقا ائتنوسلارا باغلی اولانلار (تورک، کورد، لور، بلوچ، تورکمن، گیلک، عرب و ساییره) اؤز دونیا گؤروشلرینه اویقون میللی و سیاسی تشکیلاتلارینی یاراتمادیقدا و ایران آدی آلتیندا فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتورن داریوش همایون ذات عالی نین فاشیست اولدوغونو نظره آلمایاراق گئرچکلیکلر و واقعیتلر وار. دئمک، دیل و مدنیت باخیمیندان داریوش همایون مسئله نین هانکی مجرادا داوام ائتدیگینی یاخشی باشا دوشور. اوندان یانا دا داریوش همایون فارس تشکیلاتلاری نین هئچ بیرینی میللی و مدنی سیاست یئریتمک آچیسیندان اؤزو منسوب اولدوغو قوروم و تشکیلاتا بیر رقیب یوخسا دوشمن دئیه گؤرمور و قلمه ده آلماق ایسته میر. دئمک، یالنیز ایران ممالیکی محروسه سینده باشقا کیملیکلرین اورتایا آتیلما مسئله سی فارس تمامیتچیلرینی راحاتسیز ائتمک مقامینا چاتمیش اولور. داریوش همایونون اورتایا آتدیغی بو ایفاده لر فارس تشکیلارینداکی بعضی شخصلرده یانسیمالارا (انعکاسا) یول آچمیشدیر. بو آردا ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر اوزره احمد پناهنده ایمضاسی ایله کئچمیشده مجاهیدلره باغلی ذاتین فیکیرلری ایله تانیش اولوروق:

"... همانگونه که بارها نوشتم " ایران یک کشور و یک ملت است " و هر که بخواهد تحت نام " حق تعیین سرنوشت و تقسیم ایران به جند ملت و یا نام فدرال ایران را تکه پاره کنند از نظر من ایرانی نیستند هر چند در ایران به دنیا آمده اند و بدانند که این قلم تا آخرین قطره خونم در مقابل اینگونه تفکرات جدایی طلب می ایستم و از ایران در تمامیتش دفاع می کنم. زیرا در ایران کنونی، حدأقل از 25 قرن به این سو ، تمامی اقوام متشکله آن در کمال صلح و آشتی در کنار هم مانده اند و یک تاریخ پر افتخار را آفریدند. آری:

ایران کشوری است واحد که از اقوام مختلف با لهجه ها، زبان ها و حتی فرهنگ های گوناکون تشکیل شده است و در واقع یک ملت با موزائیک های رنگا رنگ، اما متقارن است. به عبارت دیگر حذف و یا برداشتن رنگی از تابلوی نقاّشی ایران، تقارن آن را به هم می ریزد و هارمونی دلنوازو چشم خوش گوار را از چشم دل و جان تاریخ بر می گیرد. با جان و دل در اینجا فریاد می زنم: چنین مباد و چنین روزی ناید و عقیم باد چنین ایده و خواستی!"(8).

اوسته کی دوشونجه لر ده اؤزونو باشقا فارس تمامیتچیلریندن فرقیلندیره بیلمیر. آچیق و چیلپاق فارس راسیستلری ان یاخشی ساوینمانی سالدیری (حمله)- ناپلئون سیاسیتی- دئیه نظره آلارکن قوروجوسو آذربایجانلی محمد حنیف نژاد اولان فارس مجاهد تشکیلاتی نین یئتیردیگی احمد پناهنده محمد حنیف نژاد، سعید محسن لری نظره آلاراق فیکیرلرینی بیر آز یوموشاق ایفاده ائتسه ده عملده اؤزونو باشقا فارس تمامیتچیلریندن فرقیلندیره بیلمیر دوشونجه سینی قبول ائتمه لی و آذربایجانلیلار اوچون چیخیش یولو اؤز دونیا گؤروشلرینه اویقون تورک تشکیلاتلاری نین یارادیلماسی تکلیف اولونور. بو آرادا باشقا بیر سایتدا بهرام ریگی ایمضاسی ایله آذربایجان تورکلرینی هدف آلمیش یازیدا اوخویوروق:

"... بر ملت ایران تا پس از هزار و چند صد سالی حکومت ایل ها و قوم های ترک که با تکیه بر خرافه های اسلام جنایت می کردند، بلاخرده، ساختار سیاسی قوم و ایل در ایران با همت رضا شاه ، برای همیشه از میان رفت. یعنی رشد جامعهء شهروندی ایران دیگر به هیچ قوم و قبیله ای اجازه نمی دهد که حکومت را در اختیار خود بگیرند و مانند غزنویان و صفویه و قاجارها، به نام زندیق کُشی، ملیون ملیون ساکنین این سرزمین را از دم تیغ بگذرانند. دورهء قوم بازی و ایلخانی سپری شده است، اما هنوز کسانی هستند که خواب آن را در فدرالیسم های آبکی و تعریف ناپذیر و ملت سازی های کودکانه و ... می بینند"(9).

اوسته کی گؤروشلر دین هیستری سینه بورونموش فارس راسیستلیگی نین گؤسترگه سیدیر. ایران ممالیکی محروسه سی نین کئچمیش 1000 تاریخینده فارس دئیه اهمیتلی بیر حاکیمیت آدامی یوخسا سیلسیله سی اورتادا اولمادیغی اوچون بو ذاتلار مسئله نی کؤکوندن سیلمگه چالیشاراق ایکی جومله ایله "ایل و قوم های ترک جانی و ساییره" دئیه رضاخانی ایران ممالیکی محروسه سی اوچون بیر رحمت کیمی ایجتماعیته تقدیم ائتمه گه چالیشیرلار. موأللیف گئنه ده یازیر:

"2. طرح مسأله قومی با دسیسهء روس ها و به کمک ایادی فرقه ای آن ها، برای اولین بار در تاریخ ایران آغاز شد که می تواند هر نامی داشته باشد، به جز میارزهء دمکراتیک. غلام یحیی و مبارزهء دمکراتیک! زهی...! با این وجود، پیشه وری به ترک ها که برای پان ترکیسم یا همان شونیسم ترک، دندان تیز کرده بودند، هشدار می داد که ما هر تغییری را هم که بخواهیم، در چارچوب وحدت ارضی و سرزمینی ایران می خواهیم و بس. در جنبش مشروطیت هم انجمن های ایالتی و ولایتی، دستاورد مبارزهء بورژوا دمکراتیک تمام مردم ایران بوده است و کمترین پیوندی با مسأله قومی و ایلی ندارد"(9).

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس تمامیتچیلری و اونلارین آیاقچیلاری بیر عؤمور یامان یوووز ائتدیکلری سید جعفر پیشه ورینی سولچو دئیه آذربایجان میللی مسئله نین علیهینه اولموش بیر شخص کیمی قلمه آلماغا چالیشاراق اونون آذربایجان میللی حکومتی نین باشچیسی اولدوغونو دا دانماغا چالیشیرلار. اوسته لیک آذربایجاندان باشلامیش ایران ممالیکی محروسه سی اوچون مشروطه حرکاتینی دا فارس راسیستلیگی نین حئسابینا یازماغا چالیشاراق ائتنیک مسئله لرین وار اولدوغونو دا دانماغا تشبوث ائدیرلر. موأللیف گئنه ده یازیر:

"3. کشور ایران دیر زمانی است که از دورهء فئودالیتهء ایرانی و مناسبات قومی و ایلی فراگذشته و مدیدی است که فرماسیون سرمایه داری ایرانی در جامعه حاکم است و عمل می کند. بنا براین و همخوان با رشد اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی، هر نوع مبارزه، اگر که می خواهیم از عنوان "مبارزه" استفاده کنیم، باید در چارچوب مسایل شهروندی انجام پذیرد. یاغی گری قومی و ایلی دوران ایلخانانی، نه تنها مبارزه ای دمکراتیک نیست، که بیش از آن، حرکت هایی ضد تاریخی است که باید با هشیاری مهار شود و با ریشهء ایل بازی که برخی ها از روی غرض می خواهند به جامعهء دوران معاصر، بار دیگر تحمیل کنند، باید مبارزه ای به جد کرد."(9)

اوسته کی گؤروشلری ایفاده ائتمکده بهرام ریگی ذات عالیلر تک دئییل، بو یاناشمالار محمود افشار یزدی نین ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینه یاناشماسینی خاطیرلاتمیش اولور. بو گؤروشه اساساً ایران ممالیکی محروسه سی فارس ائتنوسونا عاییددیر. باشقا ائتنوسلارین ایران ممالیکی محروسه سی نین گله جه گی اوزره دوشونجه و گؤروش بیلدیرمه حاقلاری یوخدور. اونلار بنده چکیلمیش قوللار کیمی قلمه آلینمالی و زامان گئدیشی ایله فارس دیل و مدنیتینده ارییه رک یوخ ائدیلمه لیدیرلر. بهرام ریگی گئنه ده یازیر:

"4. زبان نمی تواند به تنهایی یک ملت را تعریف کند، اگر چه زبان در تعریف ملت از جایگاه مهمی برخوردار است. به عنوان نمونه ملت ایران را نمی توان بدون زبان فارسی تصور کرد؛ زبانی که همه مردم این سرزمین را به هم پیوند داده است و به تنهایی توانسته است با خلق آثار علمی و ادبی و فرهنگی و سیاسی و دیوانی، مانع اساسی رشد و گسترش زبان عربی در جغرافیای فرهنگی ایران شده و توانسته است هویت یک ملت را از انقراض حتمی نجات بدهد. با این وجود نباید فراموش کرد که در ایران بیش از هزار لهجه و زبان وجود دارند که همچون گنجی، تاریخ و تاریخ فرهنگِ دیرین سرزمین ما را در خود محفوظ داشته است و از آنان باید با تمام امکان های دولتی و غیر دولتی، پاسداری کرد. در مقابل، اما در قارهء آفریقا ، تمام آنگولایی ها به زبان پرتغالی صحبت می کنند، بدون آنکه کوچکترین پپوندی با ملت پرتغال داشته باشند و یا کسی آنان را پرتغالی بپندارد؛ مانند زبان ترکی در آذربایجان که امروز جانشین زبان آذری شده است."(9)

اوسته کی پاساژدا بهرام ریگی ایمضاسی ایله گؤروشلرینی سرگیله مه گه چالیشان ذات فارس دیلی نین اؤنم و اهمیتینی وورقولاماقلا بو دیلین ده آنگولاداکی پرتقال دیلی کیمی سؤمورگه چی و ایستعمارچی بیر دیل اولدوغونون آلتینی دولاییلی یول ایله چیزمیش اولور. بیلیندیگی کیمی آنگولادا پرتغال دیلی محلی اینسانلارین آنا دیللری اولمادیغی کیمی فارسچا دا آذربایجان تورکونون، بلوچون، کوردون، لورون، عربین، تورکمنین و ساییره ائتنوسلارین آنا دیلی ساییلمادیغی و گونوگوندن بو میللیتلرین دوشونجه لریندن غیدالانیب دیرچه لرکن بو ولایتلرده کی دیل و مدنیتلرین اؤلمه سینه و آرادان گئتمه لرینه ده یول آچار. بئله لیکله، فارس دیلینی بیر سؤمورگه چی دیل اولاراق مدافعه ائتمگه چالیشانلار بیر قاتیله کؤمک ائتمک ماهیتینی اوستلنمیش اولاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان دیل و مدنیت صاحابلاری نین دوشمنلری سیراسیندا اؤزلرینه لاییق اولان "اینسانیت دوشمنی" آدینی آلمیش اولارلار. گئنه ده اوخویوروق:

" .... در مورد ایران، زبان فارسی بنا به ویژگی های یادشده، زبان رسمی و ملیِ ملت ایران است که رعایت آن نیز، ضرورتی ملی است. در آمریکا، اگر چه گروهای مهاجر حق استفاده از زبان خود را تا تحصیلات عالی نیز دارند، اما به زبان ملی و یا زبان رسمی که انگلیسی است، کوچکترین اجحافی نه شده و نه می شود."(9).

اوسته گؤروندوگو کیمی فارس تمامیتچیلری میللی مسئله آچیسیندان آمریکایا کؤچموش و آمریکا وطنداشلیغی آلمیش اصلیتی خاریجه لی ایله تاریخ بویو ایران ممالیکی محروسه سینده یاشامیش میللی ائتنوسلاری آییرد ائتمک قابیلیتینده دئییللر. دئمک، کئچمیشده آوروپا ممکلتلریندن آمریکا بیرلشمیش شتاتلارینا کؤچ آخینی سونوجو اولاراق اوراداکی قیزیل دریلیلرین یوخ ائتدیلدیکلرینی نظره آلاراق بوگون چین، اسپانیا، و ساییره مملکتلردن آمریکا بیرلشمیش شتاتلارینا مهاجرت ائتمیش وطنداشلارا کئچیت اولاراق بیر ائتنیک قوروپ دئیه بعضی حاقلارین وئریلمه سی فارس راسیستلرینی ده ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلری اریتمک اوچون دوشوندورموشدور. بئله لیکله بهرام ریگی اوراداکی قیزیل دریلیلرین کئچمیش و بوگونکو دوروملارینی اله آلماق یئرینه اینگلیس دیلی نین حاکیم و توخونولماز دورومونو وورقولامیش اولار. اوسته لیک بیر داها فارس سؤمورگه چیلیگی نین آلتینی چیزمیش اولار. بو سؤمورگه چی یاناشمالارا ناصر مستشار تنقیدی بیر جاواب یازمیش. ناصر مستشار ایمضاسی ایله یازیلمیش فیکیرلر ایله ده تانیش اولاق:

"... کسب حقوق دمکراتیک و فدارتیو به هیچ وجه نشانه قومیت و عقب ماندگی نیست بلکه یک خواست ملی و دمکراتیک عصر مبارزات بورژوا دمکراتیک می باشد که جنبش حقوق فدارتیو توانست در جریان رشد سرمایه داری خواسته ها واهداف خود را به کرسی نشاند. .... چرا براحتی بابی کشی امیر کبیر فارس زبان را فراموش می کنید و در ترک ستیزی آسمان وریسمان می بافید!! ... اگر در صد سال پیش در انقلاب مشروطیت نیاکان ما برای قوانین انجمن های ایالتی و ولایتی تلاش ورزیدند و آنرا در قانون اساسی گنجاندند و مانند دیگر اصول قانون اساسی هرگز اجرا نگردید، آیا نمونه روشن و بارزی نمی تواند برای شما باشد که دال برمبارزات دمکراتیک مردم برای حقوق قومی و دمکراتیک در ایران بوده است؟ وقتی در عصر قاجار از جانب تمامی رجال وشعرا ونویسندگان و حتی شاهان به کشور ما ممالک محروسه ایران اطلاق می گردید آیا نمی تواند از حضور وهویت ا قوام گوناگون در سرزمین ایران باشد.حتی اداره ایران به شکل ملوک الطوایفی نوعی از نظام ساتراپی در دوره کهن را در یک دوره خاص باز تولید می کرد که برابر فرهنگ آنزمان شاید همخوانی داشت. .. شاگرد یا وفای داریوش همایون در جای دیگر می نویسد: "با لاخرده، ساختار سیاسی قوم و ایل در ایران با همت رضا شاه ، برای همیشه از میان رفت!! ". ...رضا شاه بعنوان یک قزاق ساده وغیر متملک چگونه نظام خان خانی را از بین برد اما خود به زمیندار بزرگ ایران تبدیل گردید؟ ......نیروها ئی که تا دیروز به شادروان جعفر پیشه وری توهین می کردند در حال حاضر کمی ترقی کرده اند و ازاو بعنوان مصداق تاریخی سندی برای ما عرضه می کنند تا سیاست های خود را پیش ببرند. .... شما به حقوق شهروندی نیز پایبند نیستید واصلا به انقلابات بورژوا دمکراتیک اعتقادی ندارید اگر به حقوق شهروندی به مثابه ارکان زیر بنائی متعهد بودید براحتی حقوق ا قوام را که درنظام فدارالیزم متبلور می گردد ، به آسودگی می پذیرفتید!! .. استاد عالیقدر شما یعنی داریوش همایون قبلا اعلام کرده اند که برای حفظ تمامیت ارضی ایران حاضرند به پشت رژیم اسلامی خواهد رفت. .... "مقاله یک کشور یک ملت از داریوش همایون"(10).

اوسته کی فیکیرلر سولچو قوروپلاشملارا عایید اولان بیری نین فارس راسیستلرینه وئردیگی جاوابلاردیر. بو دا دونیا گؤروشو (ایدئولوژی) چاتیشماسیندان ایلری گلن بیر گؤرونوم کیمی قبول ائدیلمه لیدیر. آنجاق مسئله نین هانکی آشامادا اولدوغونا داییر گئنه ده ناصر مستشار ایمضاسی ایله یازیلمیش یازی نین بیر پاراقرافینا دئیینمک ایستردیک، اوخویوروق:

"جهت اطلاع باید به شما بگویم مقایسه ایران با آنگولا آنقدر سطحی وبی پایه هست که تنها یک یاد آوری ساده می تواند پاسخ مناسب برای شما باشد!! ایران هرگز مانند آنگولا هیچگاه مستعمره نگردید و لذا پروسه گسترش زبان ترکی در آذربایجان مراحل تاریخی دیگری را پیمود. ترکها در ایران برای توسعه زبان ترکی تلاش ویا زور بکار نبردند بلکه در گسترش زبا ن فارسی همت گماشتند تا آنجاکه زبان دیوانی بزرگترین امپراتوری دوران یعنی عثمانی که همزمان در سه قاره آسیا واروپا وافریقا قلمرو داشتند ، زبان فارسی بود وهمین باعث توسعه زبان فارسی گردید.اما ترک ستیزی شما اجازه نمی دهد اینها را ببینید"(10).

اوسته کی پاساژدا بیر اؤلچوده ناصر مستشار حاقلی گؤرونسه ده، او بوگون فارس دیلی نین ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان دیل و مدنیتلری یوخ ائتمه سی اوزره هئچ ده دانیشماق ایسته مه یه رک کئچمیش تاریخی مقوله لری خاطیرلاماقلا بو مسئله نین اوزریندن سیوریشمگه چالیشمیش. دئمک، پرتغال دیلی بیر سؤمورگه چی دیل کیمی آنگولاداکی یئرلی اینسانلارین دیل و مدنیتلرینی یوخ ائتدیگینی قبول ائدرکن کئچمیش 82 ایکی ایلده فارس راسیستلیگینه یاراقلانمیش و سؤمورگه چی دونونا بورونموش فارس دیلی نین ده فارس اولمایان ائتنوسلارین دیل و مدنیتلری علیهینه اوینادیغی قاتیل رولو دا گؤزدن قیراغا قویولمامالیدیر. یئری گلمیشکن حشمت رئیسی، فارس توده پارتیسی نین سابیقه لی عضوونون ده میللی مسئله اوزره گؤروشلری ایله تانیش اولاق، اوخویوروق:

"متاسفانه نیروهای چپ ما در كشورمان بدون درك زمینههای تاریخی بوجود آمدن این شعار "حق تعیین سر نوشت خلقها" و نحوه انطباق و اجرای آن در روسیه، این شعار را تبدیل به یك شعار دگم كرده و بدون بررسی شرایط تاریخی و جهانی مجددً آن را طرح میكنند. به اعتقاد من این دوستان اساساَ مسئله دوران را نمیفهمند. نه تنها دچار فقر فلسفه، بلكه دچار فلاكت فلسفه هستند. نه تنها این مسائل را به آیه و دگم تبدیل كردهاند، بلكه متوجه این امر نیستند كه فیالمثل با جدا شدن خوزستان از ایران، كه قطعاَ هم قابل پیشبینی است، طبقه كارگر در خوزستان نمیتواند قدرت را بدست گیرد. .... این دوستان كه بسیار علاقمند به شعار “حق تعیین سرنوشت” هستند، متوجه نیستند كه كشور ایران بدون نفت خوزستان، گاز خوزستان یا امكانات دیگر آن استان حتی قادر به ادامه حیات فیزیكی خود نیز نخواهد بود. باید از این دوستان سئوال كرد؛ آیا میخواهند سوسیالیسم را در قم پیاده كنند! باید از این دوستان سئوال كرد؛ آیا میخواهند سوسیالیسم را در مناطقی پیاده كنند كه فاقد هرگونه امكانات هستند.... شعارهائی كه این عزیزان می دهند، دو بخش است. یك بخش براساس مصلحتهای سیاسی است و طبعاَ افكار عمومی و حساسیتها را در نظر می گیرند. اما به اعتقاد من اهداف استراتژیك خود را پشت این شعارها پنهان میكنند.... نباید این را فراموش كنیم كه كشور ما، هماكنون در فشار عربگرایان، غربگرایان، قومگرایان، چپگرایان افراطی و شرقشناسان به لحاظ نظری قرار دارد. اندیشهپردازان و تاریخنویسان پان عرب و عربمابان حكومتی و حتی بخشی از نیروهای اپوزیسیون كه هویت و مشروعیت ایدئولوژی خودشان را از اسلام استخراج میكنند، تاریخ پیش از اسلام ایران را آلوده به آتشپرستی، معجوسگری، طاغوتی قلمداد كرده و داشتههای فكری و فرهنگی دوران قبل از حمله اعراب را ضد ارزش میدانند. این نیروها آگاهانه سعی میكنند حافظه تاریخی و فرهنگی ملت ایران را، یعنی عواملی كه در شرایط بحرانی و اضطراری میتواند یك ملت را به هم پیوسته نگه دارند مخدوش میسازند. "(11.1).

اوسته گؤروندوگو کیمی خالق ایجتماعیتینی استحمار ائتمگه چالیشان فارس توده پارتیسی نین عوضولری خالقلارین اراده صاحابی اولماغینا اینانمایاراق فارسلار آراسیندا بو مسئله یه قارشی دا چیخاجاقلارینی گیزلتمک ایسته میرلر. بو مسئله نی ایضاح ائدرکن حشمت رئیسی لنین بو مسئله یه نئجه یاناشا بیلردی دئیه آچیقلیق گتیرمگه چالیشمیشدیر، اوخورویوق:

"به اعتقاد من در آنزمان لنین كه با مسئله تاسیس و برپائی نخستین دولت سوسیالیستی جهان روبرو بود و معضلات برپائی آن را در مقابل داشت، با این مشكل روبرو شد كه اگر اندیشه “حق تعیین سرنوشت” را به همه جا تعمیم دهد، اساساَ نخواهد توانست سوسیالیسم را در روسیه پیاده كند. چرا كه بیش از 90 درصد از كارخانههای روسیه به نفت و انرژی باكو وابسته بودند و امكان نداشت بدون نفت باكو كارخانههای لنینگراد، مسكو، ولگاگراد یا جاهای دیگر به حركت درآیند. قطارها از كار افتاده بودند، تمام موسسات صنعتی روسیه به انرژی و سوخت نیاز داشتند. با چنین وضعیتی لنین یا میبایستی از طرح سوسیالیسم زیر فشار كشورهای سرمایهداری دست میكشید، یا میبایستی شعار خود را در مورد حق تعیین سرنوشت تعدیل میكرد. یا باید كارخانههای نساجی سراسری روسیه را تعطیل میكرد یا باید دسترسی به پنبه ازبكستان و تركمنستان و جاهای دیگر روسیه پیدا میكرد. یا باید از سوسیالیسم خود دست میكشید یا مجبور بود برای غلبه بر قحطی و گرسنگی كه سراسر روسیه را گرفته بود، قلعة اوكراین را كه انبار غله اروپا بود بدست آورد. بعبارتی باید یكی از این دو را انتخاب میكرد. .... همانطور كه میدانید ارتش سرخ تمام این مناطق را پاكسازی و به تصرف درآورد. لنین وقتی باكو را تصرف كرد، انگلیسیها آشكارا متوجه شدند كه این انقلاب خواهد توانست سرپا باقی بماند، چرا كه به منبع انرژی دسترسی پیدا كرده بود. براساس فاكتهائی كه اشاره شد میبینیم كه شعار حق تعیین سرنوشت حتی در آن زمان هم اینگونه دگم گرایانه كه از طرف نیروهای چپ در ایران برخود می شود، نشده بلكه این امر تابعی بود از اصل بزرگتر یعنی پیاده كردن سوسیالیسم"(11.1).

اوسته گؤروندوگو کیمی بؤیوک قارداش کیمی تانیدیقلاری "روسیه کمونیست پارتیسی" و اونون رهبری ولادیمیر ایلیچ لنین نین یئریتدیگی ایشغالچی سیاستی،- ایستر قوزئی آذربایجان و اورتا آسیا جمهوریتلری، ایسترسه ده اوکراین و پیری بالتیک جمهوریتلرینی اله کئچیرمکده - حشمت رئیسی قبول ائتمیش اولور. دئمک، فارس مفکوره لی اینسانلار اؤزلرینی دئموکرات گؤسترمگه چالیشماقلارینا باخمایاراق حاکیم دیل و مدنیته آرخالاندیقلاری اوچون اؤز ساپلارینی هئچ زامان کسمک ده ایسته مزلر. آتالار یاخشی دئمیش: "پیچاق اؤز ساپیبی کسمز". یئری گلمیشکن باشقا آتالار سؤزونو خاطیرلاتماق دا یئرینده اولار: اؤزگه بالتالارینا ساپ اولانلار، آنا باجی دا تانیمازلار.

قایناقلار:

1 مزدک بامدادان:. كيستی ايرانی: از پندار تا آرمان (يك)

http://politic.iran-emrooz.de/more.php?id=P9788_0_11_0

2 مزدک بامدادان: ۳. زبان مادری، زبان رسمی، زبان سراسری: زبان مادری و کیستی ملی:

http://www.iran-emrooz.net/index.php?/politic/more/12973/

3 آذربایجان دئموکرات فیرقه سی: دولت و آذربايجان نماينده لری آراسيندا موافقت اولونموش قراردادين متنی:

http://www.adf-mk.org/T/at.html

4 ایشیق سؤنمز، فارس نئوفاشیستلری و داریوش همایون:

http://www.achiq.org/yazi/sonmez%20fars.htm

5 داریوش همایون: شهروند ایران یا شهروند قوم؟:

http://www.iranglobal.info/emtyseite3.php?news-id=2541&nid=haupt

6 بابک امیر خسروی (اول حزب توده فارس عضوو اولموش، روسیه ایمپراتورلوغو داغیلدیقدان سونرالار توده پارتیسیندن آیریلاراق حزب دمکراتیک ایران آدلی فارس تشکیلاتینی رهبرلیک ائدیر): درنگهايي دربارهي اقوام ايراني و ساختار سياسي مطلوب : آذرآبادگان:

http://azarabadgan.blogfa.com/post-70.aspx

7 محمد امینی: بغرنج قومی و ملی در ايران از افسانه تا واقعيت

http://www.iran-chabar.de/1384/08/04/amini840804.htm ، مقاله نین نقدی اوچون باخینیز: ایشیق سؤنمز:

عوامفریب فارس شوونیستلری نین آرتیق گلنلیک ائتمه مسئله لری: http://www.azadtribun.net/x230.htm

8 احمد پناهده: پاسخ به چند پرسش:

http://www.iranglobal.info/emtyseite3.php?news-id=2546&nid=haupt

8 بهرام ریگی: شهروندان قوم و آقای داریوش همایون:

http://neshastelondon.info/joomla/index.php?option=com_content&task=view&id=435&Itemid=31

10 اصر مستشار: به شاگرد با وفای داریوش همایون، اخبار بلوچستان:

http://pahra.blogfa.com/post-2025.aspx

11 حشمت رئیسی از فعالان با سابقه حزب توده ایران: http://jomhouri.com/a/02eve/003979.php

11.1 نشریه تلاش (با سر پرستی علی کشتگر، فدایی خلق فارس) گفتگو با حشمت رئیسی: طرحی برای پیروزی: سرانجامی مشترك، پس از مبارزهای همبسته و متحد!:

http://www.talash-online.com/neshrye/matn_25_0_82.html

12 قطعنامه کنگره پنجم حزب مشروطه ايران، قطعنامه در عدم تمرکز و حقوق اقوام و مذاهب ايران (لوس آنجلس ۲ و۳ اکتبر ۲۰۰۴) :

http://www.rahe-ayande.com/K_5/K_5_Ghatname_Aghvam.htm