ترکیه، و سیستم دفاع هوایی S- 400

علی قره جه لو

20 اگوست 2019

از یک منظر، خرید سیستم دفاع هوایی روسی، برطرف کردن یک کمبود اساسی و ضروری ترکیه در این زمینه است. نام این سیستم همچنانکه پیداست "سیستم دفاع هوایی" است، یعنی اگر حمله به ترکیه ای صورت گیرد، سیستم بکار افتاده و موشک های مهاجم را در هوا نابود خواهد کرد. S - 400 ها به لحاظ دقت، برد، و قابلیت نابودی هدف در ارتفاع زیاد، بهترین و مدرن ترین سیستم دفاع هوایی موجود در جهان محسوب می شوند. (1)

وقتی ترکیه قرارداد خرید سیستم دفاع هوایی S- 400 با روسیه را امضا کرد، این موضوع سبب بحث های طولانی و عکس العمل های مخالف در رسانه ها و محافل سیاسی مختلف ترکیه گردید. از یک طرف در داخل، و از طرف دیگر در خارج، جنگ روانی بی وقفه ای علیه خرید سیستم های فوق آغاز گردید. حکومت آمریکا هر روز ترکیه را تهدید و خط و نشان می کشید، "اقتصادتان را نابود می کنیم". "دست های پنهان" در دولت و حکومت ترکیه نیز هماهنگ با شانتاژ و تهدید های آمریکا، فعال بودند، و تلاش می کردند تا ترکیه از این سودا منصرف کنند.

به روزنامه نگاران در خصوص اینکه S- 400 دریافت نخواهند شد اطلاعات "سری" داده می شد. ابتدا گفتند، "ترکیه منصرف خواهد شد". سپس گفتند، "ناتو اجازه نخواهد داد". وقتی دولت ترکیه عزم خود در خرید سیستم را نشان داد، به دروغ متوسل شده و ادعا کردند که، "پول اش پرداخت خواهد شد، ولی در روسیه خواهد ماند". " اگر هم بیاید، فعال نخواهد شد و به انبار منتقل خواهد شد و استفاده نخواهد شد". بعضی ها نیز از در نصیحت در آمده، و گفتند، "در شرایط بحران اقتصادی، ترکیه نمی تواند این ریسک را قبول کند".

در این میان طرفداران " سازمان ترورفتح الله گولن" FETÖ بیش از همه فعال بودند، زیرا "لوطی" شان به آمریکا خیلی اعتماد داشت. "امره اوسلو"Emre Uslu از سخنگویان فتح الله گولن "قاطعانه" ادعا کرده بود: "این را در جایی یادداشت کنید، رجب طیب اردوغان نمی تواند S- 400 ها را بخرد". آنهایی که آمریکا را قادر به هرکاری دانسته و او را قادر مطلق تصور می کنند نیز، دنبال ادعاهای فوق راه افتاده بودند. وقتی انتقال قطعات سیستم هوایی به ترکیه آغاز شد، طرفداران آتلانتیک همزمان به فریاد افتادند، آنها آمریکا را بهشت و جبهه اوروآسیا را جهنم جلوه می دادند. نهایتا هیچ کدام از ادعاها درست از آب در نیامدند. هواپیماهای کارگوی روسی یکی بعد از دیگری درآنکارا بزمین نشستند، و موشک ها نیز از طریق دریا به ترکیه منتقل می شوند. (2)

دوران جدید، و تغییر جبهه ترکیه

البته که وضعیت به همین سادگی نیست. "شورای روابط خارجی" CFR که به سیاست خارجی آمریکا جهت می دهد، از مدت ها قبل تغییر جبهه ترکیه را پیش بینی کرده بود. CFR از جمله، در گزارش 13 نوامبر 2018 خود در این زمینه، اشاره کرده بود: " ترکیه دیگر دوست ما نیست". بدین معنی که راههای ترکیه و آمریکا از هم جدا شده اند. از این رو، خرید S- 400 ها برای ترکیه در حکم "میلاد"، و شاخص دوران جدید است. ترکیه از جبهه غرب (آتلانتیک) جدا می شود. جدایی ترکیه از غرب دارای فراز و نشیب هایی است، ولی، ترکیه مدت هاست که بسوی "اوروآسیا" سمت گیری کرده است. "اوروآسیا" مظهر دنیای جدیدی است که تاسیس می شود، و ترکیه قدم به قدم در جایگاه شایسته خود در آن جبهه قرار می گیرد. بدین دلیل، S- 400 ها بطور ساده، و تنها، خرید یک سیستم دفاعی از "دشمن" نیست. خرید سیستم دفاعی از روسیه نه علت، که معلول تحولاتی است که در روابط آمریکا - ترکیه بعد از فروپاشی شوروی روی داه است.

ترکیه عضو ناتو است، ولی تهدید اصلی علیه ترکیه از چتر حمایتی ناتو - آمریکا، انگلیس، اسرائیل، اتحادیه اروپا، عربستان - متوجه ترکیه است. در عراق، سوریه، قبرس، دریای اژه و شرق مدیترانه، ترکیه مورد هدف این جبهه قرار گرفته است. فرماندهی و کنترل هواپیماها و موشک های ناتو در اختیار آمریکاست، لذا ترکیه را در ادامه این وضعیت دیگر نفعی نیست. این آمریکا بود که در 24 جولای 2003 در سلیمانیه عراق به قرار گاه سربازان ترکیه، شبیخون زده، و سر سربازان ترکیه را توبره کرد. آمریکا صد بار بیشتر از روسیه از پ - ک - ک حمایت کرده، پ - ک - ک را تعلیم و آنرا با مدرن ترین سلاح ها علیه ترکیه تجهیز کرده است. پ - ک - ک تحت حمایت آمریکاست که در ترکیه دست به ترور زده و بمب گذاری می کند، و در مناطق توریستی ترکیه، جنگل ها را آتش می زند. آمریکاست که ترکیه را با تحریم های اقتصادی و نابودی اقتصاد اش تهدید می کند. آمریکاست که با دست سازمان ترور فتح الله گولن کودتا می کند. آمریکا تاکنون دو کودتای موفق (1971 -1980) و یک کودتای ناموفق در ترکیه (2016) انجام داده است. اگر به آنها ابزارهای سیا/موساد، القاعده و داعش را اضافه کنید، درک این موضوع بسیار آسان تر خواهد گردید. ترکیه که ای که این همه زیر فشار و تهدید و توطئه آمریکاست البته که نمی توانست سیستم دفاع هوایی خود را از آمریکا - غرب تهیه کند.

آمریکا در زمینه خرید سیستم هوایی روسی توسط ترکیه، در جهت منافع جهانی خود عکس العمل نشان می دهد، ولی ترکیه فقط و بطور ساده سیستم دفاع هوایی مورد نیاز خود را نمی خرد، بلکه در چارچوب ضرورت های ژئوپولیتیک خود تصمیم می گیرد، و در این تصمیم با درس آموزی از روابط خود با آمریکا - ناتو منافع دراز مدت و آینده خود را در نظر دارد. ترکیه از سرباز ارزان ناتو بودن روی برگردانده، و اراده خود در جای گرفتن در جایگاهی که شایسته آن است، یعنی جبهه اورآسیا را نشان داده است. اینکه این سمت گیری توسط حکومت اردغان انجام می گیرد هیچ تغییری در واقعیت نمی دهد. دولت جمهوری ترکیه (عقل دولتی) این واقعیت که آمریکا در حال از دست دادن رهبری جهانی است را درست خوانده است. لذا این وضعیت، ریسک در بهترین شرایط ممکن، برای ترکیه، نقطه حرکت در نزدیکی به روسیه و چین و جبهه ی اوروآسیا گردید.

حال باید پرسید، آیا آمریکا قادر است آنطور که ادعا می کند ترکیه را نابود کند؟ آمریکا قادر است به ترکیه آسیب برساند، ولی قادر نیست که ترکیه را نابود کند. در خرید سیستم دفاع هوایی S- 400 از روسیه نقطه تصمیم اساسی همین واقعیت است.

توضیحات:

1) سیستم دفاع هوایی S- 400 بلحاظ ویژگی هایش ( برد زیاد، دقت، قابلیت نابودی هدف در ارتفاع زیاد ...) بهترین سیستم دفاع هوایی موجود در جهان بحساب می آید. این سیستم سایه سنگینی برروی سیستم دفاع هوایی آمریکا یعنی "پاتریوت" ها انداخته است. مهندس و تولید کننده ی این سیستم یک آذربایجانی بنام " ایگور آشوربیگلی" است. آشوربیگلی سابقا مدیر سری ترین شرکت صنعتی روسیه بنام Almaz-Anteyبود. او همچنین مدیر صنایع نظامی روسیه است که سیستم دفاع هوایی S- 300 (Favorite) و S 400 (Triumph) را ساخته است.

انستیتوی تحقیقات روسیه اخیرا در رسانه های اجتماعی سوالی را با این مضمون مطرح کرد، "آیا می دانید که تولید کننده S -400 ها یک ترک است؟". آشور بیگلی دانشمندی است که اصلتا ترک آذربایجانی است. آشور بیگلی در سال 1963 در باکو متولد شد. او مهندس برجسته ای است که در یک خانواده ریشه دار که تاثیر بسیاری در تاریخ آذربایجان داشته است، بزرگ شده است. اوسال ها مدیر یک شرکت انرژی در روسیه بود که خود بنیانگذار آن بود. در سال 2016 از طرف یونسکو بعلت تحقیقات در زمینه "نانو تکنولوژی" Nanotechnology لایق دریافت نشان علمی تشخیص داده شد.

برای اطلاع بیشتر و صحیح تر درباره S- 400 ها، می توانید به نوشته های تخصصی در این زمینه از دریادار "جم گوردنیز" Cem Gürdeniz، استراتژیست و متخصص مسائل نظامی، ژنرال بازنشسته نیروی هوایی "بایزید کاراتاش" Beyazıt karataş، و استاد اقتصاد و روابط بین المللی دانشگاه آنکارا پروفسور دکتر "سنجر ایمر" Sencer Imer مراجعه کنید.

2) بعضی از احزاب سیاسی ترکیه تنها یک برنامه دارند، "مخالفت کردن". به نمونه های فراوان آن می شود اشاره کرد: وقتی خندق های پ- ک - ک پر می شد گفتند، "غیر نظامیان را می کشید". وقتی نیروهای مسلح ترکیه وارد کریدور ترور در سوریه می شد، گفتند "آ- ک- پ ای ها جلو تر بروند". وقتی ارتش ترکیه "کانتون" های ترور و تجزیه را در می نوردید، گفتند، در "این مرداب چکار داریم". وقتی ارتش وارد عفرین می شد، تقاضا داشتند که "ارتش وارد مرکز شهر نشود". وقتی نیروهای مسلح به دروازه های منبیچ رسیدند، در خواست کردند که "با آمریکا نباید تنش ایجاد کرد". وقتی نیروی دریایی در شرق دریای مدیترانه، برای دفاع از "وطن آبی"به مانورهای دریایی دست زد، و اعلام کرد که برای دفاع از وطن آبی می جنگیم، گفتند، "با آمریکا و اسرائیل باید مسالحه کرد". وقتی مسئله خرید S- 400 ها جدی شد، گفتند "چرا این قدر اصرار دارید، برای برطرف کردن شپش لحاف را که نمی سوزانند". (یعنی بخاطر S- 400 ها نباید آمریکا "متفق استراتژیک" را از دست داد). رهبر IYI Parti ، "مرال آکشنر" Meral Akşener تا آنجا پیش رفت که ادعا کرد، "خرید S- 400 ها برای حفاظت از کاخ ریاست جمهوری اردوغان است"!

مسئول روابط خارجی حزب جمهوریخواه خلق CHP ، سفیر سابق بازنشسه "اونال چئویک اؤز" Ünal Ceviköz در این رابطه می نویسد: "مسئله رفته رفته از مسئله ترکیه - آمریکا به مسئله ترکیه - ناتو تبدیل می شود. ترکیه بعنوان یک کشور عضو ناتو باید تعهداتی که بعنوان عضو ناتو از او انتظار می رود بجای آورد". او سپس پیشنهاد می کند که کمیسیونی مشترک از طرفین تشکیل و مسئله را به نفع منافع دراز مدت ناتو حل کند. همچنین، در شرق مدیترانه وقتی توازن علیه ترکیه در حال تکوین است، او خواهان مسالحه با آمریکا و اسرائیل است.

نماینده مجلس CHP از شهر "مرسین"، " علی ماهر باشاریر" Ali Mahir Başarir عملیات اکتشاف و حفاری کشتی های ترکیه در شرق مدیترانه را "اصراف" می نامد. نماینده "حزب دموکراتیک خلق ها" HDP، "گارو پایلان" (ارمنی) خواستار لغو قرارداد خرید S- 400 ها از روسیه است. بهانه اش این است، "وقتی اقتصادمان تا این حد شکننده است، خرید سیستم دفاعی ریختن بنزین روی آتش است! در این میان لابی "ملی گرایان" طرفدار ناتو نیز می گویند، ترکیه باید توجه خود را روی "دفاع از اویغورهای چین متمرکز کند"! در حالی که هیچکدام از بهانه های فوق دلیلی برای بی توجهی ترکیه به امنیت ملی خود نمی تواند باشد.

احزاب فوق، مخالفت با حکومت را با مخالفت با ترکیه قاطی کرده اند. زیرا عادت کرده اند که همیشه از پنجره غرب و آمریکا به ترکیه نگاه کنند. "حسین وودینالی" Hüseyn Vodinalı مفسر سیاسی ترک در شرح حال این احزاب می نویسد:

"در این کشور از سالهای 1950 با عضویت در ناتو و حکومت "حزب دموکرات" (عدنان مندرس) ویروس آتلانتیک تا مویرگهای چپ و راست و مذهبی و لیبرال و ملی گرا و کرد گرا نفوذ کرده است. حکومت طرفدار اخوان المسلمین از ترس و مجبوریت S- 400 ها را می گیرد، ولی مخالفت (اپوزیسیون) از آمریکا گدایی حکومت می کند".

3) میشل شوسودوفسکی تحلیل گر مارکسیست و سرشناس مسائل بین المللی در زمینه افول امپراتوری آمریکا می نویسد: "بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه در قطر قرار دارد، که 14 هزار نظامی آمریکایی در آنجا مستقر هستند، ولی قطر متفق ترکیه و ایران و شریک اقتصادی آنهاست. پایگاه بزرگ نظامی دیگرآمریکا در بحرین قرار دارد که اکثریت آن شیعه اند . متفق دیگر و بسیار مهم آمریکا، پاکستان نیز مانند ترکیه وارد جبهه چین - روسیه - ایران شده است. تا همین اواخر متفق نزدیک آمریکا آذربایجان نیز در سال 2018 یک قرار داد همکاری نظامی با ایران امضا کرد. به نظر شوسودوفسکی، ترکیه، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان و عراق بطور قطع با آمریکا علیه ایران همکاری نخواهند کرد. کشورهای فوق، قلعه آسیای غربی اوروآسیا را تشکیل می دهند. چنین حمایتی از ایران بوسیله کشورهای فوق در مورد ترکیه نیز صادق است. جبهه آسیا، فقط یک جبهه نظامی نیست، بلکه بلحاظ اقتصادی نیز دارای افق بسیار گسترده ایی است. زیرا انرژی در این کشورهاست، گذرگاههای استراتژیک در این کشورهاست، راههای آبی در این کشورهاست، پتانسیل سرمایه گذاری و تولید در این جاست". لذا تبلیغاتی که اگر ترکیه S- 400 را بخرد نابود می شود، فاقد محتوی، پوچ است.