گنجلرین شنبه مطالعهسی اوچون

کرد سیاسی مهاجرلرینین باکی و مسکو مرکزلری آراسیندا اختلافلار.

مؤلف: جمیل حسنلی

چئویرن: علی قبادیانی

آذربایجان دموکرات فرقهسینین مرکزی کمیتهسینین اوچونجو کونفرانسیندا آذربایجان دموکراتلاری ایله کردستان دموکرات پارتیاسی (کردستان دموکرات پارتیسی) آراسیندا بیر سیرا اختلافلار میدانا چیخدی. کرد دموکرا تلارینین باشچیسی رحیم قاضی ۱۹۶۰ نجی ایلین مارس آیینین ۶ دا کونفرانسین ایشیندن و غلام یحیی دانشیانین حرکتلریندن، کونفرانسدا اؤزونون و کردلرین تحقیر ائدیلمهسیندن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینه ۹ صفحهلیک شکایت گؤندردی. او، یازیردی: «کونفرانسدا منیم علیهیمه چیخیش ائدن یولداشلارین بعضیلری یالنیز منی دگیل، منیم هلاک اولموش قارداشیمی و عمومیتله کرد خلقینین شرفینی تحقیر ائتدیلر. بو چیخیشلار ملّتچیلیک کاراکتری داشیییر و هئچ وجهله بیزیم واحد پارتیا یاراتماق، ایرانین بوتون دموکراتیک قوهلرینین فعالیّت بیرلیگینی محکملندیرمک کیمی گوندهلیک شعارلاریمیزا اویغون گلمیر. مثلاً، یولداش اصلانی دئدی: «آذربایجانلیلارا حمایه گرهک دگیل، بیز اؤزوموز اؤزوموزو اداره ائده بیلهریک...قاضی کیمدیر؟ عمومیتله کردستاندا هئچ کیم اونون فامیلیاسینی تانیمیر...» یولداش چشمآذر دئدی: «قاضی فئودال عائلهسیندن چیخیب، اوندان نئجه خادم اولا بیلر...؟ بو سؤزلری ائشیدن یولداش دانشیان سوسدو، ایرانین مترقّی قوّهلرینین بیرلیگینی تأمین ائتمگه «جهد» ائدن یولداش سوسدو.» رحیم قاضی هله آذربایجان دموکرات فرقهسینین ایکینجی کونفرانسینداکی چیخیشیندا کرد کادرلاریندان ثمرهلی استفاده ائدیلمهمهسیندن ناراضیلیق ائتمیشدی و اقتصاد علملری نامزدی، «آذربایجان» قزئتینین رداکتورونون معاونی علی گلاویژی نظرده توتاراق بیلدیرمیشدی کی، آذربایجان سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی علملر آکادمیاسینین اقتصادیات بؤلمهسینده بیر اقتصاد علملری نامزدینی صابرین «هوپهوپنامه» کتابی حقّینده ایش یازماغا مجبور ائدیرلر.

آذربایجان دموکرات فرقهسینین مرکزی کمیتهسی رهبرلیگی ایله یاناشی آذربایجانداکی کرد دموکراتیک پارتیاسینین مسکو شهریندهکی کرد لیدری ملا مصطفی بارزانی ایله مناسبتی ده یاخشی دگیلدی و بارزانی دفعهلرله باکیداکی کرد دموکراتلارینین باشچیسی کیمی رحیم سیف قاضینین آذربایجان حاکمیّتینین الینده بیر واسطه اولدوغو بارهده سووئت رهبرلیگینه شکایتلر یازمیشدی. ملا مصطفینین مسکو شهرینده اوخویان قوهومو مصطفی سلماسی هله ۱۹۵۵ نجی ایلده باکیدا اولان کرد مهاجرلری حسامی حسن گرمیانی رحمانا یازدیغی مکتوبدااونلاری رحیم قاضی علیهینه امضا توپلاییب مسکو شهرینه گؤندرمگه تشویق ائدیردی. او، یازیردی: «بیز اونوتمامالیییق کی، قارشیمیزدا بؤیوک وظیفه دایانیر، باکیدا بؤیوک تأثیرلری اولان رحیمی (رحیم قاضی - ج. ح.) و گلاویژی (علی گلاویژ - ج.ح.) محو ائتمک وظیفهسی… بورادا رحیمین و علینین اوّلکی نفوذو قالماییب. دایی (ملا مصطفی بارزانی - ج.ح.) دئدیگی کیمی اونلاری بوردا آدام یئرینه قویمورلار. لاکن بیز ساکتلشمهمهلیییک، دشمنی ضعیف بیلیب اؤزوموزو اؤیمهمهلیییک. نئجه دئییللر «باشی ازیلمهدن ایلان اؤلو ساییلمیر». ایندی اوغور قازانماق اوچون بیز بیر جرگهده مبارزه آپارماغا جهد گؤسترمهلیییک و امکان وئرمهمهلیییک دشمن بیزه قارشی بیر جبههده بیرلشسین. مثلاً، تصور ائدین اگر بیزیم مراجعتیمیزده اوچ امضانین یئرینه بئش امضا اولسا، اونون اهمیتی و قیمتی ۵۰۰ فایز آرتیق اولار… بو مسألهده من ده سیزه کؤمک ائدهجهگم، بو ایش اوچون فایدالی اولا بیلهجک ساخته مکتوبلار حاضرلایاجاغام.» اصلینده، ملا مصطفی اؤزو ده بو ایشده ماراقلی ایدی و سووئت اتفاقیندا اولان کرد مهاجرلرینین یگانه تمثیلچیسی اولماق، آذربایجانداکی کرد دموکرات پارتیاسینی اؤزونه تابع ائتمک اوچون بوتون واسطهلردن استفاده ائدیردی. هله، ۱۹۵۴ نجو ایلده سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسی یانیندا عالی پارتیا مکتبینده دینلهییجی اولارکن او، سووئت پارتیا رهبرلیگی ایله گؤروش ایستهمیشدی و دسامبرین ۱۳ ده مرکزی کمیتهنین خارجی علاقهلر شعبهسینین امکداشی ف. وولوشین اونونلا گؤروشموشدو. صحبت زمانی بارزانی تأکیدله خواهش ائتمیشدی کی، یاخین گونلرده ایران آذربایجانی دموکرات پارتیاسینین صدر معاونی تعیین ائدیلمیش رحیم قاضی حقّینده اونا معلوم اولان معلوماتلاری سووئت یولداشلارین نظرینه چاتدیرسین.ملا مصطفی بیلدیردی کی، رحیم قاضی بو وظیفهیه تعیین ائدیلدیکدن سونرا باکیداکی کرد مهاجرلری سلماسی، رحمان گرمیانی، عزیز شامزانی و حسن حسامیدن مکتوب آلیب. اونلار تصدیق ائدیرلر کی، ایران آذربایجانی و کردستاندا دموکراتیک رژیملرین دارماداغین ائدیلمهسی حقّینده ۱۹۴۷ نجی ایلده باکیدا معلومات آلاندا، همین وقت بو کرد یولداشلارلا بیرلیکده باکیدا حربی مکتبده اوخویان رحیم قاضی اؤز یولداشلارین توپلاییب و دئییب کی، «ردّ اولسون سووئت اتفاقی. یاشاسین قوام السلطنه.»اونلارین معلوماتینا گؤره ائله همین گون او، باکیدا ایران کونسوللوغونا گئدیب و اونا ایرانا قاییتماغا ویزا وئریلمهسینی خواهش ائدیب، اؤز یولداشلارینی دا بونا تحریک ائدیب. بارزانی ایله صحبتی بارهده مرکزی کمیتهنین خارجی علاقهلر شعبهسینه معلومات حاضرلایان وولوشین یازیردی: «بارزانییه مکتوب یازان کردلر و عینی زماندا بارزانی اؤزو حساب ائدیر کی، رحیم قاضینین تعیناتی آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین بو آدامین اصل سیماسینی بیلمهمهسیندن ایرهلی گلیر. بارزانی گمان ائدیر کی، رحیم قاضی بو وظیفهیه آذربایجان سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی عالی سووئتی ریاست هیآتینین صدری میرزا ابراهیموف طرفیندن ایرهلی سورولوب. اونون معلوماتینا گؤره رحیم قاضینین عمیسی محمد قاضی ۱۹۴۶ - ۱۹۴۷ نجی ایللرده میرزا ابراهیموفا قیمتلی هدیهلر وئریب.» ف. وولوشینین مصطفی بارزانی ایله صحبتینین مضمونونو سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین خارجی کمونیست پارتیالارلا علاقهلر شعبهسینین مدیرینین معاونی ای. وینوقرادفو بیر گون سونرا آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین بیرینجی کاتبی امام مصطفییئفه گؤندرمیشدی و قاضی محمدین گویا میرزا ابراهیموفا «قیمتلی هدیه» وئرمهسینی آراشدیرماق اوچون مسکو شهریندن باکییا کمسیون گلمیشدی. لاکن یوخلامالار بارزانینین «گمانلارینی» تصدیق ائتمهمیشدی.

ملا مصطفی بارزانی آذربایجان رهبرلیگینه و سووئت آذربایجانیندا مهاجرت حیاتی کئچیرهن آزسایلی کرد مهاجرلرینه قارشی بئله مناسبتی داها چوخ مسکو شهریندن قایناقلانیردی. هله ۱۹۴۶ نجی ایلین دسامبریندا آذربایجان دموکرا تلاری ایله یاناشی بارزانی باشچیلیق ائتدیگی۲ مین نفر کرد آتلیسی جلفا منطقهسیندن سووئت آذربایجانینا کئچهنده سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی دولت تهلکهسیزلیک ناظری ویکتور آباکوموفون گؤستریشی ایله اونلار نخجوانین یئرلی اهالیسیندن تجرید ائدیلدیلر. همین وقت سووئت اتفاقی تلقراف آژانسینین مخبری آدی آلتیندا سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسینه گلن آذربایجان دموکرا تلاری و کرد حربی دستهلرینی مشایعت ائدن دولت تهلکهسیزلیگی ناظرلیگینین خارجی کشفیات و دیوئرسیا ادارهسینین رئیسی ژنرال پاوئل سوداپلاتوفا آباکوموفدان تاپشیریق گلدی کی، بارزانی ایله دانیشیقلارا گیرسین و اونا سیاسی سیغیناجاق وعد ائتسین، اونون دستهلرینین اؤزبکستاندا مسکونلاشدیریلاجاغین بیلدیرسین. عینی زماندا سووئت رهبرلیگینین آدیندان بارزانییه بیلدیریلدی کی، او، و اونون ضابطلرینین بیر حصّهسی سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیینین حربی مکتبلرینده و آکادمیلرینده خصوصی تعلیملر کئچه بیلر. پاوئل سوداپلاتوف اؤز خاطرهلرینده یازیر: «آباکوموف منه بارزانی ایله اولان صحبتی، خصوصی ایله استالینین کرد ضابطلرینه بیزیم نظامی تحصیل مؤسسهلرینده حاضرلیق کئچمهلرینه راضیلیق وئرمهسینی آذربایجان کمونیست پارتیاسینین رهبری باقروفا دئمهیی قدغن ائتدی. مسأله بوندا ایدی کی، باقروف بارزانیدن و اونون آداملاریندان ایران آذربایجانیندا ثابتلیگی پوزماق اوچون استفاده ائتمهگه جهد گؤستریردی. لاکن مسکو حساب ائدیردی کی، بارزانی عراقدا انگلیسپرست رئژیمین دئوریلمهسینده داها مهم رول اوینایا بیلر. و بوندان علاوه، خصوصی ایله مهم اولانی، کردلرین کمکی ایله یاخین شرق و آرالیق دنیزینده (مدیترانهده) بوتون انگلیس - آمریکا نظامی قروپلاشمالارینین نفت محصوللاری ایله تأمین ائدیلمهسینده مستثنا اهمیته مالک اولان عراقداکی (موصل) نفت معدنلرینی اوزون مدّته سیرادان چیخارا بیلردیک.» بارزانی باکیدا آذربایجان دموکرات فرقهسینه سیغینمیش کرد آزلیغینی و اونلاری حمایه ائدن یئرلی رهبرلیگی تهدید ائتمهسی، پرسپکتیوده یاخین شرقده ثابتلیگین پوزولما پروسهسینده موسکووین ملا مصطفییا یوکسک «اعتمادی» ایله باغلی ایدی. ۱۹۵۷ نجی ایلدن باشلایاراق دولت تهلکهسیزلیک کرد ملّی تشکیلاتلاری و کرد طایفهلاری ایچریسینده ایرانا مقاومت گؤسترمک مقصدی ایله آرتیق حاضرلیق ایشلرینه باشلامیشدی.

آذربایجان دموکرات فرقهسی صدرینین معاونی اولان رحیم ابوالحسن اوغلو سیف قاضی ۱۹۲۶ نجی ایلده مهاباددا روحانی تورپاق صاحبکاری عائلهسینده دوغولموشدو. اونون دئبوکری کرد قبیلهسیندن اولان آتاسی ابوالحسن مهابادین قاضیسی و اهالی ایچریسینده گنیش نفوذو اولان تورپاق صاحبکاری ایدی. رحیم قاضینین آناسی وجیهه سیف قاضی آذربایجانلی ایدی. او، اوّلجه مهاباددا ۳ ایللیک مکتبده اوخوموش، ۱۹۳۵ - ۱۹۴۱ نجی ایللرده اورتا مکتبده اوخوموشدو. ۱۹۴۱ نجی ایلده سووئت اوردوسو ایرانا گیردیدن سونرا رحیم قاضی عمیسی اوغلو قاضی محمدین ۱۹۴۳ نجو ایلده یاراتدیغی «کومله ژیینه کردستان» پارتیاسینا عضو اولموشدو. ۱۹۴۵ نجی ایلده محمد قاضی، صدر قاضی و رحیم قاضینین بؤیوک قارداشی محمدحسین قاضی طرفیندن کردستان دموکرات پارتیاسی یارادیلاندا رحیم قاضی ده همین پارتیانین عضوو اولموشدو. ۱۹۴۶ نجی ایلین اوّللرینده کردستان ملّی حکومتی یارادیلاندا رحیم قاضی کردستان خلق اوردوسوندا خدمت ائتمیش و ۱۹۴۶ نجی ایلین آوریلینده تحصیل آلماق اوچون باکی نظامی مکتبینه گؤندریلمیشدی. مهاباد رسپوبلیکاسی قورولدوقدان سونرا کرد باشچیلاری مختلف واسطهلرله رضائیه (اورمیه)، خوی، شاپور، میاندوابین آذربایجانلی اهالیسی آراسیندا تبلیغات آپاریب اونلاری کرد رسپوبلیکاسینا بیرلشمگه تشویق ائدیردیلر و بئله تبلیغات آپاریردیلار کی، اگر بو شهرلرین آذربایجانلی اهالیسی کردلر طرفینه کئچسهلر اونلار وئرگیدن (مالیات) و نظامی مکلفیتدن آزاد اولوناجاقلار. بیر سیرا کرد باشچیلاری - عمر خان، نوری بگ، قوتاز بگ و باشقالاری ایران آذربایجانی ملّی حکومتینی تانیمادیقلارین و سووئت اوردوسو چیخدیقدان سونرا سلاح گوجونه رضائیه (اورمیه)، خوی، شاپور و ماکونو کرد مختاریتین ترکیبینه قاتاجاقلارین آچیق افاده ائدیردیلر. بو مقصدله اونلار ۱۹۴۶ نجی ایلین آوریل آییندا بو شهرلری محاصرهیه آلمیشدیلار و یالنیز آذربایجان ملّی حکومتینین قطعیتی، سووئت حربی حصّهلرینین مداخلهسیندن سونرا کرد سلاحلی دستهلری مهاباد حدودلارینا چکیلیب گئتمیشدی. کرد مهاباد رسپوبلیکاسینین سقوطوندان سونرا رحیم قاضی باکیدا قالمیش اوّلجه آذربایجان دولت اونیوئرسیتهسینین تاریخ فاکولتهسینه داخل اولموش، سونرا ایسه پارتیا مکتبینه گؤندریلمیشدی. ۱۹۵۱ نجی ایلده اونیورسیتهنین آسپیرانتوراسینا داخل اولاراق «کردستان دموکرات پارتیاسی ایران کردستانی ملّی آزادلیق حرکاتینین رهبری و تشکیلاتچیسیدیر (۱۹۴۵ - ۱۹۴۶)» موضوسوندا نامزدلیک تئزینی مدافعه ائتمیشدی. او، ۱۹۴۷ - ۱۹۵۳ نجو ایللرده آذربایجان دموکرات پارتیاسینین کرد بؤلمهسینین رداکتورو و مدیری، عینی زماندا «کردستان» قزئتینین رداکتورو ایشلهمیشدی. مهاباد رسپوبلیکاسینین مغلوبیتیندن سونرا ۱۹۴۷ نجی ایلده رسپوبلیکانین باشچیسی قاضی محمد، رحیم قاضینین قارداشلاری مهاباددان ایران مجلسینین عضوو صدر قاضی و کردستان ملّی حکومتینین حربی ناظری محمدحسین سیف قاضی اعدام ائدیلمیشدیلر. هله بو حادثهدن اؤنجه ایران حکومتی باکیداکی کونسوللوغو واسطهسی ایله رحیم قاضینی ایرانا آپارماغا جهد گؤسترمیشدی، شخصاً باش ناظر قوام السلطنهدن اونا ایرانا قاییتماق اوچون دعوت گلمیشدی. لاکن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسی اونون ایرانا قاییتماسین مصلحت بیلمهمیشدی. اونون مهاباددا کیچیک قارداشی عبدالله، حیات یولداشی گوهرتاژ، اوغلو حسن و باجیسی قالمیشدی. ۱۹۴۸ نجی ایلدن عائله عضولری ایله علاقهسی کسیلمیشدی. رحیم سیف قاضی اوزون مدت آذربایجان دموکرات فرقهسینین ترکیبینده کرد بؤلمهسینه، سونرا ایسه کردستان دموکرات پارتیاسینا رهبرلیک ائتمیشدی. میر جعفر باقروفون رسپوبلیکا رهبرلیگیندن اوزاقلاشدیریلماسیندان سونرا آذربایجان دموکرات فرقهسینین مرکزی کمیتهسینین کهنه گاردا قارشی مبارزهده غلام یحیی رحیم قاضینین «خدمتلریندن» استفاده ائدیردی. مثلاً، آذربایجان دموکرات فرقهسینین ۱۹۵۴ نجو ایلین ژوئیه آیینین ۱۸ ده طبّ حوزهسینده کئچیریلن توپلانتیسیندا مرکزی کمیتهسینین اجرائیه کمیتهسینین عضوو رحیم قاضی ملّی حکومتین عالی محکمهسینین صدری اولموش زینالعابدین قیامینی «سفیه» آدلاندیردیغینا گؤره او، ژوئیه آیینین ۲۲ ده پارتیا عضولوگوندن استعفا وئرمیش و آذربایجان دموکرات فرقهسینین مرکزی کمیتهسینه ۱۹ صفحهلیک اعتراض عریضهسی یازمیشدی. او، یازیردی کی، من ایراندا سیاسی مبارزهنین اؤنونده اولاندا «منی ایندی سفیه آدلاندیران رحیم قاضینین آتاسی منیم شجاعتیم، مردلیگیم، متانتیم، عقلیم و دیانتیم حقّینده معروف شعر یازمازدی. من نه ائدیم کی، او کیشینین صفتلریندن بوندا هئچ بیر اثر یوخدور.»

آذربایجان دموکرات فرقهسینین مرکزی کمیتهسینین توپلانتیسیندا رحیم قاضی ملّی حکومتین خلق قوشونو ناظری اولموش جعفر کاویانین عنوانینا دا خوشاگلمز افادهلر ایشلتمیش و اجلاسین گیزلی قرارینی ۲ نمرهلی طبّ حوزهسینین اجلاسیندا آچیقلامیشدی. بونونلا باغلی کاویان ایمان مصطفییئفه یازیردی: « احتراملا معلوم ائدیرم کی، کئچن گون، یعنی ژوئیهنین ۱۸ ده آذربایجان دموکرات فرقهسینین ۲ نمرهلی حوزهنین او گونکو گیزلی قرارین بعضیلرینی رحیم قاضی ۳۰ - ۴۰ آدامین حضوروندا صحبت ائتمیشدیر. و شخصاً منی بیر خائن کیمی قلمه وئرمیش و دفعهلرله تکرار ائتمیشدیر. منیم قیزیم ایسه همین حوزهنین عضوو اولاراق قولاق آسمیش و جواب وئرمهمیشدیر. سیزه معلوم اولدوغو کیمی ایران حکومتی منی خائن آدلاندیریب، غیابی اؤلوم جزاسینا محکوم ائتمیشدیر. اونا گؤره ده سیزدن خواهش ائدیرم، منی یوخلاییب اگر منی سووئت اؤلکهسینین ده خائنی تانیرلار، اؤز جزاما چاتیم.»

آذربایجاندا یئرلشمیش کرد دموکرات پارتیاسینین رهبرلری بارزانینین تضییقلرینه مقاومت گؤسترمک اوچون اؤز فعالیّتینی گنیشلندیرمگه و مسکو ایله بیرباشا علاقهلر قورماغا چالیشیردی. آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینه یازدیقلاری بیرگه مراجعتده رحیم قاضی، علی گلاویژ، قادر محمودزاده، عبدالله رزمآور، سلطان اوتامیشی و کریم ایّوبی یازیردیلار کی، «۱۹۴۶ نجی ایلده سووئت اتفاقینا گلمیش بیز کردلر اؤز قارشیمیزا اساس اعتباری ایله بیر وظیفه قویموشدوق. بو وظیفه ده سووئت تربیهسی آلیب، مارکسیزم - لنینیزم نظریهسی ایله سلاحلانماق و سون یاریم عصرده اؤز ملّی آزادلیغی و استقلالیتی اوغروندا مبارزهنی سرعتله انکشاف ائدن کرد خلقینه خدمت ائتمکدن عبارت اولموشدور.» اونلار قید ائدیردیلر کی، ۱۹۴۷ نجی ایلین نوامبر آییندان ۱۹۵۳ نجو ایلین اوت آیینا قدر گیزلی رادیو استانسیاسیندان کردستان دموکرات پارتیاسینین آدی ایله کرد خلقی اوچون تبلیغات آپاریلیب و هم ایران، هم ده عراق ارتجاعینین تدبیرلری بو تبلیغاتین اهمیتینی تصدیق ائدیر. لاکن اونلارین فکرینجه رادیو وئریلیشلرینین دایاندیریلماسی باکیدا اولان مهاجر کردلری اؤز خلقینه خدمت ائتمکدن محروم ائتمیشدیر.ا ونلار مختلف وقتلرده سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینه تکلیفلر وئرمیشدیلر کی، ۹ میلیونلوق کرد خلقینی حرکته گتیرمک اوچون کرد دیلینده نشرلر حاضرلاییب کردستاندا یاییلماسینا کؤمکلیک ائدیلسین؛ مسکو و باکی رادیولارینین فارس، تورک و عرب وئریلیشلرینده کرد خلقی، اونون تاریخی و مبارزهسی حقّینده داها چوخ ماتریاللار وئریلسین؛ مسکو و یاخود باکی رادیوسوندان باشقا خارجی دیللر کیمی کرد دیلینده ده وئریلیشلر وئرمک تشکیل ائدیلسین؛ گیزلی ایش آپارماق اوچون مهاجرلر کردستانا گؤندریلسین؛ مارکسیزم - لنینیزم کلاسسیکلرینین اثرلریندن کرد دیلینه ترجمه ائدیلیب کردستانا گؤندریلمهسینه شرایط یارادیلسین؛ سون آیلاردا کردستان تورپاقلاریندان کئچن سوریه و تورکیّه سرحدلرینده باش وئرمیش حادثهلرله علاقهدار کردلر آراسیندا ایش آپارماق اوچون مهاجرلرین سوریهیه گؤندریلمهسینه اجازه وئریلسین. اونلار شکایتلهنیردیلر کی، «سووئت اتفاقیندا تربیهلنمیش و مارکسیزم - لنینیزم نظریهسی ایله سلاحلانمیش بیزلر حال - حاضردا تامامیله مبارزهدن آیریلیب و عملی صورتده خلقیمیزه هئچ بیر خدمت گؤستره بیلمیریک. ۱۹۴۷ نجی ایلدن اداره ائدیب بوراخدیغیمیز «کردستان» قزئتی کردستاندا کرد اوخوجولارینا گئدیب چاتمیر. ائشیتدیگیمیزه گؤره سون زمانلاردا سووئت اتفاقیندا اولان ایران خلق پارتیاسی نمایندهلرینه و هابئله آذربایجان دموکرات فرقهسینه سوسیالیست اؤلکهلرینده ایران خلقلرینین مبارزهسینه استقامت وئرمک اوچون رادیو واسطهسی ایله تبلیغات آپاریلماغا امکان یارادیلمیشدیر. ایراندا ۳ میلیونا یاخین کرد یاشاییر، کرد خلقینین مبارزهسینه کردستان دموکرات پارتیاسی رهبرلیک ائدیر. ایران خلقلرینین آنتیامپریالیست مبارزهسینی جانلاندیرماق و اونو دوزگون استقامته سوق ائتمک مقصدی ایله آپاریلان تبلیغاتدا کرد خلقینی و کردستان دموکرات پارتیاسینی اونوتماق اولماز. خصوصاً اونا گؤره کی، ایراندا کرد خلقینین مبارزهسی مهم رول اویناییر. و بوندان علاوه آذربایجان دموکرات فرقهسی و کردستان دموکرات پارتیاسینین آدی ایله ۶ ایلدن آرتیق رادیو واسطهسی ایله بیرگه تبلیغات آپاریلمیشدیر.» اونلار مکتوبلارینین سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینه چاتدیریلماسین و اونلاردان ایکی نفرین دانیشیق آپارماق اوچون مسکو شهرینه گؤندریلمهسینه اجازه وئریلمهسین خواهش ائدیردیلر.

باکیدان کرد دیلینده وئریلن رادیو وئریلیشلری ۱۹۵۳ نجو ایلده دایاندیریلدیقدان سونرا رحیم قاضی کردلر آراسیندا تبلیغاتی جانلاندیرماق اوچون اونون برپاسی استقامتینده بیر سیرا تکلیفلرینی آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینه تقدیم ائتمیشدی. ۱۹۵۴ نجو ایلین ژانویه آییندا مرکزی کمیتهنین کاتبی میرتیمور یعقوبوف سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسی کاتبی میخایل سوسلوفا یازیردی: «ایران کردستانیندان اولان آذربایجان دموکرات پارتیاسینین رهبر کمیتهسینین عضوو رحیم سیف قاضینین کردستاندا تبلیغات تدبیرلرینین یاخشیلاشدیریلماسی ایله باغلی تکلیفلرینی سیزه گؤندریرم. اؤز طرفیندن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسی رحیم سیف قاضینین اساساً ایران، تورکیّه و عراق قوغشاغیندا یاشایان کرد اهالیسی اوچون سووئت رادیو استانسیالارینین بیرینده کرد دیلینده منتظم رادیو وئریلیشلرینین تشکیلی حقّینده تکلیفلرینین قبول اولونماسین مقصده اویغون حساب ائدیر.» لاکن مسکو بو تکلیفی مثبت قارشیلامادی. سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین خارجی علاقهلر شعبهسینین مدیر معاونی وینوقرادوف سوسلوفون تاپشیریغی ایله آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین یئنی بیرینجی کاتبی امام مصطفییئفه ۱۹۵۴ نجو ایلین مه آیینین ۱۸ ده تلفونلا زنگ ائدیب بیلدیردی کی، سیزین سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی رادیو استانسیالارینین بیرینده کرد دیلینده رادیو وئریلیشلری وئریلمهسی حقّینده مکتوبونوزا باخیلمیشدیر و «حساب ائدیریک بو مسأله وقتیندن اوّل قالدیریلمیشدیر. بونونلا بئله، توصیه ائدیریک کی، مسکو و باکیدان هر گون تورک، فارس و عرب دیللرینده یاییلان رادیو وئریلیشلرینده زاقافقازیادا یاشایان کردلرین حیاتی ایشیقلاندیریلسین.» بو تلفون دانیشیغیندان سونرا امام مصطفییئف ایدئولوژی مسألهلر اوزره مرکزی کمیتهنین کاتبی ویتالی صمدوفا تعلیمات وئردی کی، بو مسأله ایله باغلی خارجی وئریلیشلر اوزره رادیو کمیتهسینه موافق گؤستریشلر وئرسین.

کرد دموکرات پارتیاسینین باشچیسی رحیم قاضی عراق و ایراندا یاشایان کردلرین اونونلا علاقه ساخلادیغینی، مبارزهنین گئدیشینده داها چوخ اونا اعتبار ائتدیگینی نمایش ائتدیرمک اوچون آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین ایدئولوژی مسألهلر اوزره کاتبی ناظم حاجییئف واسطهسی ایله سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینه مکتوب گؤندرمیشدی. او، یازیردی کی، ۱۹۶۰ نجی ایلین مارس آیینین ۲۰ ده حاضردا کردستاندا یاشایان، کردستان دموکرات پارتیاسینین لیدرلریندن بیری اولان احمد توفیقدن (او، عینی زماندا سید عبدالله اسحاقیدیر) مکتوب آلمیشدیر. قاضی معلومات وئریردی کی، احمد توفیق ایران حاکمیّتینین کرد دموکراتلارینا قارشی حیاتا کئچیردیگی تضییقلر نتیجهسینده اؤتن ایل ایراندان عراقا گلمیشدیر و منیم واسطهمله، کردستان دموکرات پارتیسی آدیندان سیزه چاتدیرماغی خواهش ائتمیشدیر کی، «اونلار سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی نمایندهلری ایله گؤروشمگی چوخ ایستهییرلر. او، یازیر: بیزیم «آتامیز» و «قارداشیمیز» (مرکزی کمیته و پارتیا عضولرینی نظرده توتور) چوخ و حدّیندن چوخ ایستهییر کی، «داهی آتا» ایله (سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی) گؤروشسون. هامی آرزولاییر و خواهش ائدیر کی، گؤروش تئز باش توتسون، چونکی چوخ مسألهلر واردیر کی، «داهی آتانین» مصلحتی اولمادان اونلاری حلّ ائتمک اولماز. سیزدن خواهش ائدیریک بیزیم ریجامیزی «داهی آتا»یا چاتدیراسان. من و داها دیگر بیر یولداش بو گؤروشه حاضرلاشیریق و صبرسیزلیکله سیزین جهدلرینیزین نتیجهلرینی گؤزلهییریک.» رحیم قاضی علاوه ائدیردی کی، اگر ایران خلق پارتیاسی و آذربایجان دموکرات پارتیاسی آراسیندا واحد مارکسیست پارتیاسی یارادیلماسی مسألهسی حلّ ائدیلیرسه، اوندا کردستان دموکرات پارتیاسینی دا بو پروسهیه قوشماق لازمدیر. لاکن او، کردلر آراسیندا بو مسألهیه ایکیلی مناسبتین اولدوغون، بیر سیرا کرد لیدرلرینین ایران، عراق و تورکیّه داخل اولماقلا بوتون کردستان اوچون واحد کرد پارتیاسی یارادیلماسی ایدهسینین اولدوغونو، هابئله اونون رهبرلیک ائتدیگی کرد دموکرات پارتیاسینین واحد ایران مارکسیست ایدهسینه طرفدار اولدوغون وورغولاییردی. رحیم قاضی مکتوبون سونوندا یازیردی: «بیزه بئله گلیر کی، اگر کردستان دموکرات پارتیاسینین رهبرلری سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی نمایندهسی ایله گؤروشرسه اؤزلری بو مصلحتلری سیزدن ائشیدر و سؤزسوز کی، واحد ایران پارتیاسینین یارادیلماسین تئزلیکله حیاتا کئچیرمکده دوغرو یول توتار. اگر سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسی کردستان دموکرات پارتیاسینین نمایندهلرینی دعوت ائتمگی گرهکلی حساب ائتسه، بونو بغدادداکی سووئت سفیرلیگی واسطهسی ایله ائتمک اولار.» لاکن سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسینین خارجی علاقهلر شعبهسیندن شئولیاقین ناظم حاجییئف واسطهسی ایله رحیم قاضییه خبر گؤندردی کی، «سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیتهسی کردستان دموکرات پارتیاسینین داخلی ایشلرینه مداخله ائتمیر و بئله بیر گؤروشو تشکیل ائده بیلمز.» بونون باشلیجا سببی سووئتلرین ملا مصطفی بارزانی ایله علاقهلره اوستونلوک وئرمهسی ایله باغلی ایدی.