میللت‌لشمه پروسه‌سینده سیمگه‌لر و بایراق – بیرینجی بولوم

یازارلار: اومود ایلقارلی و بابک:

بیرینجی بؤلوم (1)

سیمگه نه دئمکدیر؟

گیریش

آرتیق نئچه ایلدیر کی حرکتیمیزی و میللتیمیزی تمثیل ائدن سیمگه‌لر و بایراقلار اوزرینده اوزون-اوزادی بحثلر و تارتیشمالار اورتایا چیخمیشدیر.

اوخویاجاغینیز بو سیرا یازیلارلا چالیشاجاغام سیمگه و و بایراق حاقیندا بیلگیلریمی سیزینله پایلاشیم، سونرا دا اؤنریلن سیمگه و بایراقلاری تنقیدی آچیدان دَیَرلندیریم..

بو سیرا یازیلارین تئوریک بؤلوملری، اولا بیلر کی بیر آز آغیر اولسون، بو چتینلیک اصلینده هر بیر تئوریک متنین اوخونماسیندا اوز وئره بیلر، اونا گؤره ده اوخوجولاردان صبیرلی اولمالارینی ریجا ائدرک، چالیشاجاغام یئر-یئر میثاللار وئرمکله همین چتینلیگی ده آسان ائدم.

هر بؤلومون سونوندا او بؤلومون ترمینلر سؤزلویو وئریلمیشدیر..

بیرینجی بؤلوم:

سیمگه نه دئمکدیر؟

سیمگه[1] نه دئمکدیر؟

سیمگه ترمینی بیر چوخ علم ساحه‌لرینده او جمله‌دن پسیکولوژی، صنعت (هنر)، دین و سایره‌ده ایشلنمکده‌دیر و او علملرده اؤزونه مخصوص (و آزجا دا بیر-بیریندن فرقلی) تعریفلری واردیر.

تاریخ و سیاست علمینه گلدیکده سیمگه، بیر سوسیال قروپون ایناملارینی و دَیَرلرینی تمثیل ائدن بعضی قالیبلاشمیش شکیللر، اشیالار، مئلودیلر و داورانیشلاردیر.

بو سوسیال قروپلار اولا بیلر کی مثلا بیر سیاسی پارتی و درنک، اکونومیک بیر قورولوش، حتی بیر فوتبال تاخیمی‌نین طرفداشلاری اولسون.

میثالچون پارتیالاشمیش مملکتلرده بوتون پارتیالارین اؤزلرینه مخصوص بایراقلاری وار. درنکلرین، شیرکتلرین، اؤزلرینه مخصوص آرملاری حتی بعضی هتللرین بئله بایراقلاری دا واردیر . ایدمان تیملرینی (خصوصیله ده چوخ سئویلن فوتبال تیملرینی) ده تمثیل ائدن رنگلری واردیر، هم ده همین رنگلردن یاپیلان بایراقلار وار.

سون ایللرده بیرچوخ اؤلکه‌لرده رنگلی دئوریملر و رنگلی حرکتلر اورتایا چیخمیشدیر، دئمک اجتیماعی حرکتلری ده تمثیل ائدن سیمگه‌لر، عموما ساده بیر رنگ واسیطه‌سی ایفاده اولماقدادیر….

بو سایدیقلاریم هامیسی چاغداش و مدرن توپلوملاردا ایشلنن سیمگه‌لردیر.

آنجاق کئچمیش زامانلارا عایید و بو گونوموزه کیمی سورن بعضی سوسیال قورولوشلارین دا اؤزلرینه مخصوص طوغ‌لاری[2] و علامتلری وار. میثالچون: رشیدالدین‌فضل‌الله‌ین جامع‌التواریخده گؤستردیگی کیمی 24 اوغوز بویونون هر بیرینین اؤزونه مخصوص سیمگه‌سی وارمیش کی اؤز دامغالاریندا اوندان فایدالانارمیشلار، دینی فیرقه و یا بیر محله‌نین سینه‌زنلرینین ده اؤزلرینه مخصوص پرچملری و علملری، طوقلاری واردیر.

میللی سیمگه نه دئمکدیر؟

اگر طایفا و قبیله کیمی کیچیک توپلولوقلاری تمثیل ائدن سیمگه‌لر وارسا اوندا بوتون بونلاری اؤز ایچینده یئرلشدیرن بیر میللتی تمثیل ائدن سیمگه‌لرین ده وار اولاجاغیندان بحث ائتمک هئچ ده عجیب ساییلماز.

هر بیر میللتین میللت‌لشمه‌سیندهمیللی سیمگه“‌لرین یارانیب عموم خالق طرفیندن آلقیشلاناراق، منیمسنمه‌سی، چوخ طبیعی پروسه‌دیر. بوگون یئر اوزونده ایکی‌یوز اللیه یاخین مستقیل اؤلکه و اونون یانی‌سیرا دا بیر چوخ مختار ایالتلر وار… بونلارین هامیسی‌نین دا وارلیغینی، کیملیگینی سیمگه‌له‌ین سیمبوللاری واردیر.

ایشین چتین یئری استقلال یاخود مختاریتینی قازانمامیش دولتسیز میللتلرده میللی سیمگه‌لرین یارانماسیدیر. خصوصیله کی مرکزی دولتلرین تاپداغی و باسغیلاری آلتیندا بو پروسه اولدوقجا داش- چانقیللی مرکب بیر یولدان کئچیب، باش چیخارمالیدیر.

میللی سیمگه‌لرین چئشیتلری:

میللی سیمگه‌لری ایفاده طرزینه گؤره اوچ دسته‌یه بؤلمک اولار: یا قولاقلا دویولور (میللی مارش کیمی)، یا گؤزله گؤرونور (میللی بایراق و میللی نیشانلار، آرملار و سیمرنگلر کیمی)، یا ادب-ارکانلا یئرینه یئتیریلیر. (رسمی رژه مراسیمی کیمی)

ایجازه وئرین بورادا میلی مارش، میلی آرملار و میلی ادب-ارکان حاقیندا قیساجا معلومات وئریم:

میللی مارش:

بایراق بیر میللتین وارلیغینی رنگ و شکیللرله سیمگه‌له‌ییرسه، میللی مارش دا اونو نوت و ریتملرله سیمگه‌له‌ییر. میللی مارشا بعضی اؤلکه‌لرده او جمله‌دن قوزئی آزربایجاندا هیمن[3] دئییلر. هیمن یا میللی مارش بیر چوخ توپلانتیلاردا، یاریش میدانلاریندا، اؤزللیکله ده رسمی مراسیملرده چالینار.

میلت طرفیندن سایغی دویولان، آیاقدا دینلنن، اؤلکه خاریجینده ده او میللتی تمثیل ائدن بو مارشلارین اوزرینده شعرلر ده قوشولوب، اوخونماقدادیر. تکجه اسپانیانین میللی مارشی شعیرسیزدیر. مارشا رئال (marcha real) آدی وئریلن اسپانیانین میللی مارشی ساده‌جه موزیک اولاراق دینله‌نیلیر و شعری یوخدور.

آشاغیدا بیر نئچه اؤلکه‌نین میللی مارشینین باشلانقیجلاری وئریلمیشدیر:

آرژانتین: دینله‌یین ای فانی‌لر، بو قوتسال فریادی: اؤزگورلوک، اؤزگورلوک

اوروگوئه: اوروگوئه‌لیلر یا وطن یا مزار، اؤزگورلوک یا دا شرفله اؤلمک

جامائیکا: تانریم تورپاغیمی تقدیس ائت، هر شئیه قادیر اللرینله بیزی قورو

کنیا: ای تانری ای دونیانین یارادانی، خالقیمیزی و وطنیمیزی قورو و اسیرگه

ماجارستان: ماجاری تقدیس ائت ای تانریم

میصر: مملکتیم، مملکتیم سئوگیم و قلبیم سنیندیر

آمریکا: پار-پار پاریلدایان اولدوزلو بایراق، آه سؤیله گؤره بیلیرسنمی شفقین ایلک ایشیقلاریندا

فیرانسا: ایرلی قارداشلار، وطن اوچون ایرلی، شان شرف گونو گلدی چاتدی …،هایدی وطنداشلار سیخلاشدیرین صفلری،

اوردن: یاشاسین پادشاه، یاشاسین پادشاه..

. (Ahmet Akyol/yalovamiz.com)

ایران (پهلوی دؤنمی): یاشاسین بیزیم شاهلار شاهیمیز، ایران اونون شان-شرفیله ابدیلیک اولسون[4]

ایران (ایسلام جمهوریسی دؤنمی): افقدن حقه اینانانلارین گؤز نورو اولان شرقین گونشی دوغدو / بهمن آیی ایمانیمیزین شان-شؤهرتیدیر/ استقلال و اؤزگورلوک ساوین ای امام…. اورکلریمیزده قازیلمیشدیر[5]

گؤروندوگو کیمی بو شعرلرین  اکثریتینده اؤزگورلوک، وطن سئوگیسی، خالقین سعادتی ترنم اولور، بعضی اؤلکه‌لرین میللی مارشلاریندا دینی اینانجلار داها قاباریق حالدا گؤرونمکده، بعضیلرینده ایسه سیاسی دوزنین باشیندا اولان شخصلر (مثلا پادشاه و امام و ..) تقدیس اولونور.

تورکیهده استقلال ساواشلارینین روحونو تمثیل ائدن و استقلال مارشی آدی وئریلن میللی مارشین شعرلرینی محمد عاکیف ارسوی سؤیله‌میشدیر:

قورخما سؤنمز بو افقلرده اوزن آل سانجاق

سؤنمه‌دن یوردومون اوستونده توتن ان سون اوجاق،

او منیم میللتیمین اولدوزودور پارلایاجاق

او منیمدیر، او منیم میللتیمیندیر آنجاق

گونئی آزربایجان میللی مارشلاری

گونئی آزربایجاندا دئمک اولار چاغداش تاریخینیزده بورادا ایکی قیسا دؤنه میللی حکومت قورولموش و هر ایکی دؤنه ده میللی مارش یارانمیشدیر.

آزادیستان حکومتی دؤنمینده1299 (1920 م.): شعرلری عبدالحسین خازن طرفیندن سؤیله‌نیلن میللی مارشین شعرلری وئریلیر:

خیابانی (بیرینجی دموکراتلار) دؤنمینده 1299(1920) –ده میللی مارشین کامیل متنی

یئنه اؤتدو اقبالیمیز                                    حاصیل اولدو آمالیمیز

نه گؤزل استقبالیمیز                     یاشاسین استقلالیمیز

یاشاسین استقلالیمیز

یاشاسین حریت

عزّ و شرف یولداشیمیز                  میلت هامی قارداشیمیز

تورپاغیمیز، داغ-داشیمیز                اؤز الیمیز اؤز باشیمیز

یاشاسین استقلالیمیز

یاشاسین حریت

(علیرضا صاد. – چنلی‌بئل درگیسی 1358-جی ایل)

دموکرات حکومتی زامانیندا میللی مارشیمیز

دموکرات حکومتی دؤنمینده 25-1924 (46-1945 م.):

پیشه‌وری (ایکینجی دموکراتلار) دؤنمینده 25-1324 (46-1345م. ) – ده‌کی میللی مارشین کامیل متنی

ای وطنیم آزربایجان                      اودلار یوردوندان بیر نیشان

سن بؤیوتدون قهرمانلار                  آدلی-سانلی کئچمیشین وار (2)

قوجا شرقین چیراغیسان               آرادلیغین بایراغیسان (2)

سن قوردوغون تازه حیات               خالقیمیزا وئردی نیجات

ناغارات سنسن بیزه آنا وطن         سنسن بیزه نعمت وئرن

سنسن بیزه روحو روان      یاشا-یاشا آزربایجان (2)

***

بوندان سونرا آزربایجان                  بیر روضه‌یی رضوان اولار

چیچکلنر تازه حیات                       کؤهنه دونیا ویران اولار (2)

یاغی اگر قویسا قدم                     باغری بوتون آل‌قان اولار (2)

سن قوردوغون میللی دؤولت          خالقیمیزا وئردی قدرت

ناغارات سنسن بیزه آنا وطن         سنسن بیزه نعمت وئرن

سنسن بیزه روحو روان      یاشا-یاشا آزربایجان (2)

***

ال اوزاتدی یادلار سنه                    پوزماق اوچون قدرتینی

قالخدی بیزیم اؤز خالقیمیز             حفظ ائله‌دی عزتینی (2)

قوردو میللی دؤلتینی                    نیشان وئردی شوکتینی (2)

آرزو ائدر ائللریمیز                          دونیا توتسون قدرتینی

ناغارات سنسن بیزه آنا وطن         سنسن بیزه نعمت وئرن

سنسن بیزه روحو روان      یاشا-یاشا آزربایجان (2)

(قایناق: www.achiq.org)

بیلیندیگی کیمی سون ایللرده تبریز موسیقیچیلرینین غیرتی ایله عمومی‌لشن “یاشا یاشا آزربایجان” ماهنیسی بیر میللی مارش سویه‌سینه قدر یوکسلمیشدیر. بو ماهنی میللی آب‌وهوادا قورولان مجلیسلرین سونوندا هامینین آیاغا قالخیشی ایله بیر آغیزدان اوخونور. ضمیمه‌ده هر اوچ مارشین شعرلری وئریلمیشدیر:

بیرینجی بؤلومون سونو

ایکینجی بؤلومده میللی آرملار، میللی ادب و داورانیشلار، سوسیال حرکتلرین سیمگه رنگلری حاقیندا دانیشاجاغام.


[1]سیمبول، symbol (فارسجادا: نماد)

[2]طوغ، بایراقلارین ایلکین نوعینه دئییلن آددیر. بایراقلار اسکی تورکلرده بیچیملرینه گؤره آت قویروغوندان اولانلارا طوغ، قماش پارچادان اولانلارا بایراق، تپه‌سینده‌کی آت قویروغونا پرچم دئییلمیشدیر. بو تورکجه سؤزجوک vexilloid سؤزونون قارشیلیغیندا ایشلنن بیر ایفاده کیمی ده اؤنریله بیلر. vexilloid ترمینی بایراق کیمی آما ظاهیرا بایراقدان فرقلی و خصوصیله کئچمیش و یا گونوموزده یاشایان گلنکسل توپلوملارین ایشلتدیکلری “بایراق‌واری” عّلّم-علامتلر آنلامیندادیر.

[3]National Hymn – (فارسجادا: سرود ملی) –-

[4]شاهنشه ما زنده بادا باشد ایران به فرّش جاودان

[5]‌سر زد از افق مهر خاوران فروغ دیده‌ی حق باوران، بهمن فرّ ایمان ماست، پیامت ای امام استقلال آزادی نقش جان ماست…..


www.azdemokrasi.wordpress.com


www.azdemokrasi.blogfa.com

www.azdemocracy.wordpress.com