“Öldürmə Haqqı” və “Məhv
Olsun Edam” Şuarı
Arif Keskin
Mart ayının ikisinde ( 2
Mart 2011/ 11 Esfend 1389) Məşhəd
şəhrinin Vəkilabad
zindanında gizlicə
on məhbus edam edilir.
Məşhəd zindanında toplu
edam xəbəri göstərir
ki, İran rejimi adam öldürmə
maşınına/makinasına çevrilib. Edam xəbərinin
olmadığı gün
yoxdur. Sadıq laricani qəzaiyyə quvvvəsinin (yarqı ərki) başqanı olduğunda “ şəyx Sadıq qəzaiyyə quvvəsini islah edər” iddialar edlirdi. Şəyx Sadıq isə qəzaiyyə quvvəsini
rəsmən bir sallaxanaya çəvirdi. İran rejimi 1979-dan günümüzə qədəər
adam öldürərək varlığını sürdürdü.
Ölüdürülən adamlar fəqət siyasilər deyil . Çünki İran
rejiminin adam öldürmə
səbəbi çox geniş və sayısızdır.
“Öldürmə haqqı” və “insan bədəninə toxuna bilmə haqqı” mevzusu siyasət
bilmi, fəlsəfə,
psikoloji, sosyoloji və antropoloji (insanşunaslıq) kimin elmi/akademik bölümlərdə
ciddi şəkildə
araşdırılır. Umumiyətlə
kültürlər/fərhənglər , dinlər, məzhəplər, idəolojilər
və toplumların
tamamı sayılabiləcək
böyük çoxunluğunda öldürmə haqqı məşru qəbul edilir. Öldürmə haqqına qarşı üsyan hərəkatı
modərn çağın
və Qərb liberalizminin məhsuldur.
İranda adam öldürmə
işi fəqət dövlət tərəfindən
gərçəkləşmir. Bəzi
siyasi gruhlar da adam öldürür. Silahlı
mübarizəni qəbul etmək adam öldürmə haqqının məşruluğunu qəbul
etməkdir. Hələ
də Xalq Mücahitləri
( Mucahədin-ə
Xəlq), Condullah, Komulə, İran Kürdüstan Dəmokrat Partisi və PJAK kimin təşkilatlar adam öldürmə məşruluğu
əsasında faaliyət
edirlər. Bütün bu gruhların adam öldürmə faaliyətləri,İran
İslam cumhuriyətindəki öldürmə pratiyi ilə fərqli olsa da, öldürmə haqqının məşruluğu
məsələsində müştərək
noqtədirlər.
İrandaki dinlər,
məzhələr, firqələr,
ideolojilər və
siyasi axım və təşkilatlar
-umumilikdə- öldürmə
haqqının məşru
olduğuna inaınırlar.
1979-dan günümüzə qədər
İran rejiminin öldürmə əməlinə
qarşı din adamlarının
(mollalar) səssizliyi,
siyasi elitaların və gruhların özündən olmayanların öldürlməsinə muxalifət
etməməsi, normal insanlar
tərəfindən etirazların olmaması, bəzi zamanlarda “öldürmə mərasiminə”
tamaşçılıq etmələri
və hətta
bəzi öldürmələrin
insanların öz əlilə gərçəkləşməsi
kimi örnəklər
bizə problemin qaynağının toplumların
sosial, dini, mədəni , ideolojik ve siyasi yapılarında (strukturlarında) araşıdırlması
gərəkliliyini gösterir.
İrandaki "liberal –demokrat"
və " insan haqları tərəfdarları"
fəqət “məhv olsun edam” şuarı verirlər. Bu şuar doğru olsa da kafi deyil və
hətta, siyasi su-
istifadəyə də
açıqdır. “Məhv
olsun edam şuarı”
öldürmə haqqının
məşruluğunu sorqulamadığı
üçün siyasi şuar həddində qalır və zəhniyət
dəyişiminə yol
açmır.
Edamların kökünden dayandırılmasının
yolu “ adam öldürmə haqqının məşruluğunu” sorqulamaq
və
bu istiqamətdə insanların zehniyətlərini
dəyişdirməyə çalışmaqdan
keçir. Adam öldürmə
haqqının məşruluğu
dəvam ettiyi sürəcə edamın kökünü qurutmaq mümkün olmayacaqdır. Öldürmə haqqını məşrulaşdıran bütün
kültürəl/fərhəngi, dini,
məzhəbi, siyasi, ideolojik,
gruhi və zehni yapılar/strukturlar
sorqulanmalı və
insanların zehinlərində
də “ öldürmə haqqı məşru deyil”, “ hayat haqqı qutsaldır/muqəddəsdir”
və “ insan bədəni toxunulmazdır”
fikir ve söyləmlərin
yərləşdirilməsi gərəkir.
Ankara - Arif Keskin
Cuma 18 Mart 2011
__._,_.___