دانیشیق – 9 / ایشیق سونمز ایله اوزه ل سویله شی ، میللی حرکت و ندنلری- دموکراسی ، ایش بیرلیگی و گون قونولاری

میللی حرکتده اولان مختلف دوشونجه طرزلرینی آیدینلاتماق اوچون باشلاتدیغیمیز دانیشیقلارین 9-اونجوسونو سیزلره تقدیم ائدیریک ، بو دانیشیقدا سایین دکتر ایشیق سونمز سوال لاریمیزا جاواب وئرمیش و میللی- دموکراتیک حرکتیمیزی اوز باخیشی ایله توصیف ائده رک گوندمده اولان موضوع لاری دا دیرلندیرمیشدیر ایندیسه بو دانیشیغین بیرینجی بولومونو بیرگه اوخویاق:

س– بیلدیگینیز کیمی بو گون آزربایجانین چوخلو بؤلگه لرینده میللی حرکت یا میللی – دمکراتیک حرکت عنوان ایله آدلانان گئنیش بیر اجتماعی – سیاسی حرکت واردیر، سیز بو حرکتین کؤکلرینی هاردا گورورسوز؟ و اساسا بو حرکت هانسی سیاسی و تاریخی ضرورت لره دایانیر ؟

ج: آزربایجان میللی حرکتی دونیا چاپیندا حیاتا کئچمیش، کئچمکده اولان و باشاری ایله سونوجلانمیش (نتیجه یه چاتمیش) و سونوجلاناجاق میللی حرکتلرین بیری ساییلار. 1789 اونجو ایل فرانسه ده باش وئرمیش بؤیوک بورژوازی انقلابی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق سیاسی سرحدلر میللی دؤلتلرین قورولماسی اساسیندا چیزیلماغا باشلامیش. فرانسه انقلابچیلاری میللت مقوله سی آچیسیندان ایستعمار یؤنلو (شبه ایستعمارچی) اولدوقلاری، فرانسه حاکیمیتی آلتیندا یاشایان کورسیکا، باسک و ائلزاس و باشقا بؤلگه لرده کی ائتنیکلری فرانسیز میللتچیلیگی باسقیسینا معروض قویدوقلاری اوچون میللی دؤلتچیلیک آچیسیندان فرانسه آنایاساسی (1791) و اوندان اتکیلنمیش بئلژیک (1831) آنایاسی نی اؤزلرینه اولگو ائتمه گه چالیشان توپلوملار دا آغیرلیقلی اولاراق ایچه دؤنوک ایستعمار یؤنلو دوشونجه و مفکوره یه یؤنلمیشلر. آزربایجان مشروطه حرکتی نین سونوچ و نتیجه سی اولان ایران ممالیکی مشروطه سی نین آنایاساسی آغیرلیقلی اولاراق بئلژیک آنایاساسی نی اؤزونه تمل و اساس گؤتورمکله تهرانداکی میللی دؤلتچیلیک مقوله سینه شیعه لیک مقوله سینی آرتیرماقلا میللی بیلینج باخیمیندان آزربایجان تورکلری بؤیوک یئنیلگه یه (شکسته) اوغرامیشلار، مشروطه آنایاساسی نین آرتیریم و متمم سندینده اوخویوروق:

“مذهب رسمی ممالکی محروسه ایران اسلام و طریقۀ حقّۀ جعفریۀ اثنی عشریه است. باید پادشاه ممالکی محروسه ایران دارا و مروّج این مذهب باشد”.

شیعه لیک اساسیندا قورولموش میللی دؤلتچیلیک مقوله سی او گونه دک اؤز دیلینده ساوادسیز یاشامیش اوزدن ایراق آزربایجان تورک آیدینی داها آرتیق اؤز کیملیگی و منلیگی اوزره دوشونمک فورصتینی تاپمایاراق قافقاز واسیطه سی ایله روسیه سوسیال دئموکراسیسیندان و عثمانلی واسیطه سی ایله غرب دئموکراسی سیندان بیر شئیلر اؤیرندیگینی تشکیلات و حزب یاراتماق آچیسیندان فارس دیلی اساسیندا (گئرچک آنلامدا فارسلار اوچون) بیچیملندیرمگه و فورمالاشدیرماغا باشلامیش. فارس میللیتچیلری بو تشکیلاتلارا قانع اولمایاراق کئچمیش یازیلاردا ایشاره اولوندوغو کیمی، علی دشتی “ایران نو” و علی اکبر سیاسی “ایران جوان” و محمد تقی بهار دا “حزب دمکرات” فارس تشکیلاتلارینی یاراتماغا باشلامیشلار. بئله لیکله کئچمیشدن او گونه دک دیوان دیلی دئیه تانینان فارسچا تشکیلاتچیلیق باخیمیندان ایستر حاکیمیت داییره لرینده و ایسترسه ده ایران ممالیکی محروسه سی نین مخالفت تشکیلاتلاریندا رسمیلشمگه باشلایاراق آزربایجان تورکلری شیعه مذهب اولدوقلاری اوچون مشروطه آنایاساسی آرتیریمینا (متمم) شیعه لیک مقوله سی نین اکلنمه سی (آرتیریلماسی) میللی بیلینج آچیسیندان آزربایجان تورکلرینی بؤیوک تحمیقه اوغراداراق الی یاراقلی و سیلاحلی آزربایجان مجاهیدلرینی داها دا زور دوروما دوشورموش. بئله لیکله بیر چوخ اوزدن ایراق آزربایجان سیاستچیلری، او جومله دن آزربایجان مشروطه تاریخینی یازمیش احمد کسروی، آنایاسا آرتیریمینی (متمم قانون اساسی نی) یازماقدا اشتراک ائدن سیدحسن تقی زاده، “ایران جوان” محفلی نین خاریجده کی تمثیلجیسی حسین کاظمزاده تبریزی و بیر چوخلاری میللی مسئله آچیسیندان فارس نئهیلیستیگینه قاپیلاراق فارس میللتچیلری سیراسیندا یئر آلماقلا و آزربایجان تورکلوگونو فارس ایستعمارچیلیق قارشیسیندا تک و باشی آچیق قویموشلار. بئله لیکله 1268 (1889) اینجی ایلدن میرزا حسن رشدیه تبریزلی باشچیلیغی ایله ایران ممالیکی محروسه سینه گتیریلامیش یئنی تحصیل سیستیمی آزربایجان تورکلری نین میللی چیخارلاری دئییل، فارسلیق مفکوره سینه یارامیش مقامدا یئر آلمیش. 1925 اینجی ایل خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله رضاخانین ایش اوستونه گلمه سی و محمود افشار یزدیلر واسیطه سی ایله تئوریزه اولونموش اویوق ایستعمار (شبح ایستعمار) تئوری سینین آزربایجان تورکلری علیهینه اویقولانماسی آزربایجان توپلومونو داها دا پیس دوروم و وضعیته دوشورموش. آزربایجاندا رضاخان علیهینه ناراضیلیغین آرتماسینا باخمایاراق اوخوموش کسیم میللی بیلینجدن یوخسول و فارسلیق خیدمتینده اولدوغو و تورک خالقی میللی تئرورا اوغرادیغی اوچون اؤز میللی کیملیگی اطرفیندا سفربر اولابیلمه میش. ایران (فارس) دئموکرات پارتیسیندن شیخ محمد خیابانی باشچیلیغی ایله آیریلمیش آزربایجان دئموکرات تشکیلاتی بیله تبریز و اطرافیندان باشقا، آزربایجانین آیری بؤلگه لرینده اؤزونه یئر آچا بیلمه میش و چوخ زامان کئچمه دن شئیخ محمد خیابانی حرکتی فارس دئمکورات پارتیسی نین باشچیسی مخبرالسلطنه شیادلیغی ایله قاندا بوغولموش.

ایکینجی دونیا ساواشی دؤنمینده آزربایجاندا یارانمیش قودرت بوشلوغو و فارس ایستعمار گوجلری نین آزربایجاندا اتکی و تأثیرلری نین آزالماسی سونوج و نتیجه سینده سیدجعفر پیشه وری باشدا اولماقلا آزربایجان دمکرات پارتیسی باشلیغی ایله آزربایجانلیلار اؤز کیملیکلرینه دؤنمه شانسینی یاخالامیش. آزربایجان میللی حؤکومتی نین یاشام عؤمورو قیسا اولدوغو و میللی بیلینج آچیسیندان آرتیق معاریفلندیرمه ایشی آپارماق فورصتی اولمادیغی اوچون موسکو و تهران آراسیندا اولان آنلاشمانین سونوچ و نتیجه سی اولاراق آزربایجان تورکلوگو بیر داها فارسلیق فلاکتینه اوغرایاراق میللی باسقینا، آیری سئچگیلیگه و ایستعمارا تابع توتولموش.

قیسا سؤزله دئسک، بیر چوخلاری آزربایجان میللی حرکتی نین کؤکلرینی آزربایجان مشروطه حرکاتی نین “ایالت و ولایت انجمنی” ایداره چیلیک سیستیمینه باغلاما دوشونجه لری تاریخی گئرچکلیکلری اؤزونده دوغروتماز بیر مقوله ساییلار. آزربایجان مشروطه لیگی دؤنمینده آزربایجان سیاستچیلری اؤز ائتنیک میللی کیملیک و منلیکلرینی درک ائتمیش و بو دوغرولتودا سیاست آپارمیشسایدیلار، بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک توپلومو فارس اویوق ایستعمارچیلیغی آلتیندا محکوم دئییل، اؤزو، اؤز ایداره چیلیک سیستیمینه حاکیم ساییلارمیش. بوگونکو آزربایجان میللی حرکتی حکومت قورماق، اؤز گلجه گینه حاکیم اولماق دوشونجه سی آچیسیندان 1945- 1946 اینجی ایلده کی آزربایجان میللی حؤکومتیندن بیر آز اتکی و تأثیر آلماسینا باخمایاراق داها آرتیق اؤز اتکی وتأثیرینی دونیادا گئدن میللی سورج و پروسسلردن، ائله جه ده روسیه سؤیئت ایمپریاسی نین داغیلماسی سونوج و نتیجه سینده تورک جمهوریتلری نین اورتایا چیخماسی و قوزئی آزربایجان جمهوریتی نین مستقیل بیر دؤلت کیمی دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی سیراسیندا اؤزونه لاییقلی یئری آلماسی ایله ایضاح ائدیلمه لیدیر دئسک، تاریخده میللی مسئله آدینا وئریلمیش میللی و خالق قهرمانلارینا قوربانلارینا سایقی و احترام ایله یاناشمیش اولاریق.

س-بعضی لری میللی حرکتی ، آسیمیلاسیونا قارشی بیر اعتراض و تپکی کیمی گورورلر ؟ سیزجه بو باخیش دوغرو دور ؟

ج: آزربایجان میللت مقوله سی نی باشقا میللت مقوله لریندن آیری دگرلندیرمک یانلیش بیر گؤروش اولار دئیه دوشونورم. بو دا ایکی آچی و زاویه دن دگرلندیرملیدیر:

1-اؤز یاشاییشینا، اؤز دیل، مدنیتینه، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا حاکیم کسیلمک.

2-فارس ایستعمارچیلیغینا توتساق اولماق.

گونئی آزربایجان تورکو اؤز یاشاییشینا، دیل، مدنیتیه، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا حاکیم کسیلمیشسه ایدی، ذاتاً بیر چوخ آزاد میللتلر کیمی میللی حرکت دئیه اؤلوم یوخسا قالیم مسئله سی ایله اوز اوزه دئییلدی.

بوگون گونئی آزربایجان تورکلری فارس ایستعمارچیلیغینا توتساق اولدوقلاری و بو توتساقلیقدان قورتارماق ایستدیکلری اوچون چیخیش یولو دئیه آزربایجان میللی حرکتی آدی باشلیغی آلتیندا آزربایجان اجتمعاعیتی و انسانلاری آراسیندا بیر حرکت باشلامیشدیر دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، مسئله عمل و عکس العمل دئییل، مسئله بیر دیری وارلیق اولاراق گلجگه دوغرو باخاراق یاشاماق و یاراداراق قالیجی اولماقدیر.

س- بو حرکت نه آختاریر و اونون سیاسی – اجتماعی آماجلاری ندن عبارتدیر ؟

ج: آزربایجان میللی حرکتی، هر میللی حرکتده اولدوغو کیمی، اؤزونو درک ائده رک، اؤز دیل و مدنیتینی اساس گؤتوره رک بیر میللی توپلوم اولاراق اؤزونه میللی، مدنی و سیاسی تشکیلاتلارین یانی سیرا آزربایجان مفکوره سی اساسیندا ایداره چیلیک سیستیمی، یئنی دوزن، نظم و اینتظام یاراتمانی اؤزونه میللی آماج و بورج حئساب ائدر.

بو اساسدا آزربایجان میللی حرکتی نین هدفی وارلیغیمیزا ، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاری حاکیم کسیلمک و اونو سیاسی و اجتماعی باخیمدان مودئرن لشمیش دونیایا اویقونلاشدیراراق گله جک نسیللره قورونوب ساخلانماسی دیر.

س- حرکتی حمایت ائدن بللی بیر کسیم ( قشر ) یا اقتصادی طبقه وارمی ؟ آزربایجان میللی – دموکراتیک حرکتی دئییلنده ، ” میللی ” کلمه سی نه آنلام داشیییر ؟ حرکتین ناسیونالیسم اوزه رینه قورولماسینی گوستریر یوخسا میللت بویوتوندا و گئنیش چاپدا یاییقین اولماسینی ؟

ج: آزربایجان میللی حرکتینی حمایت ائدن کسیملر:

- آزربایجان میللی حرکتی ایلک باشلانقیجدا فارس ایستعمارچیلیق سیاستیندن آز باسقی، ضرر و زیان گؤرموش کیچیک شهرلر و کندلردن اولان انسانلار دا اؤزونه بؤیوک ماراق و ایلگی قازانمیش. بو انسانلار گونجل یاشام و حیاتلاریندا اؤز دیل و مدنیتلری ایله یاشادیقلاری اوچون، اونلارین اؤز دیل و مدنیتلرینی درک ائتمکلری داها دا راحات گئرچکلشمیش.

- ایکینجی کسیم آزربایجانین کیچیک شهر و کندلریندن آزربایجانین بؤیوک شهرلرینه گلیب یئرلشمیش کسیم ساییلار. بونلار کئچمیشده فارس مدنیتیندن اوزاق اؤز دیل و مدنیتلری ایله بسلندیکلری اوچون کیچیک شهر و کندلر ایله بؤیوک شهرلرده کی انسانلار آراسیندا کؤرپو یاراداراق اونلارا میللی مسئله نی داشیمادا بیر باغلاچ اولموشلار.

- اوچونجو کسیم آزربایجانین بؤیوک شهرلرینده گئنیش آنلامدا فارس ایستعمارینا معروض قالمانین یانی سیرا فارس مدنیت ایستعمارینا داها دا آرتیق تابع توتولموشلار ساییلار. اونلارین بیر چوخونون اؤزلرینی درک ائتمکلری چتین، بعضاً ده اصلاً درک ائتمک ایستمدیکلرینه تانیق اولوروق. بوگون اؤزلرینی “وطن پرستان آذری” آدلاندیران، آنادیللرینی “زبان پارسی” قلمه آلان، فارس ایستعمار و پان ایرانست محفلینه باغلی اولان پیمان پاکمهر، سالار سیف الدینی، نورالدین غروی مرعشی، علی حصوری و ساییره ذاتلار آدی چکیلن قوماشلاردان ساییلاراق اؤزلری فارس ایستعمارینا قوربان اولدوقلارینا باخمایاراق آزربایجان خالقینی دا بو قوربانگاها سوروکلمگه چالیشارلار. بونلارا باخمایاراق آزربایجان میللی حرکتی بوگون آزربایجانین بؤیوک شهرلریندن اولان انسانلار آراسیندا دا اؤزونه یئر آچماغا باشلایاراق بوتون کسیملردن اولان انسانلارین ذهنیتلرینی اؤزونه مشغول ائتمکده دیر.. بونلارین یانی سیرا آزربایجانین اؤیرنجی کسیمی، بوگون آزربایجان میللی حرکتی اوچون بیر موتور رولونو اوستلنمیش مقامدادیر.

اوسته کی گؤرونوم و منظره نی نظره آلدیقدا آزربایجان میللی حرکتی خالق کیتله سی نین آشاغی کسیمینده اؤزونه یئر آچاراق اورتا کسیمی اله کئچیرمک و آزربایجانداکی فارس قوروم و تشکیلاتلاری نی پوزقون و پریشان دوروما سالماق اوچون ایلریلمگه باشلاماسینا باخمایاراق فارس حاکیمیتچیلیک اورقانلاریندا اولان آزربایجانلیلار آراسیندا هله لیک اؤزونه یئر آچمیش دئییل، ویا چوخ آز یئر آچمیش.

میللی حرکت آدیندان دا بللی اولدوغو کیمی هر هانکی سورون و مسئله نین حلل اولماسی اوچون میللت اوولادلاری نین حرکته کئچمه سی ایله اورتایا چیخان بیر حرکت ساییلار. دئمک، میللی حرکت هر هانکی خاص شخص و قوروپا عایید دئییل، بیر میللتین بوتون کسیملرینی ایچرن بیر حرکتدیر. بیر میللتین بوتون کسیملری هر هانکی بیر مسئله نین حللینه یؤنلمیشسه، او مسئله راحات اؤز حللینی تاپمیش اولار. آزربایجان میللی مسئله سینی یالنیز میللیتچی قوروپ و تشکیلاتلارا نسبت وئرمک و آزربایجان خالقینی اؤز میللی مسئله سینه لاقید ساخلاماق مقصدی گودر. بو دا فارس ایستعمارچیلیق سیاستی نین آزربایجان خالقینا باغیشلادیغی سوغات ساییلار. میللی مسئله یه قوروپ گؤزو ایله یاناشماغی 1945- 1946 اینجی ایللرده فارس ایستعمارچیلاری بیر چوخ آزربایجانلیلارا آشیلامیش و تحمیل اتمیش. بو گؤروشه اساساً آزربایجان میللتی اؤز دیل، مدنیتی نی و اؤز کیملیگینی سئور دئییل، فارسدان داها دا فارسچی ساییلمیش، یالنیز آزربایجان دئموکرات فرقه سی بو مسئله نی آزربایجان خالقینا تحمیل ائتمک ایستدیگی اوچون ذولفقارلی آتلیلاری و باشقالار، فارس ایستعمارچی قوه لر ایله بیرلیکده آزربایجان فداییلرینه دیوان توتماقدا فارس دیل و مدنیتی اوچون اورتاق حرکته کئچمه لی ایمیشلر!!!.

اوسته کی گؤرونوم آزربایجان شرقی، غربی، اردبیل و زنجان ولایتلری اوچون کئچرلیدیر. آزربایجانین همدان، قزوین، کرج، تهران، مرکزی و قم ولایتلرینده آزربایجان میللی حرکتی اؤزونه یئر آچماسی اوچون آزربایجان میللی فعاللاری نین اوزون اوزادی یولو وار. بو یولدا آزربایجان میللی فعاللاری چوخ تمکین و احتیاطلا آزربایجان میللی حرکتینی اؤنه آپارمالیدیرلار.

آزربایجان میللی حرکتی نین ائتنیک آزربایجان تورپاقلاریندان قیراقدا اؤرنک اولاراق خوراساندا، فارس ولاتینده (فیروزآباد، ممه سنی و باشقا یئرلرده)، کیرماندا، اصفهان اطرافلاریندا و باشقا بؤلگه لرده خالقی حرکته کئچیرمک نفوذونون اولوب اولمادیغی ایچریده کی انسانلاریمیزین میللی مسئله نی بو بؤلگه لرده کی انسانلارا گؤتوروب اونلاری اؤز میللی منلیک و کیملری ایله تانیش ائتدیکلریندن آسیلی اولان بیر مسئله دیر. بو ایشلر بوگون حیاتا کئچمه لیدیر، حاکیمیت دگیشدیکدن سونرا بو بؤلگه لرده ایش قویماغا باشلاماق داها گئج ساییلار.

س-حرکت ، ایرانین باشقا یئرلرینده یاشایان تورک لر ایله انتگره اولماق و یاخینلاشماق اوچون هانسی استراتژی نی ایزلنمه لی دیر ؟

ج: تورکمنلری نظره آلمازساق، ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورکلر، اوغوز تورکچه سی نین آزربایجان دیلینده دانیشارلار. دئمک، هر هانکی بیر میللت اوولادلاری بیر بیرلرینه یامان گونده کؤمک ائتدیکلری کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی آزربایجان تورکلری ده بیر بیرلرینه میللی مسئله آچیسیندان کؤمک ائتمه لیدیرلر. تورکلرین ایران ممالیکی محروسه سی نین بوتون تورپاقلارینا حاکیم کسیلمکلری ایمکانسیز ساییلدیغی اوچون بوگون آزربایجان اوستانلاری ساییلان بؤلگه لر و اونلارا یاپیشیق بوتون تورک یاشاییش یئرلری، شهر و کندلر آرا کسیلمه دن ائتنیک آزربایجان دئیه بیر بؤلوک، قاشقایلار بیر بؤلوک و خوراسان تورکلری ده بیر بؤلوک دئیه تشکیلاتلاناراق بیر بیرلرینه کؤمک اللرینی گرک اسیرگمه سینلر. بونون یانی سیرا باشقا ائتنیکلر بؤلگه سینده داغینیق بیچیمده اولان تورکلره ده بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین بشر حاقلاری آچیقلاماسیندا ائتنیک آزلیقلاری تانینمیش حاقلاری آلماق اوچون بو اوچ بؤلوک اونلارین میللی آزلیق حاقلاریندان ساوینمالی و دیفاع ائتمه لیدیرلر.

س- حرکتین باشلانماسیندا داها دوغروسو یئنی فازین باشلانیشیندا شاعر و ادبیاتچی لارین بویوک پایی اولوب و بیزه اویقولانان ان آچیق ظلمین دیل یاساغی اولدوغونا گوره ، دیل و سوز اوستالارینین بو رول لاری منطق لیدیر . آما بو باشلانیش حرکتی باشقا ساحه لرده گئنیشله مه سینه مانع اولوب اورنه یی قادینلار حقوقو و …..بونا نئجه سون قویماق اولار ؟

ج: میللی حرکتده آدیندان دا بللی اولدوغو کیمی ایلک اولاراق میللی دویغو و احساسلاری قیدیقلاماق، میللی مسئله نی انسانلارین بویونا اوخشاماق اولدوقجا گرکلی و واجیب مسئله لردن بیر ساییلار. دئمک، بیر چوخلاری قادین حاقلاری، یوخسا سیاسی تشکیلاتلارین یارانماسی نین بیر مانعچیسی کیمی دیل و سؤز اوستادلارینی گؤسترمک ایستدیکلرینه باخمایاراق میللی دویغولار اویانمادان، میللی حیس و غرور دیرچلمدن، میللی کیملیک و منلیگی درک ائتمک اولماز. بو باخیمدان اؤزونوز ده ایشاره ائتدیگینیز دک هر میللتین دیلچیسی و سؤز اوستادلاری اؤز میللتلرینی دیللری نین گوجلوگو و زنگینلیگینه باشا سالمالی، اونلارین یاتمیش دویقولارینی قیدیقلایاراق اونلاری اؤز کیملیکلرینه قایتارمالیدیرلار. یوخلایان و یاتان کسیمدن هئچ نه اومماق اولماز. دئمک، بیر چوخ ساحه لرده آزربایجان توپلومونو فارس توپلومو ایله قارشیلاشدیردیقدا آزربایجان دیلچیلری و سؤز اوستادلاری گوناهلی دئییل، کئچمیشده فارس ایستعمارچیلیغی تاریخ دئیه یالانچی گؤز بویامالار ایله آزربایجان میللتی نین میللی روحونو اؤز ایشغالینا کئچیردیگی اوچون بوگون ده بیر چوخ فارس سیاسی، اجتماعی و مدنی تشکیلاتلاریندا تورک اولاراق آیاغچیلیق و پادوچولوق ائدن شخصلر اؤز میللی منلیگی و کیملیگینه اؤزگلمیش و میللی تئرورا معروض قالمیش ساییلارلار. بوگون شیرین عبادیلرین فارس محفل و تشکیلاتلارینا بیر آیاغچی و نؤکر کیمی خیدمت ائتدیکلری و اؤزلرینی “یکی نوادگان کوروش کبیر” آدلاندیرمالاری آزربایجان دیلچیسی، یوخسا سؤز اوستادی نین اونا آزربایجان قادینلار تشکیلاتی یاراتمادا مانعچیلیک تؤرتمه سی و یاراتماسی اساسیندا دئییل، بو گؤرونوم فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سی بو ذاتلارین میللی بیلینج و شوعورلارینا حاکیم کسیلمه سی ایضاح ائدیلمه لیدیر.

س- کئچمیشه باخاندا ، ایراندا فارس ناسیونالیسمی بیزی ییخماغا ،” تاریخ ” ی قوللانمیشدیر ، آزربایجان حرکتی ایسه اونون جوابیندا تاریخه سیغیندی و اوزونو اثبات ائتمک ایچین مدرن دونیا و حقوق نورملارین یئرینه کئچمیشه دایاندی و بیر جور تاریخچی لیک حرکته حاکم اولوب ، بو تاریخ حکمرانلیغی بعضا حرکتی یاراماز نقطه لره گوتوروب و حتی اونو بوگونون سورونلارینا دوشونمکدن اوزاق ساخلاییب ، سیزجه بو ” تاریخ ” سویلمی ( گفتمان ) نه قدر یارارلی دیر یوخسا اونو بیر طرفه بوراخماق زامانی گلیب می ؟

ج: اوزاق کئچمیشده کی تاریخ مقوله سی گئنل و عموم اولاراق داستانلار و روایتلر اساسیندادیر. دئمک، داستانلار اساسیندا یازیلمیش تاریخلرین یالان دوغرو اولدوغونو باشا دوشمک و اؤیرنمک اوچون داستانلارین یالان دوغرو اولماسینی اؤیرنمک لازیم. بیلیندیگی کیمی فارس خیالی تاریخ یازارلاری، ایرانلیلارین (اوخو: فارسلارین) “ایرانویج” آدلی یئردن، – اونلارین دئدیکلرینه اساساً سیبریدن- ایلک آزربایجانا و سونرا ایران فلاتینا آخین ائتمیشلر. بوگونکو عئلمی آراشدیرمالارا اساساً فارس باستانگرایلاری نین بو “ایرانویچ” مقوله لری اصلینده “ائران وئژ” اولمالیدیر. “ائران وئژ” ده سیبری ده دئییل، تاریخی واقعیتلره و فارس دیل و مدنیتی نین تاریخی آخارینا اساساً هندوستانلا قونشو اولموش “پامیر” ولایتی اولمالیدیر. موضوعدان اوزاق دوشمک یاخشی اولماز دئیه بو مسئله نین ایضاحینی سونرایا بوراخیرام.

بیلیندیگی و سیز ده ایشاره ائتدیگینیز دک اؤزونو اثبات ائتمک مقوله سی ساده خالق کیتله سی اوچون باشقا توپلوما قارشین قاچینماز بیر مقوله ساییلار. ایران ممالیکی محروسه سینه تورکلر مین ایله یاخین حؤکومت ائتدیکلرینه باخمایاراق فارس تمامیتچیلری تورکلرین ایران ممالیکی محروسه سینده کی حؤکوم سورمکلرینی شاهلیق و سلطانلیق لیاقتلری اساسیندا دئییل، قولاملیق و کنیزلیک ( “غلامان و کنیزکان، غارتگران وحشی و ساییره“) آدلاندیرماغا چالیشمیشلار. ذبیح الله صفانین “تاریخ ادبیات ایران” آدلی کتابلارینی گؤزدن کئچیردیکده بو مسئله نین هانکی آشاما و مرحله ده اولدوغونو داها دا راحات باشادوشمک اولار. بئله لیکله کئچمیشده بیر چوخ انسانلار “منیم کئچمیشلریم قول، کنیز و غارتگر دئییل دئیه” تورک اولدوقلارینی دانماغا، آیاقلاری تهرانا چاتار چاتماز “من تورک نیستم، بابام آذری (اوخو: فارس لهجه سی) بوده” دئمگه چالیشمیشلار. بو میللی تئرور ائتمکلره قارشین آزربایجانلیلارین دا تاریخ اورتایا قویماق چابالاری هئچ ده یئرسیز دئییل. آنجاق بو مسئله عادی خالق کیتله سی نین اؤزونه گونمک و اؤزونو فارس ایستعمارچیلیغی و شیاد گوجلری قارشیسیندا اودوزماماق مقوله سینه خیدمت ائتمه لیدیر.

دئمک، تاریخ قونو و موضوعلاری تشکیلاتلانماق، دئموکراتیک بیر توپلوم یاراتماق و فارس ایستعمارچیلیغینا قارشی قویماق اوچون دئییل، فارس ایستعمارچیلیغی طرفیندن اورتایا قویولموش یالان داستانلاری ساده خالق کیتله سی بئینیندن سیلمک ماهیتی داشیمالیدیر. بئله لیکله ده تاریخی قونو و موضوعلاری سیاست آلانینا داشیماق گرکلی ساییلماز.

س-هر اجتماعی و سیاسی حرکتین ضعف و قوت نقطه لری وار ، قطعا آزربایجان میللی حرکتیده بو قاعده دن اوزاق دئییل ، باشقا طرفدن ایسه حرکتین مخالف لری ده اونو بعضی اتهاملارا معروض قویورلار ، سیزجه بو گون حرکتین ان اونملی ضعف لری نه دیر ؟

آزربایجان میللی حرکتینده ال اوستونه باساجاغیمیز و ضعیف نقطه آزربایجان آیدینی نین فارس تشکیلاتلارینا “ایران” آدی آلتیندا آیاغچیلیق (پادولوق) ائتمه لری، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینی درک ائتمدیکلریدن ایلری گلن بیر مسئله دیر. بوگون آزربایجان میللی مسئله سی علیهینه باش قالدیرانلارین بیر چوخ ذاتلار دا سؤزده اؤزلرینی تورک و آزربایجانلی آدلاندیران، عملده ایسه فارس مفکوره لی شخصلر اولاراق آزربایجان میللی منلیگی و کیملیگی علیهینه بالتا وورمادا آزربایجان دوشمنلرینی سوللاماغا (سبقت آلماغا) چالیشان شخصلردیرلر. دئمک، هر میللت ده اولدوغو کیمی آزربایجان میللی حرکتی ده موختلیف دونیا گؤروشلری و دوشونجه لرینی اؤزونده باریندیراراق بیر میللت کیمی تمثیل اولما گوجونو یاخالایابیلسه، او زامان ضعیف نقطه دن دئییل، میللی حرکت آدینا گوج و قووت نقطه لریمیزی سیرالایابیله ریک. آتالار دئمیشکن: “هاردا بیرلیک وارسا، اورادا دیریلیک وار“.

بئله بیر دورومدا ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک ائتنوسونون دشمنلری ده راحات اوتورموش دئییللر. اونلار آزربایجان میللی حرکتینی گؤزدن سالماق اوچون قارینجادان فیل یؤنتاماغا، او جومله دن آزربایجان میللی فعاللاری نی “پان ترک” آدلاندیرماغا چالیشارلار. پان تورک (تورک آغالیغی) اولماق، فارس ایستعماری آلتیندا اینیلدَمک دئییل، هر هانکی تورک اولمایان توپلوملارا تورک آغالیغینی یوکلمک اوچون جان آتماغا چالیشماق آنلامینا گلمه لیدیر. آزربایجان میللی حرکتینده کی آخینلاری نظره آلدیقدا آزربایجان میللی آخینلاری سیراسیندا چین منچورای بؤلگه سیندن بالکانلارا اوزاناجاق اراضی اوزره هر هانکی آزربایجان تورکونون آغالیق ائتمگه قالخماق ایددعاسی بیله یوخدور. دئمک، آزربایجان میللی حرکتینه هر هانکی پیس آدیل و صفتی وئرنلر شیاد و بئلنچی یالان تبلیغاتا اینانماق ایسته گنلر عوام و ناداندیرلار. باشقا بیر مسئله آزربایجان میللی فعاللاری نین بیر سیراسی آراسیندا “قورد” علامتی نی توپلوما یانسیتماق مسئله سیدیر. هر بیر طبیعته باغلی اولان توپلوملاردا اولدوغو کیمی اؤرنک اولاراق کئچمیشده فارسلار آراسیندا “ایت“و ائله جه ده کئچمیش تورکلر و موغوللار آراسیندا “قورد” مقوله سینی بوگونکو بیلیم گؤزو ایله ایضاح ائتمک ایسترسک، “توتام (گوج حئیوانی Totem)” نه دئمکدیر مقوله سینی آچیقلیغا قاویشدیرمالی ییق.

توتام (Totem)

طبیعته باغلی اولان توپلوملار اجدادلاری نی هر هانکی بیر حئیوانا دویونلمکله او حئیواندان تؤرندیکلرینی ایددعا ائتمگه چالیشمیشلار. بو حئیوان زامان گئدیشی ایله بیر اینانج و دین سمبولونا دؤنه رک “توتام” دئیه، گوج اوستونلوگو (خارق العاده) نسبتی نی قازانمیش. آمریکانین قیزیل دریلرینه گؤره “توتام حئیوان“ا احترام ایله یاناشدیقدا او حئیوانین گوجو انسانا داشیناراق اونو هر هانکی بیر خطردن قورویار. “توتام حئیوانی (گوج حئیوانینی) بیر سیرا صفتلری تمثیل ائدرک اونا اینانلار ایله یاشام بویو بیر دوشونجه اولاراق یولداشلیق ائدر. بوگون فارس کولتورونده “ایت”ین وفالی اولماسی، حددن آرتیق ای بیلدیگینی، ائله جه ده انسانی خاریجی خطرلر قارشیسیندا باشا سالماسینی و اونا خبر وئره بیلمه سینی بیر دوشونجه اولاراق اورتایا قویساق، کئچمیش فارسلاردا ایتین بیر “توتام حئیوان” اولدوغونو اؤیرنمیش اولاریق. بو یاناشما زامان گئدیشی ایله شیعه مذهبی نین فارس ادبیاتین نین قاتلاریندا بیله کؤک سالماغا و یاییلماغا باشلامیش، اؤرنک اولاراق “سگ دربار حسین“، “سگ دربار علی و کلبِ علی” دئدیکده شخص کئچمیشده کی عزیزلدیگی توتام (بورادا ایت) ایله بیرلیکده بوگون سایقین حئساب ائدن شخصلره اؤزونو کیچیتمک ایله اونلارا وفالی و خالیص اولدوغونو ایضاح ائتمگه چالیشمیش گؤرونر. دئمک، کئچمیشده توتام دئیه تاپیندیغی موجوددان کرامت اوموردوسا، بوگون اماملاردان کرامت اومماق ایزلنیمی نی یانسیتماغا چالیشار. شیعه لیکدن داها اؤنجه فارسلار و قونشو خالقلار آراسیندا ایت اتی نین مقدس اولدوغو اوچون یئییلمز اولدوغو دوشونجه سی نی نظره آلارساق، “توتام حئیوان“ینداکی روح، اونا اینانلاری خاریجی گوجلردن قورویار دئیه دوشوندوکلری اوچون بو موجودون اؤلوب یوخ اولماسینی انگللمگه چالیشاراق اونون اتی نی یئمکدن خالقی چکیندیرمکله اونون روحانی گوجونو قازانماق نیتلری اورتایا چیخمیش اولار. بیلیندیگی کیمی بوگون چین، ویتنام و کوره مملکتلرینده ایت اتی سئویلن و یئییلن اتلردن ساییلار.

فارس ائتنوسونون “ایت” اوزره مثبت دوشوندوکلری بیر یانا دورسون بیر چوخ توپلوملاردا ایت قاپاغان (وحشی)، سالدیرقان، پیس حئیوان کیمی قلمه آلینار. بونلارا باخمایاراق بوگون آزربایجان دیلینده ده ایت اتی نین یئییلمه سی نین تابولاشماسینا (اوزرینده دانیشیلمادیغینا) تانیق و شاهید اولوروق، اوسته لیک آزربایجانلیلار آراسیندا ایت اتی نین آجی اولماسی قلمه آلینار: “فلانکسین اتی، ایت اتیندن داها دا آجیدیر!!” مثلی فارسلارین تورکلره آشیلاماغا چالیشدیقلاری بیر مفکوره ساییلار. کئچمیشده وئبلاقلاری دولاشارکن مهدی بامدادان آدلی بیر بسیجی نین “شیرین عبادی” نین اتی ایت اتیندن داها دا آجیدیر دئیه ایشلتدیگی عیبارت دیققتیمی چکمیش (شیرینی که از گوشت سگ هم تلخ تر است!! مهدی بامدادان). موضوعدان اوزاق دوشمک یاخشی اولماز دئیه بیر داها تورک و موغول خالقلاری آراسیندا “قورد“ون مقدس دئیه قبول اولدوغو مقوله نی اله آلاق. کئچمیشده تورک خالقلاری طبیعته باغلی اولدوقلاری اوچون فارسلاردا ایت مقدس اولدوغو کیمی تورکلرده ده “قورد” “توتام حئیوان” دئیه مقدس ساییلمیش، اؤنم و اهمیت داشییارمیش. بو مقوله اوزره خواجه رشید الدین فضل الله جامع التواریخ کتابیندا گئنیش بیلگی وئرمیش. هر حالدا بو مقوله لر تاریخده کی طبیعته باغلی اولان خالقلارین اینانج حئکایه لریدیر.

اوسته کی تاریخی فاکتلارا باخمایاراق دین اینانجی باخیمیندان ”ایت” یوخسا “قورد” مقوله لری بوگون ایستر فارسلار و ایسترسه ده آزربایجان تورکلری اوچون دین اینانجی باخیمیندان هئچ بیر اؤنم و اهیمت داشیماز. اوسته لیک بو ایکی توپلومون هر بیریسی نین تاریخی سمبولونون سرگیلنمه سی ده او بیریسیندن بیر میللی وارلیق اولاراق هئچ نه اسکیک ائتمز. دئمک، انسانلاریمیزین میللی بیلینج و شوعورو قاوراماقلاری و منیمسه مکلری دوشمنین یالانچی و چیرکین تبلیغاتینی تأثیرسیز حالا گتیرر دئیه دوشونورم. بو دا انسانلاریمیزین اؤز میللی کیملیک و منلیگیمیز اوزره معاریفلشمه سی ایله حیاتا کئچه جکدیر.

س - بو ضعف لر حرکتین ذاتیندا حرکتدن آیریلماز قونولاردی می ؟ یوخسا بو ضعفلری آرادان آپارماق اولار ، نئجه ؟

ج: میللی بیلینجین گلیشمه سی و دیرچلیشی قونو و موضوعسوندا ذاتی دئیه بیر آنلاییش یوخدور. ایران ممالیکی محروسه سینده میللی مسئله لرین گئنیشلنمه سی ایله فارس تشکیلاتلارینداکی فارس اولمایان میللیتلره منسوب اولان شخصلرین بیر چوخو بوگونه دک اولدوغو کیمی زامان آخاریندا گئنه ده فارس تشکیلاتلارینی ترک ائده رک اؤز میللتلری نین سیرالارینا قوشولمالی اولاجاقلار. بیر سیراسی ایسه مرکز حاکیمیت ایله میللیتلر آراسی قارشی دورماسیندا فارس تشکیلاتلاریندا اؤزلرینی سانسور ائده بیلمدیکلری دورومدا فارس تشکیلاتلاریندان قاویلاجاقلار. آشیری فارس نئهیلیستلیگینه اوغرامیش بیر سیرا قوربانلار ایسه هر هانکی چتین بیر دوروم و شراییطده فارس تشکیلاتلاریندا قالمانی و اوزو توپورجکلیگی قبول ائده جکلری دوروم و شراییطده اؤز خالقلاری و قوهوم قارداشلاری نین گؤزلریندن دوشملی اولاراق سونوج و نتیجه اعتیباری ایله فارس ایستعماری نین آیریلماز و بیتیشیک بیر بؤلومو دک بئش گونلوک دونیانی آنلی آچیق یاشاماغا اوستون توتاجاق گؤرونرلر. بو دا اونلارین گؤروش و نظرینده قاچیلماز بیر مقوله ساییلاجاقدیر.

دانیشیق – 9 / ایشیق سونمز ایله اوزه ل سویله شی ، دموکراسی ، ایش بیرلیگی و گون قونولاری- ایکینجی بولوم

میللی حرکتده اولان مختلف دوشونجه طرزلرینی آیدینلاتماق اوچون باشلاتدیغیمیز دانیشیقلارین 9-اونجوسونو سیزلره تقدیم ائدیریک ، بو دانیشیقدا سایین دکتر ایشیق سونمز سوال لاریمیزا جاواب وئرمیش و میللی- دموکراتیک حرکتیمیزی اوز باخیشی ایله توصیف ائده رک گوندمده اولان موضوع لاری دا دیرلندیرمیشدیر ایندیسه بو دانیشیغین ایکینجی بولومونو بیرگه اوخویاق بو بولومده سایین سونمز دموکراتیک لشمه سوره جی ، ایش بیرلیگی و گون قونولاری حاققیندا گوروش لرینی آچیقلامیشدیر

س- آزربایجان مخالفلری، آزربایجان حرکتی نی فاشییسم و آنتی دمکراتیک داورانیش لارا متهم ائدیرلر، بو اتهام لار دشمن لیکدن اولسادا دئمک آشیری ناسیونالیسم ادبیاتی بعضا حرکتی چوخ قورخونج تصویر ائدیر و چوخ زامانلاردا حرکتی بو ناسیونالیسم ادبیاتی تمثیل ائدیر ، لطفا بونو ایضاح ائدین.

ج: آزربایجان میللی حرکتینه فاشیسم تهمتی وورماق ایکی گؤروشدن ایلری گله بیلر:

1- فارس ایستعمار گوجلری

2- آزربایجانلی و تورک، آنجاق دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین ادبیاتیندان آزیغالانان (تغذیه اولان) شخصلر.

3- موختلیف دوشونجه لی میللی فعاللارین بیربیرلرینه قارشین اتهاملی داورانیشلاری.

1- فارس ایستعمار گوجلری: آزربایجان میللی مقوله سینه یاناشمادا فارس ایستعمار حاکیمیتی و اونا مخالیف اولان فارس تشکیلاتلاری نین گؤروشلری میللی مسئله آچیسیندان اوست اوسته دوشر. بو یاناشما یالنیز فارس توپلومو اوچون دئییل، آغالیقلارینی قوروماغا دوشونن بوتون سیاسی و اجتماعی توپلوملار اؤز اوستونلوکلرینی قوروماق اوچون باسقی آلتیندا توتدوقلاری توپلوملاری اؤز کیملیکلریندن و حاقلاریندان آزدیرماغا چالیشارلار. اوسته لیک محمود افشار یزدی تئوریزه ائتدیگی تئزلره اساساً تورک دیل و مدنیتی فارس ایمپریاسی نین تورپاق بوتونلوگو اوچون بیر تهلوکه حئساب ائدیلر. ائله اوندان یانا دا آزربایجانلی دونیا گؤروشوندن آسیلی اولمایاراق اؤرنک اولاراق تقی ارانی، فارس دیل و مدنیتینه تسلیم اولارکن (باخ: ایراج افشار یزدی سیستانی: زبان فارس در آزربایجان، نهران 1368) ” عالیم و زبان شناس، مردان غیور” اؤز کیملیگینی و تورک اولدوغونو مطرح ائدرکن خاریجی عامیل قلمه آلینار (بیلیندیگی کیمی ایراج افشار، محمود افشار یزدی نین اوغلو آزربایجان علیهینه یازیلمیش بوتون کتابلاری “بنیاد موقوفات محمود افشار یزدی” یایین مرکزی نین هزینه سی ایله مجانی چاپ ائده رک فارس ایستعماری نین خیدمتینده قویان بیریسیدیر. تقی ارانی ایسه سولچو اولاراق فارس شاهلیغی نین زیندانیندا یالنیز شخصی عقیده سی اوچون تیفوس خسته لیگینه توتولاراق اؤلموش. دونیا گؤروشو باخیمیندان ایرج افشار تقی ارانی ایله راضیلاشمادیغینا باخمیاراق آزربایجان تورکلوگو علیهینه ایسه هر ایکی سی بیر جبهه ده یئر آلیرمیش ساییلارلار).

2- آزربایجانلی تورک، آنجاق دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین ادبیاتیندان آزیغالانان (تغذیه اولان) شخصلر: بو شخصلر منسوب اولدوقلاری فارس تشکیلاتلاری نین گؤزو ایله آزربایجان میللی مسئله سینه یاناشدیقلاری اوچون او تشکیلاتلارا بیر یانچی اولاراق اؤزلرینی آزربایجان توپلوموندا او تشکیلاتین تمثیلچیس قلمه آلاراق تشکیلات مسئوللاری ایشلتدیکلری ایفاده لری آزربایجان میللی حرکتی علیهینه یایماغا چالیشارلار. میللی مسئله آچیسیندان فارس ایستعمارچیلیغی و تمامیتچیلیگی نین فرقینه واران انسانلار بیر مدت باغلی اولدوقلاری تشکیلاتدا مسئله لی و اؤگئی بیر شخص کیمی گلایه ائده رک مسئوللاری ایضاحا چکمگه چالیشارلار. سورقو و سوآللارینا جاواب آلمادیقدان سونرا گئریله یه رک منسوب اولدوقلاری تشکیلاتی ترک ائتمک مجبوریتینده قالارلار. آنجاق گئنه ده کئچمیشده کی گؤروش و تشکیلات منسوبلوغو بو ذاتلارا ویجدان آغریسی و عذابی وئره رک بو مسئله ده “کؤر میللیتچی” دئیه آزربایجان میللی حرکتینه منسوب اولانلاری “فاشیست” اتهامی ایله گوناهکار سایماغا چالیشارلار. بئله لیکله ده فاشیسمین بیر سیستیم اولدوغونو و سیستیم وسیله سی ایله هر هانکی گؤروشون توپلوم و شخصلره تحمیل اولما مقوله سینی بیله اونوتموش مقامدا یئر آلارلار. دئمک، هر هانکی بیر شخص و تشکیلات فاشیست مئییللی اولابیلر. آنجاق فاشیستلیک مفکوره سی نین حیاتا کئچه سی اوچون هر هانکی فاشیست حاکیمیت سیستیمی نی یاراتماق لازیمدیر.

3- موختلیف دوشونجه لی میللی فعاللارین بیربیرلرینه قارشین داورانیشلاری: اسکی و قدیمدن دئمیشلر: “قورقانین یانانی چیرتلار”. میللی مسئله آچیسیندان میللی حرکته قاتیلمیش میللی روحلو بعضی انسانلار واقعیتی نسبی دئییل، اؤزلرینی تمام واقعیت و واقعیتین یانیندا گؤرمک ایسترلر. بونا قارشین اولاراق هر هانکی بیر سول دوشونجه لی، یوخسا ساغ فارس مئییللی آزربایجانلی آزربایجان میللت مقوله سینی ایران ممالیکی محروسه سینده ایکینجی درجه لی بیر مسئله دئیه قلمه آلارکن میللی دوشونجه لی شخص طرفیندن آغیر تبکی آلارکن، او شخصی فاشیست اولماقدا اتهام ائدر. بئله لیکله تبریز کیمی بیر شهرده آزربایجانچیلیق و فارسلیق مفکوره سی آراسیندا قارشی دورما یاراناراق میللی روحلو شخص طرفیندن “سولچودان میللتچی اولماز” ایددعاسی اورتایا آتیلارکن سول مفکوره لی شخص ناوداندا دونموش بوز کیمی قورویوب یئرینده قالمالی اولار. دئمک، دوننه دک اؤزونو سید جعفر پیشه وری یولونون داوامچیسی حئساب ائدن سولچو بوگون آزربایجان میللی مفکوره لی بیریسی ایله اوزلشه رک سید جعفر پیشه وری نین ده میللتچیلیک دئییم و ادبیاتی ایله یوروملاماسینا تانیق اولارکن هر شئیین دادینی قاچمیش حئساب ائدر. بئلنچی بیر دوروم و اورتامدا داها دایاناجاق اومود یئری قالمادیغی اوچون هر شئی ناسیونالیست اساسیندا اولماز دئیه شخص اؤزونو بوجاغا سیخیشدیریلمیش گؤرر. دئمک، آزربایجان میللت مفکوره سی ساغ و سول چکیشمه سی دئییل، بیر میللتین گلجه گه دوغرو یاشاما حاققی نین گوونجه آلتینا آلینماسی مسئله سیدیر دئیه دوشونمه لی ییک. آزربایجان میللی مسئله سی ایکی مختلیف دوشونجه لی آزربایجانلی نین بیر بیرلرینه توپ تکر ائتدیکلری اساسیندا دئییل، مدنی بیر بیچیمده دوشونجه و فیکیر آلیش وئریشی اساسیندا حیاتا کئچمه لیدیر. فارس ایستعمار حاکیمیتی آزربایجانا یایین و باسین اولاناق و ایمکانی وئرمدیگی و دوشونجه آلیش وئریشی یایین و باسین اورقانلاری واسیطه سی ایله دولاییلی اولاراق انسانلارا چاتدیریلمادیغی اوچون هر هانکی بیر گؤزلنیلمز توپلانتیدا دوشونجه توققوشماسی پارتلاق وئره رک ایکی آزربایجانلینی بیر بیرلرینه دوشورموش اولار دئیه دوشونمه لی ییک.

دئمک، آزربایجان میللی مسئله سینی کئچمیشده کی فارس سول مئاب تشکیلاتلاری نین آرشینلاری ایله دئییل، آزربایجان میللی منلیگی و کیملیگی آرشینی ایله اؤلچمک لازیم. میللی مسئله میللی دگرلری (دیل، مدنیت، گلنک و گؤرنکلری) ایچردیگی اوچون بو مسئله یالنیز بیر شخص و تشکیلاتا باغلی دئییل، بوتون آزربایجان میللتی اوولادلاری نین میللی منلیک و کیملیک مسئله سی اولمالیدیر. دئمک، آزربایجانلی سولوچو بیریسی فارس سول مئاب تشکیلاتلاری نین آرزو و تمناسی ایله آزربایجان میللی مسئله سینه یاناشار و یئری گلدیکده خلیل ملکی لر کیمی آزربایجان میللت مسئله سینی فارسلیغا باغیشلارسا، بو یاناشما آزربایجان میللی ماراقلاری خیدمتینده دئییل، اوزون مودتلی اولاراق فارس تمامیتچیلیگی خیدمتینده اولاجاق گؤرونر. آزربایجان سولو اؤزونو سیلکله یه رک فارس سول مئابلیق و ایستعمارچیلیق توزونو اؤز بوی و بوخوموندان آریندیرمالی و آزربایجان میللی مسئله سینی اؤزونون بیرینجی شرف مسئله سی حئساب ائتمه لیدیر. 21 اینجی عصیرده ایستعمار و سؤمورگه آلتیندا یاشاماق هئچ بیر انسانا باشی اوجالیق گتیرمز دئیه دوشونمه لی ییک. 8 اینجی سورقونون جاوابیندا ایشاره اولوندوغو کیمی فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین دئموکراسی آنلاییشلاری آزربایجان میللی منلیگی و کیملیگینی اساس گؤتورموش دئموکراسی آنلاییشی ایله هئچ بیر ایلگی، ایلیشگی و اورتاقلیغی یوخدور. ائله اوندان یانا دا بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللیتلر باشلاریندا آزربایجانلیلار اولاراق هر هانکی بیر فارس آخینینا اویونجاق و وسیله اولماغا یوخ دئیه رک شرطی شوخومدا کسمک ایسترلر. دئمک آزربایجان میللی کیملیگی و منلیگی آدینا یارانمیش مختلیف آخین و تشکیلاتلارین بیربیرلرینه یاخینلاشماسی اونلارا بیربیرلرینی باشا دوشمکلری اوچون کؤمک ائده جک بیرینجی آدیم ساییلار.

س- حرکتین کئچن ایللرده سئیرینه باخاندا بوگونکو دونیادا دگر ساییلان دمکراسی و انسان حاقلارینا تاکیدی چوخ آزدیر و اولاندا دا اصیل دئییل و دمکراسی آلمانی هله آزربایجان میللی – دمکراتیک حرکتینین ادبیاتیندا یئرینی آلمامیشدیر ندن بو اورتام حرکته حاکیم اولوب ؟

ج: دئموکراسی مسئله سی نین ائورَنسل و جهانشمول بیر مقوله اولماسینا باخمایاراق ایستعمار آلتینا آلینمیش، دیل، مدنیتینه قاداغا قویولموش، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاری ایستعمار حاکیمیتی الینه کئچمیش، یارادیجیلیق ذهنی و فیزیکی گوجو ایستعمارچیلیق خیدمتینه آلینمیش میللی توپلوملارا هر هانکی دئموکرات مئاب فارس تشکیلاتی نین دئموکراسی آنلاییشی ایله جاواب وئرمگه چالیشماق، فارس اولمایان خالقلاری او آخین ایله سفربر ائتمگه قاپیلماق و خرمن وعده سی ایله ایستعمار آلتیندا یاشایان میللی توپلوملاری حاکیمیت دگیشمک اوچون مئیدانا چکمک، بو توپلوملاری داها دا ایستعمارچی گوجلرین ایستحمار مقوله سینه تابع ائتدیره رک بو توپلوملاردا کئچمیش 80 ایلده اولدوغو کیمی خالقدا اؤزونه گوونج و اطمینانی نی سارسیتماغا یول آچار. آزربایجان میللی حرکتی و میللی فعاللاری ایلک اؤنجه ایران ممالیکی محروسه سینده کی سیاسی ایستعمارچیلیق دوزن و زمینه سینی دگیشمک و اورادکی خالقلاری، باشدا تورک توپلومو اولاراق فارس ایستعمارچیلیغیندان خلاص ائتمک اوچون دوشونجه و فیکیر یئریتمه لیدیرلر. دئمک، فارس ایستعمار تشکیلاتلاری ایله بیرلشه رک تهرانداکی حاکیمیتی “ایران سراسری” دئیه باشقا فارس تشکیلاتلارینا تحویل وئردیرمگه چالیشماق و قودرت بوشلوغو شراییطینده میللی مسئله لریمیزی مطرح ائتمک اوچون آزاد شراییط یاراناجاق دئیه دوشونجه یئریتمک بیر خیال ساییلار. بو مسئله نی بهمن انقلابیندان سونرا کوردلر، عربلر، تورکمنلر و بلوچلار سیناقدان کئچیرمیش و آزربایجانلیلار دا خالق مسلمان حرکتی زامانی دولاییلی اولاراق تجربه ائتمیشلر (فارسلار دئمیش: آزموده را آزمودن خطاست). اوسته یئدینجی سورقویا جاواب وئریلدیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سی اوزره دئموکراسی آنلاییشی ایران سراسری آدلانان فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین داغیلماسی و ائتنیک دابانلار اساسیندا موختلیف دوشونجه لی ائتنیک تشکیلاتلار جبهه سی نین یارانماسی، سونرا اورتاق دئموکراسی دگرلری اساسیندا ائتنیک دابانلارا اساساً فئدرال دؤلت، یوخسا خالقلارین قورتولوشو اوچون حرکته کئچیلمه لیدیر.

اوسته کی وئردیگیم ایضاحا اساساً فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین دئموکراسی آنلاییشی ایله میللی ایستعمارا تابع توتولموش میللیتلرین شخص و تشکیلاتلاری نین دئموکراسی آنلاییشلاری اوست اوسته دوشمز بیر آنلاییش ساییلار. ائله اوندان یانا دا هر دئموکراسی شعاری وئرن شخص و تشکیلاتلاری دئموکرات آدلاندیرماق دوزگون ساییلماز. بیلیندیگی کیمی اؤزلرینی ایران سراسری آدلاندیران تشکیلاتلارین هامی سی نین یایین و باسین اورقانلاری فارسجادیر. سیز ده اوسته وورقولادیغینیز دئموکراسی و بشر حاقلاری دگرلرینی توپلوم و جامعه لرده یایماق اوچون هر توپلومون دیلینی اساس گؤتوره جک مستقیل یایین و باسین اورقانلاری اولمالیدیر. بو اولاناق و ایمکانلاری دا هر هانکی میللی حرکت اؤزو، اؤز توپلومو اوچون یاراتمادان آزربایجانین شهر و کندلرینده فارس رادیو تئلویزیونلاری، یایین و باسین اورقانلاری ایله آزربایجانلی نین دیل و مدنیتینه قاداغا قویماقلا دموکراسی و بشر حاقلاری مقوله سینی دوزگون ایفاده ائتمک دئییل، او توپلومو فارس دئموکرات مئابلیق و ایستعمارچیلیق باتلاغیندا یوخاچیخارماق اوچون داها اویقون دوزن و زمینه نین یارانماسینا قاتقیدا بولونماق اولار. بو وارساییم و نظریه لر ده هر هانکی بیر بشر حاقلاری مقوله سی ایله باغلاشاجاق دئییللر.

س-دمکراسی سویلمی ندن آزربایجان میللی حرکتینده چوخ قاباریق دئییل ؟

ج: بیلیندیگی کیمی آزربایجان آیدینی دئموکراسی اوغروندا دؤیوشرکن فارسین اوخوموش کسیمی نین بیر بؤلومو تورک درباریندا مداحلیق ائدر و بیر بؤلومو ایسه ده فارس میللیتچیلیک مقوله سی ایله اوغراشارمیش. دئمک، آزربایجان تورکلری کئچمیش یوز ایلده ایران ممالیکی محروسه سینده دئموکراسی آغاجیندان فایدالانمیش دئییل، دئموکراسی آدینا فارس تشکیلاتلارینا یئم و قول اولموش ساییلارلار. بوگون ایسه آزربایجان آیدینی قول اولماغا دور دئمگه باشلامیش. بیر داها دئموکراسی آدینا فارس ساللاخاناسیندا آزربایجان تورکونون باش کسیلمه سینه یول آچماق هئچ بیر آزربایجانلی و تورک اوچون باشی اوجالیق گتیرمز دئیه دوشونورم.

آزربایجانلیلارین فارس ایستعماری آلتیندا اولدوقلارینی نظره آلاراساق، بو توپلوم فارس حاکیمیتی طرفیندن سؤمورولمگه محکوم اولموش. اؤز دیلینده یازیب اوخوما حاققینا مالیک اولمایان، میللی، مدنی و اجتماعی قوروم و تشکیلاتلاری نین یارانماسینا ایجازه وئریلمگن توپلومدان هانکی دئموکراسی آنلاییشی بکلمک اولار؟ باشقا دئییشله، بوگون آزربایجانلیلار آراسیندا قارشی دورمانین حددن آرتیق اولماسی آزربایجانلیلار آراسیندا دئموکراسی آنلاییشی نین آز اولدوغوندان، دئموکراسی مقوله سی نین بویاقسیز و اؤنمسیز اولدوغوندان دئییل، آزربایجان مفکوره سی و فارس مرکزیتچیلیک مفکوره لری نین بیر بیرلری ایله چاتیشماسیندان ایلری گلن بیر گؤرونوم ساییلار. فارس مرکزیتچیلیک و آزربایجان مرکزیتچیلیک مفکوره لرینی نظره آلمادان آزربایجان توپلومونداکی دئموکراسی و تشکیلاتچیلیق اوزره قارشی دورمالاری دوغرو و دوزگون باشا دوشمک اولدوقجا چتین بیر مسئله ساییلار.

س- سراسري حادثه لرین آنلامی ندیر ؟ و هانسی حادثه لری سراسری آدلاندیریرسیز ؟

ج: هر هانکی بیر مملکتده باشدان باشا و “سراسری” بیر حرکت سؤز قونوسو اولارسا، بو حرکت آدی چکیلن بؤلگه لرین بیر چوخ شهر و کندلرینده باش وئرمه لی و بوتون بؤلگه لرده بو حرکتین باشاری ایله حیاتا کئچمه سی چابا گؤستریلمه لیدیر. بو باخیمدان کئچمیش 80 ایلده فارس شاهلیغی علیهینه باش توتموش 1357 اینجی ایل بهمن انقلابی باشدان باشا “سراسری” حرکت آدلانار. نتیجه اعتیباری ایله ایسه گئنه ده فارسلیغین خیدمتینده ساییلار.

س- سراسری آدلانان تشکیلاتلار حاقدا نه دوشونورسوز ؟ سیزجه هانسی شرط لر اساسیندا اونلار ایله ایش بیرلیگی ممکن اولا بیلر ؟

ج: ایران ممالیکی محروسه سینده کی مختلیف دیل و مدنیتلری تمثیل ائده جک سراسری دئیه هر هانکی بیر سیاسی و اجتماعی تشکیلات بوگونه دک قورولمامیش. اؤزلرینی سراسری آدلاندیران تشکیلاتلار دا فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتوردوکلری اوچون فارس تشکیلاتلاری ساییلار. بو تشکیلاتلاری فارس ایستعمارچیلیغی نین فارس اولمایان بؤلگه لرده کی ایستعمار عامیلی نین اوزانتیسی کیمی تانیملاماق و تعریفلمک داها دا دوزگون اولار. بیلدیگینیز کیمی تبریزده کی خالق مسلمان حرکاتینی باسدیرماقدا یالنیز فارس حاکیمیتی دئییل، آزربایجاندا تمثیلجیسی اولان بوتون فارس تشکیلاتلاری نین قاتقیسی اولموش (حزب توده، فداییان خلق اکثریت، مجاهدین خلق، نهضت آزادی، جبهه ملی، جنبش مسلمانان مبارز، حزب جمهوری ایسلامی و باشقالاری نین). اوندان یانا دا آزربایجان میللی حرکتی هر هانکی ایران آدی باشلیغی آلتیندا حتی دئموکرات مئابلیق پوزو ایله اورتایا چیخمیش فارس تشکیلاتی ایله سیاسی ایش بیرلیگینه قاتیلماسی، میللی حرکت ایچریسینده بئشینجی دیرک (ستون پنجم) یاراتماق و بئله لیکله ده یئری گلرکن آزربایجان میللی حرکتینی ضربه آلتینا آلماق مقصدی گودر دئیه دوشونمه لی ییک. آنجاق و آنجاق فارس تشکیلاتلاری اؤز ائتنیک جغرافی بؤلگه لرینه گئری اوتوردوقدان سونرا اورتاق دوشمن دئیه بو ممالیکی محروسه یه حاکیمیت ائتمکده ده اولان تمامیتچی حاکیمیت علیهینه فارس تشکیلاتلاری ایله اورتاق گیریشمده بولونماق اولار.

س- فارس تشکیلاتلاری ایله نئجه ایش بیرلیگی ائتمک اولار ؟

ج: اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی ایلک اولاراق ایران آدی آلتیندا قورولموش بوتون فارس تشکیلاتلاری داغیلمالی و ائتنیک دابانلار اساسیندا میللیتلره عایید مختلیف سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلار یاراندیقدان و فارس تشکیلاتلاری باشقا ائتنیکلرین یاشادیقلاری بؤلگه لری نین اونلارا عایید اولدوغونو رسمیته تانیدیقدان سونرا بو بؤلگه ده دئموکراتیک بیر اورتام یاراتماق اوچون هر هانکی بیر تشکیلات ایله ایش بیرلیگی ائتمک اولار. بوگون ایسه هر هانکی فارس تشکیلاتیندا بئلنچی یاخینلاشیمین اولاجاغی ایمکانسیز گؤرونر. بئله لیکله ده ایستعمار تشکیلاتلاری ایله ایستعمار علیهینه گیریشیمده بولونماق یانلیش ساییلار.

س- ایراندا باشقا سیاسی و اجتماعی حرکت لرده وار قادینلار حرکتی ، یاشیل حرکتی ، باشقا میللتلرین حرکتی آزربایجان حرکتی نین اونلارا مناسبتی ندیر ؟

ج: اوسته کی سورقویا جاواب وئرمه دن “ایران” ین نئجه بیر سیاسی جوغرافی مکان اولدوغونو آچیقلیغا قاویشدیرمالی ییق. تاریخی قایناقلارا اساساً بو مکان “ایران ممالیکی محروسه سی” آدلانمیش. قاجارلار بو ممالیکی محروسه یه حاکیم اولدوقلاری دؤنمده “عثمانلی ممالیکی محروسه سی” آدینی بیر اولگو کیمی اؤرنک گؤتوره رک “ایران ممالیکی محروسه سی” نی “قاجار ممالیکی محروسه سی” آدلاندیرمیشلار. بو گون ایسه فارس ایستعمارچیلیغی نین برکتیندن بو ممالیکی محروسه “ایران” آدی باشلیغی آلتیندا فارس ایمپریاسی ساییلار. دئمک، مسئله نین حللینه یاناشارکن باسدیریلمیش مسئله لرین اوستونه اؤرتوک توتماق دئییل، مسئله نی اولدوغو کیمی اورتایا قویماق و آچیقلیغا قاویشدیرماق لازیم، او دا مملکتلر و میللیتلر مسئله سیدیر.

مسئله اولدوغو کیمی اورتایا قویولدوقدا گؤروندوگو کیمی “ایران” آدی باشلیغی آلتیندا هر بیر حرکت ماهیتجه فارس حرکتی اولاراق باشقا ائتنوسلارین میللی وارلیقلاری اوزرینه کؤلگه دوشورموش مقامدا یئر آلار. دئمک، ایلک اولاراق اؤزوموزدن و اؤز ائویمیزدن باشلامالی ییق. او دا آغزیمیزداکی دانیشدیغیمیز دیلی، گلنگ (عنعنه) و گؤرنکلریمیزی (عادتلریمزی) و مدنیتیمیزی فارس ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا باشقا خالقلار ایله دایانیشمادا اولاراق قوروماغا چالیشمالی ییق. گوجوموز آرتدیقجا یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاریمیزی قورومالی و میللی حاکیمیتیمیزی قورمالی ییق. هر خالق اؤز میللی منلیگی و کیملیگی اساسیندا اؤز انسانلاری نین خوشبختلیگینی آرزو ائدرسه، سیز ایشاره ائتدیگینیز مسئله لر اؤز حللینی تاپار دئیه دوشونورم. بئله لیکله ده عرب میللی حرکتینی باسدیرماق اوچون تبریزدن، تورکمن میللی حرکتینی باسدیرماق اوچون کوردوستاندان و آزربایجانی میللی حرکتینی باسدیرماق اوچون لوریستاندان کؤمک یئریدیلمه سینه ایمکان وئریلمز.

آزربایجان میللی حرکتی و فارس اولمایان میللیتلرین قوروم و تشکیلاتلاری، فارس ایستعمارچیلیغی ایله اوزلشدیکلری و اورتاق دوشمنه مالیک اولدوقلاری اوچون اونو ییخماق اوچون ایش بیرلیگینه گئتمه لیدیرلر.

س- بیز بوگون بیر سیاسی محدوده ده یاشاییریق ایران آدیندا ، کئچن 80 ایلده ایران سوزجویو فارس دیلی ، فارس میللتی و فارس میللتی منافعینی قوورویان دوولتین مستعار آدی کیمی قوللانیلمیشدیر، بو دوروم آزربایجان چالیشقانلاریندا ” ایران “کلمه سینی بیر تابو یا تبدبل ائتمیشدیر کی آردیندا بللی سیاسی نتیجه لرده اورتایا چیخیر، چیخیش یولو ندیر ؟

ج: اوسته ایشاره ائدیلدیگی کیمی چیخیش یولو اولدوقجا ساده دیر. فارس اولمایان ائتنیک و توپلوملار اؤز کیملیکلرینی درک ائتدیکدن سونرا بو مسئله اؤز حللینی تاپاجاقدیر. او دا ایران آدی باشلیغی آلتیندا فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتورموش، فارسلیق اساسیندا قورولموش تشکیلاتلاری فارس تشکیلاتی آدلاندیراراق تورک، عرب، کورد، بلوچ، لور، گیلک و باشقا توپلوملاردان اولان بیر انسان اولاراق فارس تشکیلاتلارینا عضو اولماقدان قاچیناراق پاسیو (گاندی نین دئدیگی منفی مبارزه) داورانیشلا بو تشکیلاتلاری فارس بؤلگه لرینه گئری اوتورتماق بیرینجی سیاسی آدیم ساییلمالیدیر. بو مسئله نین هئچ بیر مادی و سیاسی خرج و هزینه سی بیله یوخدور. بیلیندگی کیمی، بوگون فارس میللتی دئییلدیکده، فارس ایستعمار یانچیلاریندان ائشیدیریک: – هاردا فارس میللتی؟

دئمک، فارس انسانی و میللتی یوخدورسا، فارس دیل و مدنیتی هانکی دایاقلار اوزرینده قورولاراق بیر قاتیل دیل رولونو اوستلنه رک “ایرانی” آدی باشلیغی آلتیندا باشقا دیل و مدنیتلره فارس دیل و مدنیتی اساسیندا دیوان توتولور؟ بو مسئله لره جاواب تاپماغا دوشونرکن مسئله اؤز حللینی تاپمیش اولار.

س- میللی حرکته منسوب بعضی لری ایرانین چوخ اولایلارینی “ بیزه دخلی یوخدور و فارس لارین ایچ سورونودور” دئیه بیلمک بئله ایسته میرلر؟ بو باخیش تورکلرین منافعینی قورویا بیلر می ؟ سیزجه سراسری اولایلاردا نئجه مناسبت گوسترمک لازیمدی ؟

ج: ایران ممالیکی محروسه سینده کی توپلوملار اؤزلرینی، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینی درک ائتمدیکلری دورومدا “ایران” باشلیغی آلتیندا باش توتموش هر بیر حرکت بو ممالیکی محروسه ده یاشایانلارین هر بیرینی ایلگیلندیرن بیر مسئله اولاجاقدیر. اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی مسئله نین حللینه قالخارکن داشی بؤیوک گؤتورمک دئییل، کیچیک ایشدن باشلاماق لازیم. او دا ائتنیک و میللی دابانلار اساسیندا فعالیته کئچمک دئمکدیر. هر بیر میللی توپلوم اؤز میللی منلیگی و کیملیگی اساسیندا مسئولیت حیسس ائدرسه، او زامان ایران ممالیکی محروسه سینده هر هانکی باش وئره جک اولای و حادیثه بو خالقلارین حرکته کئچمه سی ایله باش وئره بیله جکدیر دئیه دوشونمه لی ییک.

س- هانسی ضرورت لر اوزه رینه بیز فارس دموکراسی سی و فارسلاری تمثیل ائدن ایران دوولتینده دموکراتیک لشمه سوره جینی دستکلمه لی ییک؟

ج: بو ضرورت آزربایجان میللی حرکتیندن دئییل، فارس ایستعمار تشکیلاتلاریندن آسیلیدیر. اونلار فارس ایستعمارچیلیغینی بیر هدف کیمی بوراخمازسالار، اونلار ایله هر هانکی بیر ساحه ده ایش بیرلیگی ائتمک تورک خالقی نی داها دا اریمک و یوخ اولماق سیاستینه خیدمت ائده جک بیر یاخینلاشیم اولاجاقدیر دئیه دوشونورم. دئمک، ایلک اولاراق فارس ایستعمار تشکیلاتلاری ایستعمارچیلیق نیتلریندن و باشقا ائتنیکلرین جغرافی بؤلگه لریندن اؤز ائتنیک جغرافی بؤلگه لرینه گئری اوتورمالیدیر. اوسته لیک ایران آدینی یئدک چکمک دئییل، فارس آدی اطرافیندا یئنیدن فورمالاشاراق ایران ممالیکی محروسه سینده دئموکراسی مقوله سی نین یارانماسی اوچون اویقون بیر اورتامین یارانماسینا کؤمک ائتمه لیدیر. سونرا دئموکراسی آدینا قونشو خالقلاردان قونشولوقدا دینج و قارداشجاسینا یاشاماق اوچون گؤزلنتیسی و بکلنتیسی اولمالیدیر. سؤمورگه چیلیک نیتی ایله دئموکراسی یاراتماق اولماز.

س- تورکلرین ایران دا گئنل سورون و مساله لره قاریشماسی اوچون ،هانسی شرط لرین موجود اولماسینی لازم گورورسوز ؟ سیزجه بو گون او شرط لر وارمی ؟

ج: آزربایجان تورکلری نین ایران آدلانان ممالیکی محروسه سینده باش وئره جک اولایلارا قاتیلاجاغی اونلار اؤزلرینی موستقیل صف و تشکیلاتلاردا حاضیرلاماق و اؤز ایستکلری اساسیندا حرکت ائتمکلری ایله فایدالی اولاجاق بیر گلیشمه ساییلار. بونا قارشین، فارسلار دا محمدرضاشاهدان ناراضی اولدوقلاری اوچون “بیز بو شاهی ایسته میریک والسلام” شعاری ایله هر هانکی بیر میللی و مدنی حاقلارا یئتیشمک اولماز. فارس شاهی نین یئرینه فارس شئیخی، یوخسا بیر فارس کیراواتلی فاشیست اوتورار و هردن بیر دئموکراسی دئیه گئییرمگه باشلار، مسئله داها دا چتینلشر. دئمک، ایران باشچیلیغی آدی آلتیندا قورولموش و فورمالاشمیش فارس تشکیلاتلاری داغیلمادان و ائتنیک دابانلار اساسیندا هر میللته اویقون مختلیف سیاسی و اجتامعی تشکیلاتلار یارانمادان ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان ائتنیکلر اوچون هر هانکی بیر انسانی توپلوم یاراتماق اولاناقسیز گؤرونر.

س- دین و مذهب تورک خالقی آراسیندا اونملی قونودور و بوگون آزربایجانلی لارین بویوک بولومو دینی ایناملارا اوستونلوک وئریر ، حکومت ایسه میللی حرکتی دینه قارشی دورماغا اتهام ائدیر ، جاوابینیز ندیر و حرکت دین قونوسوندا نئجه دوشونور ؟

ج: فارس ایستعمار حاکیمیتی آزربایجان میللی حرکتی نی ایسلامیت قارشیسیندا قویماغا دوشونرکن اؤز یئنیلمیش و ایفلاسا اوغرامیش فارس ایستعمارچیلیق منطیقیندن گئری اوتورمالیدیر. ایسلامیتده فارسلیق و تورکلوک دئییل، اینانج اساس گؤتوروله رک هر هانکی بیر مسلمانی، ایستر تورک، عرب، لور، بلوچ، کورد و ایسترسه ده تورکمن اولدوقلاری اوچون فارسلاتماغا و فارس ایستعمار سیاستینه تابع توتماغا چالیشمازلار. بئله لیکله ده فارس حاکیمیتی نین یئریتدیگی ایستعمارچیلیق سیاستی ایسلامیته ضدیت اولوشدوران بیر مقوله ساییلار. اؤزونوز ده ایشاره ائتدیگینیز دک آزربایجان تورکلری مسلماندیر و ایسلامیت آدینا فارس ایستعمارچیلیق سیاستی نین هانکی آشامالاردا آخین ائتدیگینی یاخشی باشا دوشموشلر. بوگون فارس ایستعمار یانچیلاری سیراسیندا “جمهوری ایرانی” دئیه وئریلمکده اولان شعار دا فارس ایستعمارچیلیغینی بو “ایسلامیت” آدینا توتولدوغو مهلکه دن قورتارماغی اؤزونه مقصد ائتمیش ساییلار.

س- ایراندا یاشایان تورک میللتی نین ” اوز مقدراتینی تعیین ائتمه ” سی اوچون هانسی ضرورت لردن دانیشماق اولار ؟

ج: اؤز گلجگینی هانکی بیچیم و فورمادا بلیرمک و مشخص ائتمک باشقا توپلوملار کیمی گونئی آزربایجان تورکلری نین ده بیر میللت اولاراق حاقلاریدیر. بو مسئله ایستر قونشو خالقلاردان آیری و مستقیل، ایسترسه ده اونلارلا بیرلیکده فئدرال، یوخسا کون فئدرال بیچیمده اولسون. ضرورت مسئله سی ایسه بیر میللت اوولادلاری نین اؤز کیملیک و منلیکلرینی درک ائتدیکلریندن آسیلی اولان بیر مسئله دیر. بوگون آزربایجان میللی حرکتی دئیه میللی تشکیلاتلانما ایشلری و سورجی سوردوگو اوچون بو مسئله نین یولونا قویولماسی نین دا واجیب اولدوغو درک ائدیلمیش ساییلار.

س- تاریخی بیر تورک – فارس رقابتی حاقدا نه دوشونورسوز ؟

ج: تاریخ آچیسیندان فارس و تورک دئیه بیر یاریشما اولدوغونو قبول ائتمک، بوگونکو دورومدا اولدوغوموزو نظره آلارساق، یانلیش ساییلار. بو یاریشما مسئله سی اَن آزی آزربایجان تورکلری اوچون کئچرلی ساییلماز. تورک قاجار شاهلیغی ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم اولارکن آزربایجان مشروطیت حرکاتی تبریزدن باشلامیش و یئنیلمه سی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق تورک حاکیمیلیگینه ایران ممالیکی محروسه سینده سون قویولموش. بوگون ده بئلنچی یاریشما دئییل، تورکلرین میللی و مدنی حاقلارینی الده ائتمک چاباسینی اؤنلمک فارس ایستعمارچیلاری و میللیتچیلری طرفیندن حیاتا کئچمکده دیر. فارس تمامیتچیلری و ایستعمارچیلاری ایران ممالیکی محروسه سینده تورکلره هر هانکی آچیدان هئچ بیر میللی و مدنی حاق تانیماق ایستمزلر. محمد رضا شاه آمریکالیلارین کاپیتولاسیون تکلیفینی فارس میللتچیلری باشلاریندا “جبهه ملی فارس تشکیلاتی” ایران ممالیکی محروسه سینده تورکلره میللی و مدنی حاقلار تانیماق ایستمدیکلری اوچون قبول ائتمک زوروندا قالمیش. بو دوغرولتو گئنیش مقاله یازیلمیش (ایشیق سؤنمز: آزربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوج و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http://www.azadtribun.net/-74.htm). بونلارا باخمایاراق فارس تمامیتچیلری و ایستعمارچیلاری نین فارس اولمایان ائتنیکلر علیه لرینه بئلنچی یاناشمالاری آزربایجانلیلاری داها دا اؤز میللی مسئله لرینه ترغیب و تشویق ائتمیش بیر مسئله ساییلار.

س- یاشیل حرکتی نه دیر و آزربایجان میللی – دموکراتیک حرکتی نین اونا نئجه موناسیبت بیلدیرمه لیدیر ؟

ج: اؤزلرینی”جنبش سبز” آدلاندیران آخینی رسمی اولاراق میرحسین موسوی باشچیلیق ائدر. میر حسین ده دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس تمامیتچی ایصطلاحاتچیلارینا اویونجاق اولموش بیر شخص ساییلار. دئمک، بو آخیندا “آزربایجان میللی حرکتی” و آزربایجان آدلی بیر مقوله یه یئر اولمادیغی اوچون اونلارین دالینا دوشمک 1357 اینجی بهمن انقلابینی بیر داها تیکرار ائتمکدن باشقا هئچ نه فارس اولمایان ائتنیکلره گتیره بیلمز. هاشیمی رفسنجانی دا ایلک اولاراق بو آخین ایله بیرلیکده حرکت ائتمگه دوشونورموش. او بو آخینی باشاریقسیز تشخیص وئردیکدن سونرا آرا آچماغا چالیشاراق بیر داها ولی فقیه عباسی نین آلتینا گئریلگمه باشلادمیش. بو آخینین آدینی باهانا ائده رک فارس اوپوزیسیونو دا مختلیف بویاقلاردا حاکیمیتی اله کئچیرمک اوچون دیشلرینی ایتیتمیش گؤرونر. اونلار دا هر شئیی فارسلیق بیچیمینده اله آلماغا چالیشارلار. فارس اولمایان ائتنیکلرین بیر داها فارسلیق توزاغینا دوشمگه مئییللی اولمادیقلاری فارس ایستعمار گوجلری نی اولدوقجا راحاتسیز ائتمیش. اونلار مختلیف بیچیم و فورمالاردا آزربایجانلیلاری بو مسئله یه مئییل گؤسترمه لری اوچون اونلارین بویونو اوخشاماغا چالیشمیشلار. بعضاً ده آزربایجان توپلومو گئری قالمیش دئیه اؤزونو فارسلیغا مئییل گؤسترمه سی اوچون تحریک ائتمگه چالیشمیشلار. آزربایجانلیلار آراسیندا بعضی کیچیک محفیللر بو مسئله یه راغیب اولدوقلارینا باخمایاراق آزربایجان میللی حرکتینی بو مسئله یه مئییللی گؤرمدیکلری اوچون اونلار دا بو مسئله ده آسیلی قالمیشلار. اونلار یاشیل دئیه بو فارسلیق آخینینی آتا دا بیلمیرلر، آزربایجان آدینا توتا دا بیلمیرلر. بئله اولدوقدا اؤلچو و معیار دئیه سون گونلرده بو آخینا “معیارهای مادر رابطه با روند دموکراسی‌خواهی و جنبش سبز” باشلیغی آلتیندا آزربایجان محفللری بیر آچیق مکتوب آدرئسله یه رک اورادا هر هانکی بیر اومود یولونون اولوب اولمادیغینی اؤیرنمگه چالیشمیشلار. فارس ایستعمارچیلیغینی عبا و عمامه چیلردن آلاراق کیراواتلی کسیمین الینه وئرمگه دوشونن آخین ایسه بو آچیق مکتوبو دا گؤرمک ایستمه میش. بئله لیکله فارس ایستعمارچی آخینلار ایله فارس اولمایان توپلوملار آراسیندا اعتیمادسیزلیق دیواری داها اوجالماغا و کئچمیشده کی اورتاق ایپلر و باغلار دا قیریلماغا باشلامیش.

بو آردا آزربایجان میللی حرکتی یاشیللارا اویون اولماماقلا هئچ بیر خرج و تلفات وئرمدن بیر اوخ ایله ایکی هدف وورموش ساییلار:

1-آزربایجان میللی حرکتی، اؤزونو فارس تشکیلاتلاریندا آیاقچیلیک ائدن شخصلر آراسیندا داها دا مطرح ائتمک اونلاری اؤز میللی منلیک و کیملیکلری اوزره دوشونمگه زورلایاراق آزربایجان میللی مسئله سینی فارس تشکیلاتلاری ایچریسینه آپارماق، بئله لیکله فارس تشکیلاتلاری ایچریسینده کئچمیشده کی میللی مسئله نی تحریم ائتمکلرینی آرادان قالدیراراق میللیتلر مسئله سی اوزره دوشونجه و فیکیر اولوشماسینا یول آچماق اولموش. منیم گلدیگیم قناعته اساساً بو مسئله دوغرو و دوزگون درینلشرسه، فارس تشکیلاتلاری نی ائتنیک باخیمدان ایفلاسا اوغراداراق بو تشکیلاتلاردان فارس اولمایان ائتنیکلره منسوب اولان شخصلرین بیر چوخو بو تشکیلاتلاری ترک ائتمک مجبوریتینده قالاجاقدیر.

2-آزربایجان میللی حرکتی ائتنیک مسئله نی بیر آلتئرناتیو اولاراق حاکیمیت دگیشیکلیگی اوچون دونیا اجتماعیتینه تحمیل ائتمیش ساییلار. اوسته لیک ایچریده هر ایکی حاکیمیت قانادلاریندا و مخالتفده انسانلارین بئیینلرینه میللیتلر مسئله سینی آشیلاماق (تزریق ائتمک) و بو قانادلاردان تؤکوله جک گوجلری اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه تانیش ائتمکدیر.

اوسته کی گؤرونومو نظره آلدیقدا ایران ممالیکی محروسه سی تاریخینده آزربایجان میللی حرکتی آغیر آغیر میللی مسئله سینی فارس اریتمه سیاستینه قوربان اولموش تورک توپلومونون آراسینا آپارماقلا اؤز کیملیک و منلیگینه حاکیم اولماق مسئله سینی بیر هدف کیمی گؤز اؤنونه آلمیش ساییلار.

س – سون زامانلار آمستردامدا کئچن کنفرانسی نئجه گوردونوز ، سیزجه اونون مثبت یونلری و ائتگی لری نه اولاجاق؟

ج: بیلدیگینیز کیمی “بیرلیک اولدوغو یئرده دیریلیک ده وار“. آمیستئردام قورولتایی دا بیرلیک سرگیلدیگی، دوشونجه و فیکیر بیرلیگینه واردیغی اوچون بیر چوخ آزربایجانلیلاری سئویندیردیگی کیمی منی ده سئویندیرمیش. آنجاق بو قورولتایا مسئول سئچیلمیش انسانلار اولدوقجا دویارلی اولمالی و قوروپلار آراسیندا دوشونجه و فیکیر آیریلیغینی هر بیریسی اؤزلری اوچون محفوظ توتاراق “گونئی آزربایجانلیلارین خاریجده کی بیرلیک تشکیلاتی”نا یوکلمه مه لیدیرلر، ترس دورومدا بو بیرلیگه کؤلگه دوشورموش اولارلار. بو آرادا “کنگره ملتهای ایران فدرال” تشکیلاتینا آزربایجان آدینا قاتیلمیش آخینلارین مسئله سی اولدوقجا دوشوندوروجودور. میللت مقوله سیندن ده آنلاشیلدیغینا گؤره هر هانکی بیر تشکیلات و قوروملار بیر میللت آدینا باشقا میللتلرین یئتکیلیسی و نماینده سی ایله ایش بیرلیگینه گئتمه سی و عئین حالدا منسون اولدوغو میللتین باشقا تشکیلاتلاری ایله بیرلیک سرگیلمگه چالیشماسی ایکی دره بیر سره سیاستی یئریتمه سیندن و میللی مسئله یه ایکی باشلی یاناشماسیندان حئکایت ائدر و مسئله آچیسیندان بئلنچی یاناشمالار دوغرو گؤرونمز. یئنیلیکده گوناز تئلویزیونوندان دا ائشیدیلدیگی کیمی آدی چکیلن “کنگره ملتهای ایران فدرال” تشکیلاتینداکی آزربایجان تشکیلاتلاری، آزربایجان میللی منافعینی یئته رینجه، دوغرو و دوزگون نماینده لیک ائده بیلمدیکلری و آمیستردامداکی بیرلیک قورولتایی نین عضولرینی ناراضی ائتدیکلری اوچون آمیستئردامدا اساسی قویولموش تشکیلاتین گلجه گینه کؤلگه دوشوره جک گؤرونرلر. هر حالدا آمیستئردامدا دوشونجه و فیکیر بیرلیگینه واریلماسینی مثبت دگرلندیریرم.

منیم دوشونجه مه گؤره ایلک اولاراق اؤزلرینی “کنگره ملتهای ایران فدرال” تشکیلاتی آدلاندیران تشکیلاتلار و قوروملار اؤز میللتلری آراسیندا، اؤرنک اولاراق آزربایجان تشکیلاتلاری باشقا آزربایجان تشکیلاتلاری ایله اورتاق جبهه یاراتمالی، سونرا مختلیف ملتلر جبهه سی نین کنگره سی نین یارادیلماسی داها دوزگون اولار. کئچمیشده آزربایجان آدینا بو کنگره یه قاتیلمیش تشکیلاتلار او کنگره عضولری ایله آزربایجان مسئله سینده آنلاشابیلمدیکلری اوچون او قورومو ترک ائتمیشدیلر. ندنسه بیر داها او تشکیلاتا، آزربایجان تشکیلاتی اولاراق عضوو اولدوقلاری دوشوندوروجودور دئمک ایستردیم.

سایین سونمزین اوزه ل وب سیته سینی