دانیشیق- 2 / گوناسکام سایتی مودورو سایین داوود توران ایله اوزه ل دانیشیق

 

داوود توران :

میللی حرکتین آماجی اینسانلاریمیزین اوز کیملیکلری ایله دونیامیزدا داها   مدرن، رفاه لی و اؤز اولاراق یاشامالارینی تامین ائده جک چؤزوم یوللاری سونماقدیر.

ایران-داکی بوتون حرکتلر ایستر سیاسی، کولتورل، توپلومسال و حتی اقتصادی دئییشیملر میللی حرکتی ائتکیله مکده دیر. چونکو آذربایجان میللی حرکتی ایران ایچریسینده فعالیت ائدن بیر حرکت دیر. بو دئییشیملر قارشیسیندا سسیز قالماق و بیزیم سورونوموز دئییل ، فارسلارین ایچ سورونودور دئمک ده بیزه هئج بیر خئیر گتیرمز. یعنی بو بیزیم منافعیمیزی قورویابیلمز.

آذربایجان میللی حرکتی نین بو گونکو دورومو و یولوموزا چیخاجاق محتمل سورونلاری اله آلیب چوزمک و اونلارا اولدوقجا دوغرو ، درست یول آراماق آماجی ایله ” آذربایجان دموکراسی اوجاغی ” نی قورماغا قرار وئردیک.

سئچیم سونراسی اولایلاری درنگین آچیق فعالیت ائتمه سینی انگلله دی ، بو دوروم بیزی دموکراسی نین اونملی فاکتورلاریندان ساییلان ” شفافیت ” دن یوخسون بوراخدی و میللی حرکتده چالیشان سایین پارتیالار ، درنک لر ، دوشونورلر و چالیشقان لار ایله ایلگی قورماغیمیزدا چتینلیک یاراندی. بونلارا رغما کئچن آیلاردا بعضی تانینمیش سایغی دیر انسانلاریمیزین یاردیمی ایله هم ایچریده و هم خارجده چالیشان چوخ ساییدا چالیشقان و درنک لریمیزین ماراق و گوونینی قازاندیق و سئوینج ایله و داها ایراده لی چالیشمامالاریمیزی سوردوروروک.

میللی حرکتین اوزه ل لیکله ” تئوریک ” یونده اولان آخساقلیقلارینی گوندمه گتیریب و چالیشقانلارین ماراغینی بو اونملی قونولارا چکیب و حرکتیمیزی گوجلندیره جک بیر مباحثه و فیکیر تنقیدی زمینی یاراتماق اوچون سئری دانیشیق لار باشلادیق.

بیرینجی مصاحبه سایین هدایت سلطانزاده ایله گئرچلشدی و عوموم چالیشقانلار و اوزه للیکله یازار و دوشونونورلریمیزین طرفیندن دیققت ایله قارشیلاندی و دانیشیق باره سینده چئشیدلی فیکیرلر اورتایا قویولدو.

ایندیسه و دانیشیقلاریمیزین آردیندا گوناسکام سیته سی مودورو سایین داوود توران ایله حاضیرلانان دانیشیغی تقدیم ائدیریک ، بو مصاحبه لر آردیجیل اولاراق داوام ائده جک ، سایین اوخوجولارین تنقیدلر و یئنی اونه ری لر ایله بو سوره جده اشتراک ائتمه لری ،چالیشمالاریمیزن  داها گوجلو و اونملی اولاجاغینی ساغلایاجاق .

AZDEMO ( آذربایجان دموکراسی اوجاغی ) اولاراق بوتون دوشونجه لر و تنقیدلره مساوی فاصله میز وار و اولدوقجا حرکتده وار اولان چئشیتلی دوشونجه لری پایلاشماغا چالیشاجاییق.

سایغی ایله دانیشیغی اوخوماغا دعوت ائدیریک .

س– بیلدیگینیز کیمی بو گون آذربایجانین چئشیدلی یونلرینده حاضر اولان و میللی حرکت یا میللی – دمکراتیک حرکت عنوان ایله آدلانان گئنیش بیر اجتماعی – سیاسی حرکت واردیر ، سیز بو حرکتین کوکلرینی هاردا گورورسوز ؟ و اساسا بو حرکت هانسی سیاسی و تاریخی ضرورت لره دایانیر ؟

سوزلریم باشیندا سایین سعید متین پور قارداشیما سایغیلاریمی سونورام و سیزدن ایسه بو سری دانیشیق لاری گنجلیگیمیزین محبوس سیمگه سی سعیده حصر ائتدیگینیز اوچون تشکر ائدیرم .

آذربايجان ميللي حرکتي نين بللي بير تاريخي باشلانقيجي يوخدور. بو حرکت تاريخي بير سوره جين نتيجه سي اولاراق سون 15 ايلده داها گئنيش بير شکيلده اورتايا چيخميشدير. بو حرکتين کؤکلريني و تاريخي تمللريني آختارديغيميزدا مشروطييت تاريخيندن گونوموزه قدر دوام ائتديگيني گؤره بيله ريک. البته کي مشروطييت اينقيلابي آذربايجان ميللي حرکتي ( بو گون بيزيم تعريف ائله ديگيميز حرکت ) دئييلدير آما او دؤنمده يئنه آذربايجانليلارين دموکراسي اوچون وئرديگي ساواش آذربايجان ميللي حرکتي نين بير تاريخي کؤکه ني اولاراق گؤرولمکده دير چونکو دموکراسي آذربايجان ميللي حرکتينين ايستکلري نين آيريلماز بير پارچاسيدير. بو تاريخي سوره ج ايچريسينده مشروطييت اينقيلابيندان سونرا، آزاديستان حرکتي، ميللي حکومت دؤنمي و خلق مسلمان حرکتي هاميسي بوگون بيزيم آذربايجان ميللي حرکتي نين گليشمه سينده

ان اؤنملي تاريخي و سياسي اولایلار سیراسیندادیر . ایسلامی اینقلابدان سونرا ایسه اؤزللیکله 70 اینجی ایللرده شوروی نین داغیلماسی سونوجو اورتایا چیخان آذربایجان جمهوریتی فاکتی و قاراباغ اولایلاری میلی حرکتین بیر دیگر سیاسی ساحایا داشینماسینی ساغلامیشدیر یعنی بو اولایلار میللی حرکتین سیاسی کؤکنی و ضرورتی حالینا گلمیشدیر.

س- بو حرکت نه آختاریر و اونون سیاسی – اجتماعی آماجلاری ندن عبارتدیر ؟
منه گؤره آذربایجان میللی حرکتی نه ایسته ییر و نه یین آختاریشیندا اولما سوالی اونون وار اولوش فلسفه سینی ده تشکیل ائتمکده دیر. بو حرکت بللی بیر چاتی آلتیندا فعالیت ائتمه دیگی اوچون نه آختاردیغینی و آماجینین نه اولدوغونو آچیق و قاپساملی بیر شکیلده دیله گتیره مه مکده دیر. آما بو حرکتین ایسته کلری جامع اولماسادا آذربایجان تورک اینسانی نین میللی سعادتی نی آماج اولاراق اؤزونه سئچمیشدیر بو میللی سعادته و اینسانلاریمیزین اوز کیملیکلری ایله دونیامیزدا داها مدرن، رفاه لی و اؤز اولاراق یاشامالارینی تامین ائده جک چؤزوم یوللاری سونولماقدادیر.
چالیشقانلار طرفیندن مختلف یوللار اورتایا قویولموشدور: باغیمیسزلیق (ایستقلال)، فئدرالیزم و یا ایران-ین هامیسینا حاکیم اولما کیمی یوللار اورتادا ،بودا حرکت سوره جینده اولان و سیاسی- اجتماعی آچیدان تئوریک لشمه ین بیر حرکت ایچریسینده نورمال اولقولاردیر. آذربایجان تورک اینسانی نین میللی سعادتینه قاووشماسی منه گؤره بو حرکتین اورتاق آماج یولو اولمالیدیر . بو آماج اوزرینده اورتاق بیر دوشونجه اورتایا چیخارسا او زامان آذربایجانین چیخارلاری دا بلیرگینلشه جکدیر.

س- حرکتی حمایت ائدن بللی بیر کسیم ( قشر ) یا اقتصادی طبقه وارمی ؟ یعنی بو حرکتین میللی وصفی فقط میللی  یا ناسیونالیستی ایستکلره اونم وئردیگینده ن قایناقلانیر یوخسا میللی چاپدا و میللتین بوتون کسیملرینی قاپسادیغیندان ؟

بو گون میللی حرکتی حمایت ائدن بللی بیر اقتصادی طبقه دن سؤز ائده بیلمه ریک اگر بئله بیر حمایتلر وارسادا اونلار فردی بیر حمایت اولدوغو اوچون، بیر طبقه اولاراق آدلاندیرماغیمیز دوغرو دئییل.
بو حرکتین آدی میللی اولسادا منه گوره تکجه ناسیونالیستی ایستکلره دایانمیر. بورداکی میللی لیک داها چوخ توپلومون بوتونونو اله آلدیغی اوچون بیر صفت دبر. میللی(
national)   و میللیت چیلیک (nationalism)  کلمه لرین بیر بیری ایله آییرمامیز لازیمدیر. بو گون میللی حرکت ایچریسینده میللیت چیلیک آغیرلیق گؤسترسه ده بو حرکتی ساده جه بو آچیدان اله آلماغیمیز و دیرلندیرمه میز یانلیش اولابیلر آما میللی حرکت یوخاریدادا دئدیگیم کیمی ایستکلرینی بللی بیر چرچیوه ایچریسینده اورتایا قویمادیغی اوچون، میللیت چیلیک دیشینداکی ایستکلری ده آچیقلامامیشدیر اگر  میللی حرکت بو چرچیوه ده اوزونو و ایستکلرینی تعریف ائدیب توپلوما سونارسا، او زامان حرکت ایچریسینده حمایه جی اولاراق اقتصادی بیر طبقه نین اولوشماسینادا شاهید اولابیله ریک. چونکو ایندی اؤرنک اولاراق بیر تاجیر و ایش آدامی اؤزوندن سوروشور کی بو حرکت منیم سرمایه م آچیسیندان نه آنلام ایفاده ائدیر. اگر میللی حرکت اونا سرمایه سینین آذربایجاندا گوونده اولاجاغی و داها رفاه دا یاشایاجاغینی قبول ائتدیریرسه ( هم اقتصادی هم اجتماعی اولاراق) او زامان بیزیم ده بیر حمایه جی،  بیر میللی اقتصادی طبقه میزین اورتایا چیخاجاغینا دا شاهید اولا بیله جه ییک .

س- حرکتین باشلانماسیندا داها دوغروسو یئنی فازین باشلانیشیندا شاعر و ادبیاتچی لارین بویوک پایی اولوب و بیزه اویقولانان ان آچیق ظلمین دیل یاساغی اولدوغونا گوره ، دیل و سوز اوستالارینین بو رول لاری منطق لیدیر . آما بو باشلانیش حرکتی باشقا ساحه لرده گئنیشله مه سینه مانع اولوب اورنه یی قادینلار حقوقو و …..بونا نئجه سون قویماق اولار ؟

آذربایجان میللی حرکتینین بیر دؤنمه قدر چکیردگینی دیل مسئله سی تشکیل ائدیردی. اؤزللیکله 90 اینجی ایللره قدر حرکت ادبی فازدا ایلری گئتدیگی اوچون دیل و ادبیات اؤنم داشیماقدایدی. آما 90 اینجی ایللردن سونرا حرکتین سیاساللاشماسی ایله بیرلیکده دیل و ادبیات یاواش- یاواش ایکینجی پلانا ایتیلمیشدیر. بو بیر سوره جدیر. بیر حرکتین ایچریسینده دئیشیک ساحه لرین اورتایا چیخماسی اونون گلیشمه سینه و احتیاجلارینا باغلی دیر. اورنک اولاراق اینسان حاقلاری مسئله سی سون ایللرده بیزیم حرکت ایچریسینده اؤنم داشیمایا باشلامیش و اینسان حاقلاری اورگوتلری تشکیل
اولموشدور. میللی فعاللارین گئنیش شکیلده توتوقلانماسی و آذربایجاندا اینسان حاقلارینین ازیلمه سی سونوجو بیزی اینسان حاقلاری چرچوسینده فعالیته باشلامایا مجبور ائتمیشدیر. ایندی قادین حاقلاری مسئله سی ده بونا بنزه ییر. بیزیم قادینلاریمیز بیر بیرلیک اولما احتیاجی ایچریسینه گیرسه لر او زامان دا آذربایجان-دا قادین حاقلاری چرچیوسینده بیر حرکتین اولوشماسینا شاهید اولاجاییق.

س- کئچمیشه باخاندا ، ایراندا فارس ناسیونالیسمی بیزی ییخماغا ،” تاریخ ” ی قوللانمیشدیر ، آذربایجان حرکتی ایسه اونون جوابیندا تاریخه سیغیندی و اوزونو اثبات ائتمک ایچین مدرن دونیا و حقوق نورملارین یئرینه کئچمیشه دایاندی و بیر جور تاریخچی لیک حرکته حاکم اولوب ، بو تاریخ حکمرانلیغی بعضا حرکتی یاراماز نقطه لره گوتوروب و حتی اونو بوگونون سورونلارینا دوشونمکدن اوزاق ساخلاییب ، سیزجه بو ” تاریخ ” سویلمی ( گفتمان ) نه قدر یارارلی دیر یوخسا اونو بیر طرفه بوراخماق زامانی گلیب می ؟

بیزیم ان اونملی سورونلاریمیزدان بیریسی اوز تاریخی میزین اولماماسیدیر. یعنی بیز تاریخسل اولایلاریمیزی اوز باخیش آچیمیز ایله دیرلندیر مه میشیک. چونکو تاریخی یارادان بیز اولساق دا اونو یازان بیز اولمامیشیق. بو گون بیزیم تاریخی حافظه میزین اولماماسی بیزیم اولایلارا باخیشیمیزی دا دئییشدیرمکده دیر. تاریخیمیزی اؤز باخیش آچیمیز ایله اله آلابیلمه دیگیمیز اوچون تاریخی آسیمیلاسیون ایله قارشی قارشیا قالیریق. آما تاریخچیلیک ایله ایران-دا آذربایجان و تورک مسئله سی حل اولماز. تاریخچی لیک بیزیم حرکتین بیر بخشینی تشکیل ائده بیلر. اونون دیشیندا بیزیم ایستکلریمیز ده واردیر. منه گوره هئچ بیر شئیی بیر طرفه بوراخمامامیز لازیمدیر. آما ساده جه تاریخ ایله گونوموز اولایلارینا باخمامیز حرکتیمیزی ایسته نیلمه ین نوقطه لره  گتیره بیلر. ” بیز ایللردیر بوردا حاکیمدیک ” سؤزلری ایله ایران-دا آذربایجان- تورک سورونو حل اولابیلمز.

س-هر اجتماعی و سیاسی حرکتین ضعف و قوت نقطه لری وار ، قطعا آذربایجان میللی حرکتی ده بو قاعده دن اوزاق دئییل ، باشقا طرفدن ایسه حرکتین مخالف لری ده اونو بعضی اتهاملارا معروض قویورلار ، سیزجه بو گون حرکتین ان اونملی ضعف لری نه دیر ؟

یوخاریدادا دئدیگیم  کیمی آذربایجان میللی حرکتی اؤزونو و ایستکلرینی قاپساملی بیر شکیلده تعریف ائتمه دیگی اوچون هله ده گرکدیگی کیمی فورمالاشمامیشدیر. فورمالاشمایان بیر حرکت ایچریسینده ده ضعف نقطه لرین اولماسی قاچینیلمازدیر. حرکتیمیزین ائله باشدا گئدن ضعفلریندن بیریسی بودور کی اؤزونو قاپساملی بیر شکیلده تعریف ائده بیلمیر. بونون هم تاریخسل هم ده گونوموز شرایطیندن قایناقلانان ندنلری واردیر . حرکتین بللی تاریخی بیر دایاناغی اولمادیغی اوچون اونون ایستکلرینین و آماجلارینین بللی چرچوه ایچریسینده تعریف اولونماسی چتینلیک  یاراتماقدادیر. گونوموز ده ایسه چیخیش یولو اولاراق سونولان یوللارین فرقلی لیگی بیر باشقا ندن اولاراق قارشیمیزا چیخماقدادیر. دوروم بئله اولونجا دا تئوری آزلیغی دا بیر دیگر ضعف اولاراق اؤزونو گورسه دیر. بو گون میللی حرکتی دیرلندیرن بیر چوخ فیکیر صاحیبی آیدینلاریمیز واردیر. تئوری بیر ایکی گون ایچریسینده اورتایا چیخا بیلمیز. میللی حرکت بیچیملنمه آشاماسیندا اولدوغو اوچون بئله ضعفلر اورتایا چیقماقدادیر. آما بو سوره جی دوشوندویوموزده منه ائله گلیر کی تئوریک بوشلوقلاریمیزدا یاواش یاواش آزالاجاقدیر. سیاسی ساحه ده ایسه میللی حرکتین تشکیلاتی و سازمانی ضعفلری واردیر. بو ضعف تشکیلات سیزلیقدان دئییل، نئجه تشکیلات لانماقدان قایناقلانیر. منه گوره بو گون هله ایران- ین آغیر سیاسی فضاسینا باخمایاراق آذرباجانلی لارین بللی تشکیلاتلاری واردیر ، خاریجده بو تشکیلاتلار داها چوخدور. آما بیر یئرده گروهی چالیشما دویغوسو جیددی شکیلده سورونلودور . بودا البته ایران-ین اجتماعی فضاسیندان قایناقلانمیشدیر. بیر بیریمیزی تحمل ائتمه، بیر بیریمیزی دینله مه و دیالوق یوللارینی کسمه مک ایله بو ضعفلری اورتادان قالدیماق مومکوندور. بونلار بیزیم کلی ضعفلریمیزدیر. بونلارا قارشی چاره یارادا بیلسه ک دیگر ضعفلرین ده چؤزوله جگینی دوشونورم.

س- حرکتین کئچن ایللرده سئیرینه باخاندا بوگونکو دونیادا دیر ساییلان دمکراسی و انسان حاقلارینا تاکید چوخ آزدیر و اولاندادا اصیل دئییل و دمکراسی المانی هله آذربایجان میللی – دمکراتیک حرکتینین ادبیاتیندا یئرینی آلمامیشدیر ندن بو اورتام حرکته حاکیم اولوب ؟

دمکراسی سؤیله می میللی حرکت ایچریسینده تئوریک آنلامدا یایقین اولماسادا حرکتین سوره جی و عملی داورانیشلاری اونون دمکراسی یولوندا ایلرله دیگی نی گؤسترمکده دیر. آذربایجان هم تاریخی اولاراق هم ده گونوموزده کی وضعیته باخدیغیمیزدا هر زامان دمکراسی اوچون اؤنم وئرمیشدیر. آذربایجان میللی حرکتی نی کیسمه آنتی دمکرات اولاراق گؤستره بیلمز. بو گون ایران-دا دیگر قومی حرکتلره باخدیغیمیزدا بو سؤیله مین دیشیندا حرکت ائتدیکلرینی گؤروروک. آما آذربایجان ، خرداد 1385 قیاملارایندا دا گؤستردیکی سیویل- مدنی بیر حرکت طرزینی اؤزو اوچون سئچمیشدیر.  دیگر طرفدن باخدیغیمیزدا اذربایجان میللی حرکتی ایران ایچریسینده اورتایا چیخان و گلیشه ن بیر حرکت دیر. یعنی بو حرکتین گلیشیم سوره جینی ایران شرایطی ده ایستر – ایستمز ائتکی لمکده دیر. اینسان حاقلاری چرچوسینده ده اولایا باخدیغیمیزدا، بیز بو مفهوم ایله چوخ گئج تانیش اولدوق. بو مفهومون میللی حرکته گلیشی ایله بیرلیکده آذربایجان میللی حرکتی دونیایا آچیلمایا باشلادی. بونلارین هامیسی بیزیم حرکتین یئنی اولماسی ایله علاقه داردیر. میللی حرکت اؤنجه لیکله بیر اؤز کیملیگی نی تانیملادیقدان سونرا ( منه گوره هله ده بو تانیم سوره جینی یاشاماقدادیر) اینسان حاقلاری، دئموکراسی چرچوسینده اؤز ایستکلرینی اورتایا قویمایا باشلامیشدیر. بو تکجه آذربایجان میللی حرکتی اوچون گئچرلی بیر ضعف دیئیل، ایران-ین عمومی وضعیتی ایله ایلیشکی لی اولان بیر موضودور.

س- مخالف لر آذربایجان حرکتی نی فاشییسم و آنتی دمکراتیک داورانیش لارا متهم ائدیرلر، بو اتهام لار دشمن لیکدن اولسادا دئمک آشیری ناسیونالیسم ادبیاتی بعضا حرکتی چوخ قورخونج تصویر ائدیر و چوخ زامانلاردا حرکتی بو ناسیونالیسم ادبیاتی تمثیل ائدیر ، لطفا بونو ایضاح ائدین .

بوردا گرک آذربایجان میللی حرکتینین گلیشیم سوره جینه باخاق. تورک میللیتچیلیگی بو حرکتین ایدئولوژیک طرفینی تمثیل ائدیر. آما حرکتین سوره جینه باخدیغیمیزدا دونیاداکی میللیت چیلیک و بولگه ده تورکچولوک آخیملاری ایله جیددی فرقلی لیکلر گؤروروک. بو حرکتین میللیت چیلیگی ساغ و محافظه کارلیق یئرینه سول و مدرن بیر ایماژ گؤستریر. تورکچولوک آچیسیندان ایسه تورکیه ده کی تورکچولوک ایله یئنه فرقلری واردیر. آذربایجان-داکی تورکچولوک ، دین یئرینه داها سئکولار بیر یاپی (ساختار) ایچرمکده دیر و عینی زاماندا دا بیر دئوریجی حرکتدیر. بیز حرکتین بو اؤزل لیکلرینی قورومامیز لازیمدیر. میللی حرکته قاتیلان یئنی نسیللر دیگر میللیتچی و تورکچو آخیملاردان تاثیر آلیب، حرکتی او یؤنه چکمک ایسته یه بیلرلر. بیز حرکتیمیزی و حرکت طرزیمیزی بو شکیلده آنلاتمامیز لازیمدیر.

س- ایراندا باشقا سیاسی و اجتماعی حرکت لرده وار، قادینلار حرکتی ، یاشیل حرکت ، باشقا میللتلرین حرکتی و …. آذربایجان حرکتی نین اونلارا مناسبتی ندیر ؟

آذربایجان میللی حرکتی ایران ایچریسینده اولان حرکت لر ایله اولان مناسیبتلرینی اؤز کیملیگی و داورانیش طرزی اولاراق اورتایا قویماقدادیر. بو مناسیبت ایران داکی عمومی حرکتلر ایله باشقا، دیگر میللتلرین حرکتلری ایله ده باشقادیر. میللی حرکت ایران عمومی حرکتلرینه و اؤزه لیکله مرکزیت چی حرکتلر قارشیسیندا داها دقتلی داورانماقدادیر. چونکو بو حرکتلره قاریشیب اونلار ایچریسینده یوخ اولماق ایسته میر. ایرانداکی دیگر میللتلرین حرکتلری ایله مناسیبتلره باخدیغیمیزدا ایسه فرقلی بیر تابلو قارشیمیزا چیخماقدادیر. دیگر میللتلر ایله مناسیبتلری، او میللتلرین آذربایجان-ا و میللی حرکته باخیشی ایله علاقه لیدیر  اگر ایران ایچه ریسینده کی باشقا میللتین آذربایجانا و آذربایجان میللی حرکتینه باخیشی مثبت ایسه او زامان میللی حرکت ده اونا مثبت یاناشماقدادیر، اما اگر دئییلسه او زامان دوروم دئییشمکده دیر .

س- بیز بوگون بیر سیاسی محدوده ده یاشاییریق ایران آدیندا ، کئچن 80 ایلده ایران سوزجویو فارس دیلی ، فارس میللتی و فارس میللتی منافعینی قوورویان دوولتین مستعار آدی کیمی قوللانیلمیشدیر، بو دوروم آذربایجان چالیشقانلاریندا  ” ایران “  کلمه سینی بیر تابو یا تبدبل ائتمیشدیر کی آردیندا بللی سیاسی نتیجه لرده اورتایا چیخیر، چیخیش یولو ندیر ؟

ایران آدینا باخدیغیمیزدا مسئله تکجه تاریخی دئییل «ایران» آدی بیر تک جغرافی  آد دا ایفاده ائتمیر بلکه بو آد بیر کیملیک مسئله سی حالینا گلمیشدیر. ” ایرانلیلیق ” آدی آلتیندا فارس کیملیگی ایله دیگر میللتلری اریدیب و یوخ ائتمک ایستیرلر. حتی شیعه مذهبی بئله فارسلاشدیریلاراق بیر آسیمیلاسیون آراجی حالینا گلمیشدیر . بو گون بیزیم ساواشیمیز ایران ایله دئییل، ایرانلیلیق ایله دیر و بو ایرانلیلیق دا ” ایران ” آدی ایله قارشیمیزا چیخماقدادیر. ایران-دا تورک سورونو اؤزونو آذربایجان ایله ایچسللشدیرمیشدیر. تورکلوک آذربایجان ایله بیرلیکده عینی بیر وجود تاپماقدادیر.   ایران-داکی دیگر میللتلرین حرکتلرینه ده باخدیغیمیزدا عینی بنزرلیکلر داشیدیغینی گؤروروک. بلوچستان، خوزستان و کردستان آرتیق بیر استان آدیندان چوخ، او منطقه نین میللی فعاللاری اوچون بیر قارشی دورما آدی حالینا گلیبدیر. بو گون آذربایجان میللی حرکتی آدینی قبول ائتمه ینلر و ایران تورک میللی حرکتی نی ساوونانلار منه گؤره جیددی بیر تاریخسل چیلیک ایچریسینده قالیبلار.

س- میللی حرکته منسوب بعضی لری ایرانین چوخ اولایلارینی “ بیزه دخلی یوخدور و فارس لارین ایچ سورونودور” دئیه بیلمک بئله ایسته میرلر، بو باخیش تورکلرین منافعینی قورویا بیلرمی ؟ سیزجه سراسری اولایلاردا نئجه مناسبت گوسترمک لازیمدی ؟

ایران-داکی بوتون حرکتلر ایستر سیاسی، کولتورل، توپلومسال و حتی اقتصادی دئییشیملر میللی حرکتی ائتکیله مکده دیر. چونکو آذربایجان میللی حرکتی ایران ایچریسینده فعالیت ائدن بیر حرکت دیر. بو دئییشیملر قارشیسیندا سسیز قالماق و بیزیم سورونوموز دئییل ، فارسلارین ایچ سورونودور دئمک ده بیزه هئج بیر خئیر گتیرمز. یعنی بو بیزیم منافعیمیزی قورویابیلمز. آما بو حرکتلر قارشیسندا نئجه مناسیبت گؤسترمه لییک؟ بیزیم هر شئیدن قاباق ایران-داکی بوتون دئییشیم و حرکتلر قارشیسندا بیر سیاستیمیز و پلانیمیز اولماسی لازیمدیر. بو سیاست ایجاب ائدر کی بیز او حرکتلر ایله بیرلیکده قاباغا گئدک یادا سس سیز بیر سیاست ایزله یک. مثال اولاراق اونونجو جمهور باشقانلیغی سئچیملری سونراسی اولایلاری وئره بیلریک. بو اولایلار قارشیسیندا آذربایجان و آذربایجان میللی حرکتی نین بؤیوک بیر بؤلومو سسیز قالمایی ترجیح ائتدیلر. بو سسیزلیگی بیزیم یاخشی اوخومامیز لازیمدیر . آذربایجان بیلینچلی بیر شکیلده می تهران اولایلارینا قارشی سسیز قالدی، یوخسا بیلینچسیز می؟ آذربایجان منه گؤره تاریخی و گونوموز شرایطی ندنی ایله سسیز داوراندی. بو ایران اولایلارینا قارشی مناسیبتسیزلیک آنلامینا گلمه مه لیدیر. بو سس سیزلیک تام اولاراق دا بیلینچلی اولماسا یئنه بیلینچلیک پایی واردیر. بیز ده بو بیلینچلیک مسئله سینی گئنیشلتمه میز لازیمدیر. هر شئیدن قاباق دا ایران-داکی بوتون اولایلارا قارشی بیر معین سیاستیمیزین اولماسی آرتیق قاچینیلمازدیر.

س- دین و مذهب تورک خالقی آراسیندا اونملی قونودور و بوگون آذربایجانلی لارین بویوک بولومو دینی ایناملارا اوستونلوک وئریر ، حکومت ایسه میللی حرکتی دینه قارشی دورماغا اتهام ائدیر ، جاوابینیز ندیر و حرکت دین قونوسوندا نئجه دوشونور ؟

سون اوتوز ایلدیر ایران-دا حاکیم اولان دینی حاکمیت اینسانلاریمیزین و اوزه للیکله میللی فعاللارین دینه قارشی باخیشینی دئییشدیرمیشدیر. بو البته کی ایران-داکی عمومی بیر سورون حالینا گلیبدیر ، بو حاکمیته قارشی بیر عکس العمل دیر. منه گؤره بو عکس العمل دیشیندا آذربایجان میللی حرکتی و میللی فعاللاری دینه قارشی دئییللر، تکجه دینین سیاست ساحه سینه داشینماسی قارشیسیندالار. یعنی دینی بیر حاکمیتی ایسته میرلر. بو دا میللی حرکتین عنعنوی میللیت چیلیک و تورکچولوکدن فرقلی اولاراق سئکولار بیر باخیش آچیسینا صاحیب اولدوغونو گؤستریر.  بیزیم حرکتین دین ایله بیر سورونو یوخدور آما دینین بیر آسیمیلاسون وسیله سی حالینا گلدیگینی گؤردوگو اوچون اونا قارشی بیر پوزیسیون ایچریسینه گیرمکده دیر.

ساغ اولون.