اؤزگور قادين

آزربايجان قادينی

 

http://aydabeyat.blogfa.com/post-72.aspx

 

شفيقه قاسپيرالي و تورک دونیاسی نین ايلک قادين درگيسي  " عالم نيسوان "

(خانیملار دونیاسی) 

 

 شفيقه قاسپيرالي ،  تورک دونياسي نين ان بؤيوک آيديني   " ديلده، فيکيرده، ايشده بيرليک "  مئساژيني تام يوزايل اؤنجه ساده جه تورک دونياسينا دئييل بوتون  دونيايا هارايلايان قزئته چي، يازيچي ايسماعيل قاسپيرالي نين قيزي دير20. يوز ايلين باشلاديندا روسياداكي تورک قاديني حركتي نين اؤنجوسو. ؛ ايلک قادين درگيسي 'عالم-اي نيسوان'ين ائديتؤرو؛ تورک دونياسيندا کولتورل و سيياسال آنلامدا تورکلوک بيلينجي نين، چاغداشلاشمانين، قيساجا اولوسال اويانيشين اؤندرليگيني ائدن اونلو قزئته چي، ائييتيمچي، پوليتيکاچي و رئفورمچو و....

   شفيقه قاسپيرالي او قدر چوخ يؤنلو بير اينسان کي بيلينمير هانسي يؤنلريينی تانيتمالي ييق سيزلره؟  

   روسيادا گيزلي گيزلي تورک قادينلارينا اوخوما يازما اؤيرتمه سيني مي؟  

  بيرنئچه آي ايچريسينده گيزليجه اؤرگوتله نيب يوزلرجه اوخول آچماسيني مي؟  

  دونيادا ايلک قادين قورولتايلاريني توپلاماسيني مي؟ 

  ايلک قادين درگيسيني چيخارماسيني مي؟  

  ايلک باغيمسيز قيريم مجليسي قادين ميللت وكيلي اولماسيني مي؟ 

ائشي باغيمسيز آذربايجانين ايلک باشباخاني نصيب يوسوف بيلي دن (او زامانين شرطلرينده دؤرد ائوليليگه موساعده  ائديلمه سيني گؤز اؤنونده توتاراق) اونون اوستونه ائولنمه سي ندنييله بوشانماسيني مي؟ 

  گيزليجه اوشاقلاريني گؤتوروب ايستانبولا قاچماسيني مي؟  

  ايستانبولا گلديکدن سونرا ساواش دؤنه مي ايچريسينده بير ياندان يوخسوللوقلا موجاديله ائتمه سيني مي، يوخسا بوش اولدوغو زامانلاردا كؤنوللو هيلالي احمره (قيزيل آي ) همشيره (طب باجيسي) اولاراق گئتمه سيني مي؟

من سيزلرله بوگون شفيقه خانيمين قزئته چيليغيني پايلاشماق ايسته ييرم.

 چوخ سئومه سينه راغمن ائشي  نصيب يوسوف بيليدن آيريلماسيني و ايللر سونرا سارارميش اسکي بير تقويم  ياپراغينا يازاجاغي  " نصيب سودا ميسان توپراقدا ميسان بيلميرم . اطرافين نورلا دولسون. سني چوخ سئويرم "  نوتونو و بؤيوک عئشقيني بير باشقا زامان يازارام دئيه دوشونورم. 

   

قزئته چيليگي و ايلک تورک قادين درگيسي 

شفيقه قاسپيرالي نين  اوشاقليغي   " ترجومان "  دفتري  ايچينده، بعضن اويون اويناياراق، هردن ده ايشله ين قادينلارا يارديم ائتمکله ، يازي يازماق، چئويرمك و ... قيساجاسي قزئته چيليک ائتمكله كئچير اونون اوچون باباسي قاسپيرالي ايسماعيل بئله داها چوخ بيرليکده اولماق و يوکونو پايلاشماقلا ائش آنلاملي حالا گلميش. آنا سي نين وفاتيندان سونرا قزئته سي نين ايداري ايشلري نين ياني سيرا، عيني زاماندا ائوين بوتون سوروملولوغويلا بيرليکده باباسي نين  " خالقلا ايليشکيلريني "  ده اوسته لنن شفيقه خانيم  " ترجومان "  دا چيخان ايلک يازيسي نين خاطيره سيني بئله آنلادير. 

 قادينين ائييتيمي اوچون

   " ...ايلک اولاراق قادينلارا عاييد بير مقاله، 1903ده ترجوماندا يازميشديم. يالتادا چيخان روسجا بير قزئته ده بير روس يازيچي نين، تاتارلارين گئريليگي و بونون دينله علاقه سي  اوزرينه آتيب توتماسينا بير سئري مقاله ايله جوابلاديم... "  ترجومان قزئته سينده روسيادا ياشايان تورک قادينلاري نين دوشوک توپلومسال استاتوسونو ياخشيلاشديرماغا، قادينين ائييتيمي و چاليشماسينا قويولان گلنکسل سينيرلاري قالديرماغا چاليشان قاسپيرالي ايسماعيل بئي، بو دوغرولتودا يازديغي يازيلاري و گرکسه يايينلاديغي خبرلري  يئترلي بولماميش اولاجاق کي، ساده جه قادينلارا مخصوص بير يايين اورگاني چيخارداراق باشينا دا قيزي شفيقه خانيمي گتيرميشدير.  " عالم-اي نيسوان "  درگي نين باشليغي آلتينداکي بو عيباره ديققت چکيجي دير.  " موسليمه لره مخصوص ادبي و تدريسي هفته ليك مجموعه دير " . ايچ قاپاقدا   " عالم-اي نيسوان يا کي خانيملار دونياسي "  باشليغي و باشليغين آلتيندا ايچينده کي لر سيرالانميشدير. عالم-اي نيسوانين موجود کولکسييونونا باخيلديغيندا خبر و يازيلارين راستگله دئييل تومونون   " بيلگيلنديرمه " ،  " آيدينلاتما " ،  " تشويق و يؤنلنديرمه "  سونرا دا  " اؤرگوتلنديرمه "   آماجي دوغرولتوسوندا يازيلديغي-يازديريلديغي گؤرولور. درگيدن بو خبرلردن بير اؤرنک وئره جک اولورساق: 

    " سون واختدا  باکي لي موسلومان قادينلار  " عئلم و خئيرات "  ناميندا بير جمعييت تشکيل اتميشديرلر. مزکور جمعييت شيمديدن سونرا قادين-قيزلار آراسيندا عئلم و معرفت  داغيتاجاق ايميش. توپلانان پاراني گنجده کي  آج و فقيرلره يوللاميشلار. ايشده بو كيمي جمعييتلرين تشکيلي، بيزيم موسلومان قادينلاري نين عاغيل و فيکيرلري نين ضيالانديغيني گؤسترير. "   

  اونا چوخ شئي بورجلويوق 

  يازار ويا اديتؤر خبرين سونوندا بو اؤرگوت بنزرلري نين قورولماسي چاغريسيندا بولونور. خبر ايچريکلري ايسه گرچکدن او گونون قادين دونياسينا بير ايشيق توتماغي هدفله يير. قيساجا بوگون آوراسيا جوغرافياسيندا تورک دونياسي و تورک کيمليگيندن هله بحث ائديرسك  بونو شفيقه قاسپيرالي و روسياداکي تورک قادين حركتي نين آيدينليق اؤنجولرينه بورجلويوق. دونيا قادين آديني آغزينا آلامازکن دونيادا قادين حاققلاريني ساوونان جسور تورک قادينلارينا سونسوز سايقيلاريملا...  .

یازان: نوریه آتابئی

کوچؤرن : آيدا بيات

 

1890 yılına ait bu fotoğrafta, soldan: Zühre Hanım,

Gaspıralı İsmail Bey ve Fatma Hanım ile Rıfat ve Şefika Gaspıralı...