دکترین نظامی جدید روسیه: " تهدید عمده، آمریکا است"

دنیز یالچین: هفته نامه "آیدینلیق" ترکیه

18 مارس 2007

روسیه که دکترین نظامی خود را در سال 1993 اتخاذ کرده و در سال 2000 با روی کارآمدن پوتین تغییرات قسمی در آن دکترین داده بود، تغییر می دهد. توضیحاتی که از طرف شورای امنیت ملی روسیه در این زمینه داده شده حاکی از آن است که کوشش در این زمینه به مراحل نهائی رسیده است.

در دکترین نظامی جدید، تروریزم جهانی که تهدید عمده در دکترین قبل بشمار می رفت تغییر یافته و آمریکا و ناتو به عنوان منشاء اصلی تهدید تثبیت شده است. (1)

در تدوین دکترین نظامی جدید، قدرت گیری افراطی ناتو و سیر توسعه و محاصره سیستماتیک روسیه و لحاظ کردن تغییر تهدید عمده علیه روسیه نقش اساسی داشته اند. این موضوع را سخنان رئیس ستاد ارتش روسیه "یوری بالویوسکی" در ماه فوریه تائید می کند: "قدرت گیری مدام حضور سیاسی، نظامی، اقتصادی آمریکا در مناطق سنتی تحت نفوذ روسیه، تبدیل به مهم ترین مشکل امنیت ملی شده است. امروز روسیه بسیار بیشتر از دوران جنگ سرد با تهدیدات نظامی روبروست، لذا روسیه احتیاج به دکترین نظامی جدیدی دارد". (2)

دکترین جدید عملا وارد مرحله اجرائی شده است

شورای امنیت روسیه هرچند هم اظهار داشته باشد که دکترین نظامی جدید در مرحله لایحه بوده و در پایان سال برای تصویب تقدیم رئیس دولت (پوتین) خواهد شد در هفته های اخیر سه تحول مهم نشان داد که دکترین جدید عملا به مرحله اجرا درآمده است.

مهم ترین این تحولات سخنرانی پوتین در کنفرانس امنیت بین المللی در مونیخ در 13 فوریه بود. در این سخنرانی پوتین آمریکا را مهم ترین مانع امنیت بین المللی خواند و از آمریکا و ناتو بعنوان منشاء عمده تهدید علیه روسیه نام برد. این سخنرانی بیانگر اتخاذ یک دکترین نظامی همه جانبه از طرف روسیه بود. (3)

دومین تحول مهم سخنرانی اخیر "سرگئی ایوانف" در مقام وزیر دفاع روسیه در دوما است، که اظهار داشت: در مدت 10 سال آینده ارتش روسیه در حدی که بتواند مدرنیزاسیون خود را عملی کند تقویت خواهد شد و براین اساس در سال 2007 بودجه اختصاص داده شده برای دفاع به 31.6 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. این مقدار نسبت به بودجه روسیه در سال 2002 چهار برابر افزایش نشان می دهد. (4)

آخرین تحول مهم در این زمینه انتصاب سرگئی ایوانف وزیر دفاع روسیه که برای ارتش روسیه یک برنامه همه جانبه مدرنیزاسیون اعلام کرده به مقام معاون اول نخست وزیر و معاون ستاد ارتش با اختیارات همه جانبه بود. (5)

ایوانف از زمانی که پوتین به مقام ریاست دولت رسیده جزو افراد نزدیک در گروه پوتین بوده است. در نتیجه این انتصاب ایوانف مسئولیت نظارت بر صنایع نظامی و پیشرفته ترین صنایع غیرنظامی وابسته به آن را نیز بدست آورده است.

علاوه بر واحد های صنعتی نظامی، حمل و نقل، تحقیقات فضائی، هسته ای، ارگان های دولتی مسئول در زمینه تحقیقات علمی و تکنولوژیک نیز در حیطه اختیارات ایوانف قرار دارند. اینکه اختیارات وسیع وزیر دفاع روسیه از نقطه نظر دکترین نظامی جدید روسیه به چه معنی است را می توان از سخنان رئیس ستاد ارتش روسیه دریافت: "دکترین نظامی جدید، هماهنگ کردن کلیه واحدهای دفاع ملی است. مطابق دکترین جدید، موسسات دولتی وغیر دولتی برای حل مشگل امنیت نظامی با همدیگر همکاری خواهند کرد. (6)

از اظهارت بالیووسکی چنین برمی آید که انتصاب ایوانف و وسعت حدود اختیارات وی تصمیمی است که در چارچوب دکترین نظامی جدید گرفته شده است. این وضعیت این نظر را تقویت می کند که اطرافیان مخالف آتلانتیک پوتین یعنی گروه " سیلویک" در تدارک آوردن ایوانف به مقام ریاست دولت هستند. (7)

روسیه برای مقابله با تهدیدات دوران جدید زیرساخت های ضروری برای اقتدار خود را در راستای دکترین جدید سرعت می بخشد.

طرح سیستم دفاع موشکی آمریکا

در پشت دکترین نظامی جدید روسیه که در رده بندی تهدید، آمریکا و ناتو را در ردیف اول قرار داده است کدام تحولات تاثیر داشته اند؟ در این نقطه اولین تحول مهم توسعه مدام دامنه ناتو در جهت محاصره روسیه قرار دارد. دومین تحول اعلام طرح آمریکا در برپائی سیستم دفاع موشکی و پایگاه های رادار در لهستان و جمهوری چک است. (8)

روسیه به این نتیجه رسیده است که آمریکا در طرح ایجاد سیستم دفاع موشکی، روسیه را هدف قرار داده است.

آمریکا به دنبال کدام هدف است؟

آمریکا مدعی است که هدف از طرح برپائی سیستم دفاع موشکی و پایگاه های رادار در لهستان و جمهوری چک تقویت سیستم دفاعی خود در مقابل احتمال حمله اتمی ایران و کره شمالی است، در حالیکه مقامات روسیه معتقدند که امکان پرتاب موشک هائی با آن برد طولانی از طرف ایران و کره امکان ناپذیر است، لذا هدف اصلی سیستم موشکی روسیه است. (9)

لهستان و جمهوری چک به پیشنهاد آمریکا نظر مثبت دارند. آمریکا روی این دو دولت که عضو جدید ناتو بوده و در اتحادیه اروپا نقش اسب تروای امریکا را بازی می کنند و نیز روی سیاست دشمنی سنتی آنها با روسیه تکیه می کند. از طرف دیگر آمریکا برای برپائی سیستم مشابهی در آذربایجان، گرجستان و ارمنستان بدنبال معامله است. (10)

تحول مهم دیگر در این زمینه در انگلستان - بعنوان یک نیروی طرفدار آتلانتیک در اتحادیه اروپا – رخ داد، چنانکه تونی بلر در 14 مارس علیرغم رای منفی 90 نماینده حزب کارگر به" قانون اختیار مدرنازیسیون اتمی"، توانست آن لایحه قانونی را با حمایت محافظه کاران در مجلس به تصویب برساند. طبق این قانون، در چارچوب طرح آمریکا برای طولانی کردن عمر سیستم موشک های دوربرد با کلاهک اتمی "تریدنت د- 5" آمریکائی، تا سال 2040، انگلستان زیر دریائی های جدیدی برای حمل این موشک ها خواهد ساخت. (11)

تاکتیک رو در رو قراردادن اتحادیه اروپا با روسیه؟

هدف آمریکا از بحث های حول محور سیستم دفاع موشکی، با به حرکت درآوردن طرفداران آتلانتیک در درون اتحادیه اروپا، از یک طرف محاصره روسیه و از طرف دیگرعمیق کردن شکاف های درون اتحادیه اروپاست. در سایه این مباحثات، هدف آسیب رساندن به روابط محور آلمان- فرانسه با روسیه نیز است. بنابراین طرح سپر موشکی آمریکا از نظر امکان انشعاب براساس "محوریت آتلانتیک" در درون اتحادیه اروپا را آشکار کرده و از این لحاظ ویژگی مهمی را تشکیل می دهد. (12)

طرفداران جناح آتلانتیک اتحادیه اروپا مانند دانمارک، انگلستان، جمهوری چک و لهستان از پروژه سپر موشکی آمریکا حمایت و کشورهائی مانند آلمان، فرانسه، اطریش و لوکزامبورگ شدیدا علیه این پروژه هستند. در این مورد اظهارات وزیر خارجه لوکزامبورگ ژان اسلبورن موضع طرفدار روسیه ی جناح "اروپا محور" اتحادیه اروپا را نشان می دهد: "اگر روسیه را تحت فشار گذاشته و منفرد کنیم امکان ثبات اروپا از بین خواهد رفت، ما باید کمک کنیم تا لهستان و جمهوری چک در موضع اروپا محور خود باقی بمانند". (13)

موضع مشترک شیراک و مرکل

رئیس جمهور فرانسه شیراک و نخست وزیر آلمان مرکل عکس العمل شدیدی علیه تاکتیک آمریکا، که با پروژه سپر موشکی سعی می کند بین روسیه و محور آلمان- فرانسه شکاف ایجاد کند از خود نشان دادند.

شیراک در اظهارات خود گفت، طرح آمریکا می تواند اروپا را به دو کمپ تقسیم و جنگ سرد جدیدی را موجب شود. آمریکا باید نگرانی های روسیه در مورد پروژه سپر موشکی آمریکا را بدقت مد نظر داشته باشد. (14)

اظهارات مشابهی که در این زمینه از طرف وزیر دفاع روسیه در ماه فوریه انجام شد قابل دقت بود. وزیر دفاع روسیه ایوانف اظهار داشت که طرح برپائی سیستم دفاع موشکی و پایگاه های رادار آمریکا در لهستان و جمهوری چک دیوار برلین جدیدی را ایجاد خواهد کرد و این سبب تقسیم دوباره اروپا خواهد شد. (15)

شرودر: "هدف محاصره روسیه است"

نخست وزیر آلمان مرکل نیز در مخالفت با اقدامات آمریکا م گفت: "چنین تصمیماتی بوسیله روابط و مناسبات دو طرفه آمریکا نمی تواند اتخاذ شود، موضوع باید در چارچوب روابط با روسیه، ناتو و اتحادیه اروپا مورد ارزیابی قرار گیرد. (16)

نخست وزیر سابق آلمان نیز اظهار داشت که هدف اصلی طرح برپائی سیستم دفاع موشکی محاصره روسیه است. شرودر تاکید کرد که طرح آمریکا در مرحله ضرورت تقویت روابط اروپا و روسیه بمیان آمده است، لذا آنچه که ما در این زمینه باید انجام دهیم نقطه مقابل آن چیزی است که آمریکا قصد انجام آنرا دارد". (17)

شمیت از نخست وزیران سابق آلمان نیز در این زمینه نظر مشابهی دارد. کلیه این تحولات نشان می دهد که تضاد های آمریکا و اروپا که بر محور موضع گیری در مقابل روسیه عمیق تر شده دارای اهمیت بزرگی است. سیستم دفاع موشکی آمریکا و شکاف و جدائی ناشی از آن، صف بندی آلمان- فرانسه – روسیه را در مقابل آمریکا قابل رؤیت تر کرده است.

زیرنویس ها

1- “Russian Generals Put Old foe back into their sights” ,The Guardian,7 March 2007, Rusya sahinlesiyor, Milliyet, 8 Mart 2007

2- Kremlin: Russia to revise military doctrin to respond to growing role of force in the world, International Herald Tribune ,5 March 2007,

http://www.iht.com/articaes/ap/2007/03/05/Europe/eu-GEN-Russia-Military-Doctrin.php

3- Putin’in konusmasinin tam metni icin bkz,

http://www.tsk.mil.tr/haberler_olaylar/uluslararasi_gelismeler/munih_guvenlik_konferasi/putininkonusmasi_15022007.htm

4- Victor Yasman, Russia :Reviving the army, revising military doctrine, RFERL, 12 March 2007

http://www.rferl.org/featuresarticle/2007/03/63173250-a8b3-40d0-a26d-219ed25d91b2.html

5- Marcel de Hass, “Russia’a upcoming revised military doctrine” 26 Subat 2007, power and Interest News Report

http://www.pinr.com/report.php?ac=view_report&report_id=622&language_id=1

6- “Russia proposes new national military doctrine” People’s Daily, 13 subat 2007

http://english.people.com.cn/200702/13/eng20070213_349630.html

7- Siloviki,

به گروهی از کادرهای بالای نظامی، امنیتی و اطلاعاتی که ابتدا در زمان یلتسین ولی اساسا در زمان پوتین به مقامات حساس مدیریت منصوب شده اند گفته می شود. این گروه در سیاست هائی که پوتین اتخاذ می کند دارای نفوذ زیادی هستند

http://en.wikipedia.org/wiki/silovik; Ian Bremmer and Samuel Charap, “The Siloviki in Putin’s Russia: Who they are and what they want” ,The Washington Quarterly, cilt:

30, sayi: kis 2006-7, 55.83.92

http://www.twq.com/07winter/docs/07winter_bremmer.pdf

8- “Missile shield in Poland,Czech Republic to counter Iran: Rice”, Yahoo News,21 Subat 2007

http://news.yahoo.com/s/afp/20070221/pl_afp/polandczechusrussia_010221200600

9- “US. missile shield plans in Europe target Russia – expert”,Ria Novosti

http://news.rin.ru/eng/news///9868/1//;Rusya’nin ABD Temsilcisi Vladimir Chizkov,un Aaciklamasi da bu yondedir: bkz. Turkiye Iran dusman degil, Cumhuriyet, 9 Mart 2007,

10- “US missile shield in Ukraine, Caucasus could spark regional crisis with Russia” .Kuresel Arastirma Enstitusu (Global research) 2 March 2007,

http://www.globalresearch.ca/index.phpcontext=viewArticle&code=20070305&articled=4994

“Kafkasya da ABD kalkani”, http://www.rusya.ru/tur/index/russia_turkey?id=1080

11- “Blair wins key vote on missile defense plan” International Herald Tribune, 14 March 2007. ayrica bkz,

http://news.bc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/4805768.stm

12- Federico bornodaro, “B.M.D Debate Heats up in Europe”,PINR

http://www.pinr.com/report.php?ac=view_report&report_id=628&language_id=1;

Rusya da meseleyi bu yonde saptiyor: “US missile shield plan risks sowing EU disunity”, Ria Novosti,

http://news.rin.ru/eng/news///9905/

13- “EU rifts deepen over US missile shield plan” EU observer, 6 March 2007

http://euobserver.com/9/23630

14- “Chirac hits at US missile plans” ,Financial Times, 10 March 2007

15- “Russia’s Ivanov slams U.S. missile shield plans in Europe”, Ria Novosti, 9 Subat 2007

http://en.rian.ru/world/20070209/60466486.html

16- “Merkel sharpens tone on U.S. missile shield” ,International Herald Tribune,13 March 2007

http://www.iht.com/articles/2007/03/13news/germany.php

17- “Schroder faults U.S. on missile shield:, International Herald Tribune,11 March 2007

http://www.iht.com/articles/2007/03/11/news/shield.php;

“US missile shield plan under fire from ex_chancellor Schroder”, Deutsche Welle, 12 March 2007

http://www.dw-world.de/dw/article/0,2144,2380479,00.html