آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکاتیندا بایراق مسئله سی

یونس شاملی

آذربایجان ملی دمکراتیک حرکاتینا (گونئی ده) حصر اولان سیاسی تشکیلات لار هانکی بایراغی، بیر میلت کیمی، سیمبولو اولاراق، داشیمالیدیرلار؟ بو سوآلا جاواب وئرمه، آذربایجان آکتیویست لر، و بعضاً ده تشکیلات لار آرسیندا بعضی گرگین لییه يول آچمیشدیر. گاموح ون آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکتینه وئردیگی بایراق تکلیفی بو گرگین لیین اوتونون اوستونه  داها چون اودون قالامیشدی و یاواش یاواش باشقا قوروملار طرفیندن ده، آذربایجان خالقینا بایراق تکلیف لری اورتویا چیخمیش دی.

البته کی بایراق حاقیندا هر بیر یئنی تکلیف، هرکسین (هر بیر آذربایجانلی و هر بیر آذربایجان تشکیلاتی) طرفین دن اولورسا، نورمال بیر حاق دیر. آمما، هر کسه آیدیندیر کی، بو تکلیف لر، تکلیف وئرنلره، نه قدراهمیتی اولورسا دا، آذربایجان خالقینین و ایراندا یاشایان تورک میلتینین بایراقی سایلا بیلمز. بئله بیر بایراق گلجک ده،(البته بؤیوک احتماللا، بو تکلیف لرین ایچیندن سئچیلن)، گونئی آذربایجانین مجلیسینده قراری آلین مالی دیر. آذربایجان جمهوریتینده بوگون قالدیرلان بایراق دا، آذربایجانین او حیسه سینده برپا اولان دولتین مجلیسی طرفیندن 1918نجی، و هم ده تکراراً 1991نجی ایلینده قراری آلین میشدیر.

بو نا باخمیاراق، ایستیقلال اینانجی اولان شخص و یا قوروم لار،تاسفله، آذربایجان جمهوریتی نین بایراغین، شک ائله مه دن، گؤنئی ده گئدن ملی دمکراتیک حرکاتینین بایراغی کیمی گؤستریرلر. و البته فدرالچی دوشونجه سی اولان شخص و قوروم لاردا، دوغال اولاراق، گونئی آذربایجانین گله جک بایراغینا دوشونورلر. بایراق تکلیف لری عمومیتله بو آجی دان میدانا چیخمیش دیر.

تاسف له، آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکاتی، بوگون، حیسسیاتا، عصبیته و غیررئال فیکیرلره دایانان شخص لر و حتی قوروم لار طرفیندن، آوانتاریزم اساسیندا، جدی بیر فورم دا سیخیتی آلتیندا دیر. یوخاری دا سایدیغیم اؤزللیکلر بو گون آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکاتین دا خسته لیک لره یول آچیرلار. باخین کی دوشونجه مباحثه لری و نظری درینلیگین یئرینه، بایراق بو اولسون یا او، بیر تشکیلاتی داغیلمایا ساری آپاریر! بو خسته لیگین باشقا یؤنو بو دور کی، آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکاتی، بوگون، باشلایش مرحله سینده، گئنیش مه و درین لشمه یئرینه، بو حرکتی ان یوکسک درجه ده ائکسترم (افراطی) لشمه یه  ساری آپاریر. غیر نورمال و ائکسترم رادیکالیزم، بوگون، فارس آپارتایدنین خیدمتین ده دیر. آذربایجان ائکسترم دوشونجه صاحیب لری، (شخص ویا قوروملار)، تاسفله، بوگون، آذربایجان آکتویستنین قوه سین دوشمن علیهینه و یا ملی فیکرین، میلتیمیزین آراسیندا، داها چوخ یایلماسینا یوخ، بلکه آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکتینین ایچری مسئله لری ایله مشغول ائدیب و بو حرکتین قوه لرین، اؤز ایچری و درین اولمایان قال ما قاللارلا حده ره وئریر.

آذربایجان جمهوریتی نین بایراغی، رسمی اولاراق، حقوقی اولاراق، بین الخلق اجتماعیاتیندا تانینمیش، او جمهوریتین بایراغی دیر. آذربایجان جمهوریتی، آذربایجان خالقینین بیربؤلومونون جمهوریتی دیر و او بؤلومده قورولان حاکمیت، 1918نجی ایلده بوگونکو بایراغی، اؤزبایراغی اولاراق سئچمیشدیر.

آذربایجان جمهوریتی نین، اوچ رنگ لی بایراغی، هر بیر آذربایجانلی یا، هاردا اولورسا، اهمیت لی و ان اوستون سایقی نی داشیی یان بیر بایراق دیر.

آیدین دیر کی، آذربایجان خالقی گونئی ده، اؤزونه حصر اولان اؤزل بایراغی اولمالی دیر. آمما بو گون مبارزه نین معیین مرحله سینه باخاراق، بو حرکتین رسمی بایراغی یوخدور. چون کی بایراق قراری بو میلتین مجلیسینده آلین مالی دیر. آمما غیر نرمال دئیر کی قوروم لار، ایسترسه لر، اؤزلرینه سیمبل اولاراق بایراق لاری اولسون. بو اساس دا حتی ایستقلالچی قوروم لاردا، گونئی آذربایجان دا، اؤزلرینه اؤزل بایراق لاری اولمالی دیر.

بایراق دآواسی، منجه، بئله بیر دوشونجه ایله حل اولمالی دیر. آمما بایراق مسئله سی بورادا باشا چاتمیر، بلکه اونون باشقا یؤنلرینه ده، قیساجا، گؤز آتماق اولار.

هر بیرگونئی آذربایجان آکتویستی، آذربایجان جمهوریتی نین بایراغین داشیمادا، هم او جمهوریته، هم ده آذربایجانین ملی دمکراتیک حرکاتینا، اینانیلماز زیان لار وورابیلرلر. بو زیان لار دان عبارت اولان:

1- ایرانین دینجی - راسیستی حاکمیتی، آذربایجان آکتیویستلرینین بو تشبوسون، اونلارین آذربایجان دولتینه باغلی لیغی کیمی گؤروب، شیدتی آکتویستلر علیهینه داها چوخ آرتیرار.

2- ایران، آذربایجان جمهورتینین بیر بؤیوک قونشوسو اولاراق، آذربایجانین جوان جمهوریتینه جدی زیانلار وورابیلر. نئجه کی ایندیه قدر، قاراباغ مسئله سینده وورموشدور. او جمهوریتین بایراغی، گونئی آکتیویستلرین آراسیندا، رسمی اولاق گزمه سی، آذربایجان جمهوریتین ایران دولتینین سیخنتی معذوریرتینده قویار.

3- آذربایجان آکتیویستلری رسمی اولاراق آذربایجانین بایراغین داشی سالارسا، بو ایش ایران دینجی فارس آپارتایدینا، آذربایجان ملی دمکراتیک حرکاتی نین علیهینه تبلیغی بیر بهانه وئره ر. و بو ملی حرکت اوچون چوخ زیانلی دیر.

بو ساحه ده یازی نی نه قدر ایسته رسن اوزالتماق اولار. آمما بو ایش پروبلملری پوزماز. بئلنچی پروبلملری، یالنیز مدرن، رئال و درین متود لارلا  آنالیز ائتمک له حل اولا بیلر.  آذربایجان مسئله لرین، حسسیات و عصبیته دایاناراق یوخ، بلکه یالنیز عقلانیت و رئال سیاسی دوشونجه لره دایاناراق حل اولمالی دیر.

2007-05-04