Bu gün (Cümə axşamı, 12 oktyabr 2006) Türkiyəli yazar Orhan PAMUK bu ilin ədəbiyat Nobel ödülünü qazandı. Aşağıdakı yazı Pamuk haqdadır. Bu yazı xurdad 1385-də Yarpaq nəşriyəsində basılmışdı.

 

 

اورهان پاموک ايله دانيشيق

 

عليرضا  ج. قولونجو

   

1382 -جی ايلين باهاريندا تورکييه­لی يازار و دونيا شؤهرتلی رومانچی "اورهان پاموک"- ون  اولوسلار آراسی کيتاب سرگيسی اثناسيندا تئهرانا گله­جه­يينی اؤيره­نديک. پاموک ايله اولان يازيشمالاريميز ائله­جه ده اونون اثرلرينی فارسجايا چئويرن "ارسلان فصيحی" ايله دانيشيقلاريميزدا تورک مودئرن ادبياتی حاقيندا تئهراندا و پاموک-ون حضورو ايله بير سئمينار کئچيرمه­يه قرار وئرسک ده تئهران بيليم­يوردو مسئوللاريندان بيزه اؤنجه­دن سؤز وئرديکلرينه رغماً يارديم آلا بيلمه­ديييميزه گؤره بونو باشارماديق.

 

بيز پاموک ايله يالنيز قيسسا بير دانيشيق آپارا بيلديک. بعضی علتلره گؤره بو دانيشيغی ايندييه قده­ر هئچ بير نشريه­يه وئرمه­ميشديم.

 

سون زامانلاردا پاموک ائرمنی-تورک مسأله­سی حاقدا دانيشيرکن، ائرمنيستان دؤولتينی دستکله­مه­سی هاميميزی تعجوبلنديردی. اورهان پاموک ائرمنيستانين قاراباغ تورکلرينه ائتديکلری جنايتلری اؤرت- باس ائتمک اوچون اونلارين امکداشی اولموشدور دئمک ايسته­مه­سک ده اونون آوروپا بيرلييينده شؤهرتی و کيتابلارينين تيراژی چوخالسين، دئيه تورکلرين ضيدينه بير دانيشيق آپارماسينی اينانماغا مجبور قاليريق. دئمک پاموک ادبيات دونياسيندا داها يئنی موفقيتلری الده ائتمک اوچون سياسی اويونلارا گيرمکدن بئله چکينمه­ميشدير. آنجاق پاموک بيزيمله دانيشيغيندا سياستدن اوزاق اولدوغونو دئمک ايسته­يير!!

 

ظنيمجه 2 ايل کئچسه ده اورهان پاموک ايله بو قيسا دانيشيق يارپاق اوخوجولارينا ايلگينج اولاجاقدير.

 

(حيدرشادی ايله برابر پاموک-و گؤرمه­يه گئتديک، اونو آذربايجانلی يازار"عمران صلاحی" و "رضا سيد حسينی" ايله دانيشيرکن تاپديق. دانيشيغيميزين بير چوخ بؤلومو سياسی قونولارا چکيلدی، اونلاری حذف ائتمه­يه مجبور اولدوم.)

اورهان به­ی! بورادا گونئی آذربايجانلی ­لارين اؤزلرينه دؤنوشو و اؤز کيمليکلرينه ساری گئتمه­لری بير ادبيات اورتايا چيخارميشدير. سيزجه بئله بير اويانيش و بئله بير حرکت دونيا چاپيندا بير ادبيات يارادا بيلرمی؟

پاموک: ايلکده من فيکريمی سؤيله­ييم؛ بوتون ميليتچی اويانيشلار، حرکتلر اؤنجه ادبياتلا باشلار، سونرا قزئته­سی اولور، درگيسی اولور. سونرا بو ادبياتلا قالماز، سياسی اولور. آما بونون گئنلليکله آماجی دونيا چاپيندا ادبيات اولماز، سونوندا سياسی بير شئی اولور.

آما ادبياتچی اولما ايچ گودوسو(غريزه­سی) يوکسک اولانلار او اؤلکه­ده­کی رسمی ديلده يازيرلار، "آيتماتوو"(چنگيز آيتماتوو) روسجا يازير. بيلمم آنلادا بيليرم يا يوخ، آيتماتوو تورک اولماغين آلتينی جيزماق ايسته­مه­يير، ادبياتچی اولماغين آلتينی جيزماق ايسته­يير، روسجا يازير.

آما بو دئدييينيز شئی ايسه او ميلّی ازيلميش ديلی قوللانماق ايسه بلکی بؤيوک يازاری اورتايا چيخارا بيلمه­يه آما او اولوسون بؤيوک يازاری اولور. او اؤز ميلّتينين، او اؤفکه­لی و اَزيک حيصّه­نين، گونئی آذربايجانليلارين قهرمانی اولور.

سيز بونلاری يعنی ميليتچيليک اساسيندا بير ادبيات اورتايا چيخانلاری تاماماً ايچ گودولرينی ادبياتدان باشقا بيليرسينيز؟ يوخسا...

پاموک: بو ايکيسی اؤرتوشه بيلر. ايکيسی عينی يئرده بولوشا بيلر ده. هم ادبی ايچ گودوسو يوکسک هم ده کنارا آتيلمش کندی ديلينه ده ساريلماق ايسته­يير. بوتون ميلت- دؤولتلرده بئله قورولدو. "دانته" ايتاليانجا يازدی، او زامان هر کس لاتينجه قونوشوردو. او ان بؤيوک ايتاليانجانين ايلک بؤيوک کيتابينی يازدی.

اورهان به­ی! چنگيز آيتماتوو-دان بويوردونوز، من قبول ائديرم او روسجا يازير آنجاق من اونون کيتابلارينی اوخودوغوم قده­ر دوشوندويوم بودور کی آيتماتوو بير ميليتچيدير... (بونو دوستوموز غفور امامی زاده سؤيله­دی)

پاموک: بلکی بوتون تورک دونياسينی چوخ گؤزل يازير، چوخ گؤزل، او بؤيوک بير يازاردير. من بونو چوخ سؤيله­ديم.

بير ده کی اورهان به­ی! بيز بونو فبول ائديريک بورادا بير آزينليق ديلده يازساق ادبياتيميز دونيادا ائله تانينماز. آما بيز باخاندا چنگيز روسجا يازير، بيز فارسجا يازساق، فارس ادبياتی دونيادا هئچ تانينماميش...

پاموک: (اوجا سسله گوله­رک) ناسيل اولسا فرق ائتمز دئييرسينيز...

بيز تورکجه يازساق داها اؤنملی اولور سانيرام...

پاموک: آنلاييرام، اوَت حاقليسينيز. بير ده بير شئی وار يعنی، سيزين، دونيادا بئله آزينليق ديللره، آزينليقدا قالميش ديللرده کندينی سسلنديرن يازارلارا قارشی چوخ بؤيوک بير ايلگی وار. بئله کندينيزی دويورا بيلرسينيز آوروپادا، آمئريکادا کی؛ ايراندا آزينليق تورکجه يازير، بو ايلگينج، بونا بير ايلگی وار يعنی.

بيزيم ديليميز آنادولو تورکجه­سی کيمی اوغوز تورکجه­لريندندير. من بئله دوشونورم کی تورکييه­ده اولان باشاريلاردان، تورکييه­ده اولان ادبياتدان و اورادا گليشن ديلدن بيز ده قوللانا بيلريک البت...

پاموک: طبيعی. چوخ دا اوزاق دئييل ديللر يعنی.

 

اورهان به­ی! باخيشينيزی "اورتاق تورکجه"­يه   گؤره سؤيلرميسينيز؟

پاموک: اونون اولماسينی ايسترديم، ائله بير شئی گئرچکلشسين ايسترديم کی بير کيتاب چيخسين بوتون ايراندان، نه بيليم دوغو تورکوستانا قده­ر هر کس عينی حرفلرله اوخويا بيلسين ايسترديم. بونون ساغلانماسينی ايسترديم، ائله بير قزئته چيخسين.

 

ايللر اؤنجه بونو "اسماعيل قاسپيرالی" ايسته­ميشدير، سيزجه اون ايللر کئچندن سونرا اونون دئدييينه اساساً بير باشاريلار وارمی؟

 

پاموک: بيلمه­ييرم، چوخ دا تعقيب ائده­نمه­ييرم. اليفبالار داغيلميش، هر کس کندی اؤلکه­سيند­ه­کی، کيمی کيريل اليفباسيندان قوللانير، کيمی لاتين، کيمی عرب، کيمی اويغور. بير ده کولتورلر ده بير آزجيق دؤولتلرينه باغلی اولاراق ائتگيلنميش، تورکجه بير سيرا يئرلرده رسمی ديل دئييل، ائله خيرپالانميش. ايده­آللارا اونای وئرمک اوچون بونلار سياسی گوجلرله، ايراده­لرله اولور. اورالاردا يوکسک استراتژيک مرکزی بير سياسی تورک گوجو نه يازيق کی يوخدور. بونو ايسته­مک باشقا، بونون اولا بيلمه­سی باشقا.

__._,_.___