بوتون ايران آذربايجانليلارينين استراتژيک بيرلشمه پلاني

ايران دولتينين هسته اي مجادله سي دونيانين قدرتلريله، بير قاييديلماز وضعييته ساري گئدير و تاسفله بوجور نظره گليرکي بو مملکتين گله جک طالعي اوز ميللتي اليله يوخ، دونيا قدرتلرينين ايسته ييله يازيلماقدادير. بو آرادا آذربايجان ملي حرکتينين سايتلارينا باخاندا ديه سن هئچ بير اونملي شئي دونيادا کئچمير و هاميميز گوزوموزو يوموب و بو حساس گونلرده کي ميللتيميزين طالعي اوزگه لرينين اليله يازيلماقدادير گونده ليک (روزمره) ايشلرله مشغول اولموشوق! منجه بيز اولکه ميزين بير ساواشلا معروض قالماسيني (کي گناه سيز انسانلارين حياتيني آلابيلر) هئچ سئومه دن آنجاق اونون احتماليني کي گوندن گونه آرتير نظره آلمالييق و اوزوموزو و ميللتيميزي اونون قاباغيندا حاضيرلامالييق.

بيز گرک بوگونکو عراقين وضعيتيني دقتله نظره آليب و بو احتمالي نظره آلماقلا کي ايران دا بونا اوخشار بير وضعيتله اوز اوزه قالا بيلر، اوز ميللتيميزين منفعتلرينه لازم اولان ايشلري ايندي دن گوروب و او وضعيته حاضير اولاق تا يئنه ده بوتون کئچميش تاريخيميز کيمي اولماسين کي مصيبتلري چکميشيک آما آخيردا الي بوش قالميشيق!

عراقدا ساواشدان سونراکي وضعيتي نظره آلماق بير اونملي مساله ني گوسترير اودا بو کي بير گوجلو، دموکراتيک و عمومي (فراگير) تشکيلاتين اولماسي ان بويوک اهميتي داشيير کي باشارا بيلر بيزيم رولوموزو و اهميتيميزي او گونلرده آرتيرسين و اولکه نين گله جک طالعينده آذربايجانليلارين ديرلي يئرين تضمين ائله سين. بو تشکيلاتين گوجلو اولماسي کي اونون دموکراتيک و عمومي اولماسيندان و بوتون فيکيرلري بير ائتلافدا بير يئره ييغماسيندان نتيجه اولا بيلر چوخ اونملي دير. بو تشکيلات منجه گرک بير پارتيا يوخ بير بويوک کنگره کيمي اولا کي اوندا بوتون آذربايجانليلارين مختليف فيکيرلري او جومله دن فدرالچيلار و استقلالچيلار حاضير اولا و بير حداقل ايستکلر اوستونده ائتلاف يارانا.

بو بيرلشمه تشکيلاتي کي منجه ايران آذربايجانليلار کنگره سي(ياک) (Iranian Azerbaijanis Congress (IAC) ) آدلانا بيلر، گرک بوتون مستقل پارتيالار، تشکيلاتلار و گروه لارين حضورويلا بير ائتلاف کيمي ياراديلسين و اونون ان بويوک هدفي بير حداقل ايستکلر اوسته راضي لاشما و اونو بير "قيرميزي جيزيق" (خط قرمز) کيمي بيلديرمه سي اولسون. بو بيرلشمه فدرالچيلار و استقلالچيلار آراسيندا بير مشروط ائتلاف يارادا بيلر بو اساسدا کي، او زاماناجاق کي بيزيم گلجک ايرانين آناياساسيندا "قيرميزي جيزيق" لاريميز چوزولمويوب، استقلالچيلار بو آناياساني قبول ائديب و استقلال ايسته ييندن کئچه لر آنجاق او زامان کي بو "قيرميزي جيزيق" لاريميز چوزوله، فدرالچيلاردا ايران ايچينده چاليشيقلارينا سون قويوب و تکجه استقلال يولونو سئچه لر.

دقتله باخيلسا، بو بيرلشمه پلاني، هم فدرالچيلار، هم استقلالچيلار و هابئله بوتون آذربايجان ميللتينين منفعتلريني بير يئرده تامين ائدير. بير فدرالچي اولاراق، بو پلان يالنيز بير يولدور کي بيزيم فدرال ايستکلريميزي حقيقته چئويره بيلر، نيه کي بو گوجلو شوونيست قوه لري کي بوگونکو رژيمين آناياساسينين چوخ ضعيف اولان 15 اينجي اصلينيده تحمل ائله ميرلر! تکجه بير جدي استقلال خطرينين گورخوسونون قاباغيندا شايد تسليم اولوب و بيزيم فدرال حقلريميزي مجبور بير حالدا قبول ائتسينلر.

بونو آچيقجا دئمه لييم کي اگر بيز تکجه فدراليسم ايسته يک و هر حالدا اولورسا، ايراندان آيريلماغي کوکوندن رد ائله سک، من هرکسه اطمينان وئريرم کي، چوخ انصافلي اولسالار، بيزه فدراليسم عوضينه تکجه بير شوراي شهر کيمي گوجسوز تشکيلات و ديليميزين رسمي اولماق يئرينه ديليميزين بير ايکي واحد درس کيمي مدرسه لرده فايداسيز تدريس اولدوغونو وئرجکلر! هابئله ياديميزدان چيخماسين کي بير ديپلماتيک پروسه ده اگر بيز اولده بوتون امتيازلاري مقابل طرفه وئرسک معلومدور کي هئچ امتياز آلابيلمه يه جه ييک!

آما بير استقلالچي اولارق، منجه بو پلان يالنيز بير يولدور کي حقيقي اولارق بيزي استقلاليميزا يئتيره بيلر! بونا نئچه اونملي دليل واردير. بيرينجي سي بو کي تاسفله بو بير آجي حقيقتدير کي ايندي بيزيم ميللتين ميلي شعورو هله ليک اوقدر ضعيفدير کي منجه بيزيم اونلارا فدرال ايسته ييني اينانديرماقدادا چتينليگيميز وار. ايکينجي سي بو کي ايندي دونيا سياستينده يالنيز او ميللتلرين استقلال شانسي وار کي آزي يوزده 70% کسينليکله استقلال سئور اولسون و استقلالا سس وئرسين.

اوچونجوسو بو کي اگر بيز اوز ميللتيميزين گوجويله بو رژيمي دئيشيب و اوز طالعيميزي اليميزه آليب و اوز آياق اوسته دورا بيلسه يديک اوندا بيزيم استقلال ايسته ييميزين قاباغيندا کيمسه دورا بيلمزدي. آنجاق ايندي بو فرض ايله کي ايرانين گله جک طالعي دونيا قدرتلري اليله يازيلسا، بيزيم فدراليسمي کوکوندن رد ائله مه ييميز و يالنيز استقلال ايسته مه ييميز دونيا دا هئچ کيمسه طرفيندن حمايت اولماياجاقدير و منه گوندوز کيمي آيدين دير کي بو يولدا حتي قوزي آذربايجان و تورکيه دولتلري ده سياسي اقتصادي ملاحظه لرينه گوره بو ايستکدن حمايت ائله مه يه جکلر. آما اگر بير حداقل ايستکلر اوسته راضيلاشساق و بو شرط ايله فدراليسمي دستکله سک، بير طرفدن فدرالچيلارين موضعين گوجلنديريب و آيري طرفدن شوونيست لرين خيانتينين قاباغيندا بير گوجلو استقلال ايسته ييني يارادا بيلريک.

بو بيرلشمه هر حالدا بيزيم ميللتين منفعتينه اولاجاق نيه کي يا بير گوجلو و دونيادا تانينان فدراليسم حقلريني الده ائده جک و اوز ديليني، فرهنگيني و اقتصادياتيني گوجلنديرجک و هابئله ايرانين بوتون بولگه لرينده ياشايان تورکلرين اوستون سايينا گوره ايراندا بير بويوک گوجه تبديل اولوب و يالنيز آذربايجان تورپاقلاريندا ياشايان تورکلر يوخ، بوتون ايران تورکلرين حقلريني آلاجاق (کي منجه بو اله گليرسه، بير استقلالدان کي تکجه بيزيم ميللتين ياريسيني آزاد ائديب و قالانين ايکي اللي شوونيستلره تاپشيرير کي اونلاري بوتولوکله آسميله ائله سين، چوخ ديرلي اولابيلر) يا دا کي اونلاري بير گوجلو سسله استقلال ايسته مکلرينه چاغيريب و دونيا قدرتلريني ده بو ايسته يين قاباغيندا تسليم اولماق مجبوريتينده قوياجاق.

بو حداقل ايستکلر گرک تکجه بير سيرا اساسي ايستکلره دايانسين و فرعيات لاري سونراداکي مذاکره لره بوراخسين هابئله بو حداقل ايستکلر گرک بيزيم اساسي انسان حقوقلاريميزا دايانان ايستکلريميز اولسون کي من آشاغيدا اوز باخيشيملا اونلاري خلاصه ائله ميشم:

1) ديليميزين، فارس ديلي ايله برابر بوتون ايرانين دولتي اورگانلاريندا رسمي بير دولت ديل ساييلماسي و بوتون تورکلر ياشايان شهرلر و منطقه لرده (يعني حتي اکثريتي غير تورک اولان شهرلرده ده کي بير تعداد تورک ياشايير) ديليميزين تورک مدرسه لرينده بير اصلي ديل اولاراق، تدريس اولونماسي (يعني بوتون درسلر تورکجه اولماسي و فارس ديلي تکجه بير ايکينجي ديل کيمي تورکلره اوره ديلمه سي) بيزيم لاپ اهميتلي و دانيلماز ايسته ييميزدير کي هئچ کس بوندان آزينا رضايت وئرمه مه ليدير هرچند بو ايستک عملده بير وقت آپاران پروسه اولسادا، آنا ياسادا گوجلو شکيلده يازيلماسي چوخ اونملي دير.

2) ايرانين فدرال اداره اولونماسي و بوتون آذربايجان بير ايالت ساييلماسي و بو ايالتين پارلماني و دولت رييسي، ميللتين مستقيم رايي ايله سئچيلمه سي بيزيم ايکينجي اساسي ايسته ييميزدير کي اوندان کئچمه مه لييک يعني بيز بونا کي دولت رييسي مرکزي دولت طرفيندن سئچيله و يا حتي پارلمان طرفيندن سئچيله راضي اولمامالييق نيه کي بير آز تعدادي اولان ميللت وکيليني آلماق اولار آنجاق بير بويوک ميللتي آلماق اولماز!

3) ايالت دولتي، ايچري (داخلي) ايشلرينده (سياسي، اقتصادي، فرهنگي، قضايي و آموزشي) مستقل اولماسي و خارجي ايشلرينده بير سيرا معلوم اولونموش و دئييشيلمه ين محدوديتلر اساسيندا مستقل اولماسي گرکلي دير. بو ايستکلر بير سيرا اونملي ايستکلردير کي بير درين مطالعه و دانيشيق لار اساسيندا تعيين اولمالي دير و بوردا بير اونملي اصل بودور کي فدرال دولتين اختياراتي و محدوديتلري و اونون مرکزي حکومته باغلي اولماسي گرک آناياسادا آچيقجا گلميش اولا و مرکزي پارلمانين سونراکي تصويب اولان قانونلارينا امکان وئريلمه يه کي بو محدوديتلري آرتيرسين. بو چوخ اونملي بير نکته دير کي يئنه ده اوندان کئچمه مه لييک. يعني حتي اولسا کي بير سيرا آرتيق محدوديتلره ده آنا ياسادا رضايت وئرک آنجاق بير معلوم اولونماميش سونراداکي مرکزي پارلمانين تصويب ائتديغي قانون لارينا اجازه وئرمه مه لييک کي ايالتين محدوديتلريني آرتيرسين نيه کي بو بيزيم سونراکي گونلرده اليميزي باغلاييب يئنيدن حقلريميزي خطره سالابيلر و بيز بو تله يه دوشمه مه لييک!

4) مرکزي حکومت گرک بير دموکراتيک پارلمان کي عضولاري ايالتلر آراسيندا و ايالتلرده ده شهرلر آراسيندا جمعيت اساسيله بولونوبدور و بير جمهور رييسيندن کي بوتون ايرانليلارين مستقيم رايي ايله سئچيلير و دولت رييسي ساييلير (يعني نه عراق کيمي که دولت رييسي پارلمان طرفيندن سئچيلير و جمهور رييسي تشريفاتي دير)، تشکيل اولونسون. بوردا بيز آذربايجانليلارين بوتون ايراندا ياشاديغينا گوره، مرکزي پارلمانين ميللت وکيللري، شهرلر اساسيندا و نه ايالت لر اساسيندا بولونمه سي (نيه کي بيز باشارا بيلريک اوبيري ايالت لرده اکثريتي تورک اولان شهرلرده تورک ميللت وکيللريني پارلمانا آپاراق و مرکزي پارلماندا گوجوموزو آرتيراق) و جمهور رييسين مستقيم راي ايله سئچيلمه سي (نيه کي بوجورلوکله هئچ دولت رييسي ايراندا بير اکثريت اولان تورکلري اونودا بيلمز آما اگر قرار اولسا پارلمان طرفيندن دولت رييسي سئچيلسين بو دولت رييسي اوزونو تکجه پارلمانا بورجلو گوره بيلر و بو مساله بير سيرا گيزلين سياسي حرکتلره يول آچا بيلر) بيزه چوخ اونملي دير و بيزي تکجه بير ايالت يوخ، بلکه مرکزي حکومتده ده بير بويوک گوج کيمي تانيتديرا بيلر.

5) آنا ياسادا، مرکزي حکومت و ايالت لر حکومتينين دموکراتيک اولماسينا و انسان حاقلاري و آزادليقلارينا گوجلو تضمين لر نظره آلمالييق و بوتون پارلمانلارين ايستر مرکزي پارلمان يا ايالت پارلمانلاري تصويب ائدن قانونلاردا و بوتون جزا قانونلاريندا دونياداکي تانينان انسان حقوق لاري اعلاميه سينين قانونلاري هئچ شرط سيز و استثناسيز، بير دييشيلمه ين اوستون قانون کيمي، رعايت اولماليدير. مثال اوچون دانشيق آزادليغينا (آزادي بيان) و سياسي، اجتماعي فعاليتلره بير "امنيت ملي" و يا "تماميت ارضي" آدلي مبهم شرطلره هئچ حالدا راضي اولمامالييق. بو مساله يه نظارت اوچون بير مستقل حقوقي آناياسا محکمه سي قورولمالي دير.

6) مملکت بودجه سي خصوصيله مملکتين ثروتلري او جومله دن نفتين پولو ايالت لرين جمعيتينين نسبتي ايله بولونمه ليدير آنجاق هر ايالت اوزونه گوره مستقل بودجه سي اولماليدير و هر ايالتين الده اديلن درآمدلري يالنيز اوز ايچينده خرج اولماليدير و تکجه بير ماليات سيستمي ياراديلماليدير کي مرکزي حکومتين بودجه سيني تامين ائتسين آنجاق همين بودجه ده مرکزي دولتين خرجين چيخاندان سونرا جمعيت نسبتي ايله ايالت لر آراسيندا بولونمه ليدير.

7) ايالت لر بير نئچه ولايته بولونمه لي دير کي هر بيرينين بير شوراسي اولماليدير کي ولايتلرين رييسين سئچيب و اونون ايشلرينه نظارت ائله سين. شهرلرين شهردارلاري دا ميللتين رايي ايله سئچيلسين.

يوخاريدا کي گلن حداقلي ايستکلر تکجه بير شخصي فيکره دايانير و بو پلان بير آچيق پلاندير کي تکجه بوتون آذربايجان تشکيلاتلارينين فيکيرلرينين بير يئره ييغيليب و آدي چکيلميش بيرلشمه تشکيلات طرفيندن بير دموکراتيک سويه ده، جدي مذاکرات آرديندا، و اکثريت مطلق (3ده 2دن آرتيق سس) ايله قطعي شکيلده تکميل اولابيلر.

آما آخيردا دئمه لييم کي بو مرحله بيزه اوقدر اهميتلي دير کي اونو آذربايجان ميللتينه اولوم ياشام (مرگ و زندگي) مجادله سي آدلانديرماق ايسته ييرم. منجه اگر بيز بو رژيمدن سونراکي وضعيتده اوز ميللتيميزين اساسي حاقلارين (نه تکجه ديل بلکه مملکتين سياسي، اقتصادي، فرهنگي و... قدرتينده اوز ميللتيمزه لايق اولان لاپ آزي ساييميز نسبتي جک پاييميزي) آلا بيلمه سک و بير يئني شوونيست حکومت ايرانين باشيندا اوتورسا داها بيزيم بو حاقلاري اله گتيرمه ييميز بير معجزه يه باغلي اولاجاق!

نيه کي اگر تورکيه آوروپا بيرليگينين فشارينين آلتيندا، کوردلرين حاقلاريني وئرمک مجبوريتينده قالير آما ايران بير دولو نفت مملکت اولدوغونا گوره اگر بير سکولار و دونيا قدرتلري ايله ايش بيرليگي آپاران رژيم الينه دوشسه، باشارا بيلر بوتون ميللي حرکتلري سرکوب ائله سين و دونيا قدرتلريني ده نفت اسلحه سي ايله ساکت ائتسين! بو آجي حقيقته گوره منجه بو بيزيم سون فرصتيميزدير کي بو دونيا قدرتلري طرفيندن حمايت اولونمويان رژيمدن سونرا اوز حاقلاريميزي آلاق و شايد بو فرصت داها تکرار اولونمويا و بيز بوتون بو ياخين يوز ييلده الدن گئدن فرصتلر کيمي بو فرصتين الدن گئتمه سينده حسرتلر چکيب و فغان لار ائدک کي داها او زامان اثرلي اولماياجاق!

ايندي بو حساس زاماندا کي اونون هر گونو و شايد هر ساعاتي بير قاييديلماز فرصتدير، شخصي آرزولار و ايستکلر گرک بير قيراغا گويولوب و يالنيز آذربايجان ميللتينين منفعتلري نظرده توتولسون. ايندي بيرلشمه زامانيدير، نيه کي اگر ياريميز فدرالچي اولوب، استقلالچيلاري تاپداساق، ياريميز استقلالچي اولوب، فدرالچيلاري تاپداساق و ياريميز، دونيادان خبرسيز، هئچ نه ايسته مه ييب و قاباقکيلاري تاپداساق، گوندن آيدين دير کي بيزه اوچونجونو وئره جکلر!

                                                                                       آيدين تبريزي