تاریخ سخن می گوید:

22خرداد؛ روز تاسیس دانشگاه تبریز، پرشکوهترین روز دانشگاهیان آذربایجان

اکبر آزاد

14/2/1385

روز بیست و دوم خرداد ماه 1325شمسی، بی تردید پرشکوهترین و پرافتخارترین روز برای دانشجویان و دانشگاهیان آذربایجانی است.

60 سال پیش در چنین روزی، فرمان شهید سید جعفر پیشه وری، صدر فرقه دموکرات و نخست وزیر حکومت ملی آذربایجان، در ضرورت تاسیس دانشگاه تبریز به منصه ظهور رسید و این دانشگاه از بدو تاسیس اقدام به تدریس دروس مختلف در سه رشته طب، فلاحت و ادبیات به زبان تورکی آذربایجانی کرد.

لازم به تاکید است که طرح تاسیس این دانشگاه نخستین بار در جلسه ملی مورخه 19 دی ماه 1324شمسی، در مدتی کمتر از یک ماه بعد از استقرار حکومت ملی در آذربایجان، تصویب شد که خود حکایت عمق توجه دمکراتها به تحصیلات عالیه در آذربایجان می نمود.

دانشگاه تبریز در شرایطی تاسیس شدکه رژیم پهلوی بعد از احداث دانشگاه تهران، برای بیش از یک دهه از تاسیس دانشگاه در شهرهای دیگر ایران ممانعت می کرد. تاسیس دانشگاه تبریز و تدریس زبان تورکی به معنای ورود آذربایجان به عرصه تعلمیات ملی، عالیه و مدرن بود.حتی تصور این اوضاع حکومت شوونیست پهلوی را دچار وحشت و دهشت می کرد و پایه های این حکومت نژاد پرست را در آذربایجان سست تر می نمود.

دانشگاه تبریز در طی حیات مستقل یک ساله خود توانست موثرترین و شیرین ترین خاطره یک دانشگاه ملی، آزاد و مترقی را در اذهان دانشجویان آذربایجانی باقی بگذارد.

دریغ و افسوس که در نسل کشی آذرماه سال 1325شمسی در آذربایجان توسط ارتش جلاد پهلوی، دانشگاه تبریز یکی از نخستین اهداف حمله شوونیستهای فارس بود. جنایتکاران و جهل پرستان پان آریانیست، به محض ورود به تبریز، جمعی از اساتید و دانشجویان را به شهادت رساندند و به این ترتیب دانشگاه تبریز را به سرعت تعطیل و آنرا در معرض تخریب قرار دادند.

اما سقوط حکومت ملی در آذربایجان به معنای مرگ دانشگاه تبریز نبود. در واقع دانشجویان دانشگاه تبریز در راستای اقداماتی هماهنگ و مستمر، خواهان بازگشایی این دانشگاه شدند. تلاشها و مبارزات جسورانه دانشجویان تورک تبریز به معنای آغاز نخستین مبارزات دانشجویی در آذربایجان و شاید در ایران است.

اما متاسفانه از لحظه بازگشایی دانشگاه تبریز تا به امروز ، روسای این دانشگاه، هرگز مایل به ذکر تاریخ 22 خرداد سال 1325 نبوده اند. آنها همواره در اقدامی جاعلانه کوشیده اند تا تاسیس دانشگاه تبریز را به سال 1326 نسبت دهند تا مگر خاطره بی نظیر سال 1325 فراموش شود!

اما اکنون وظیفه ما است تا مانع از نسیان تعمدی این روز بزرگ ملی در تقویم دانشگاهیان آذربایجانی شویم.

بنابراین اگر قرار باشد تا روزی بعنوان روز دانشجو در آذربایجان پیشنهاد شود به نظر می رسد مناسبترین و شایسته ترین روز، سالروز تاسیس دانشگاه تبریز در تاریخ بیست و دوم خرداد 1325شمسی است.

بی شک روز 19 اردیبهشت ماه سال 1374 نیز به مثابه برگ زرینی درتاریخ مبارزات شکوهمند دانشجویان جسور و حق طلب آذربایجان است.

در این روز فراموش نشدنی، هزاران تن از دانشجویان غیور آذربایجان با حضور ظلم ستیزانه خود در برابر دانشگاه تبریز، نسبت به اقدام موهن و ضد ملی صدا و سیمای وقت اعتراض کردند.

گرامیداشت این روز پر افتخار، بعنوان یکی از روزهای ملی در تقویم دانشگاهیان آذربایجانی، اقدامی کاملا ضروری، شایسته و بسیار تحسین انگیز است.

اما چگونه میتوان روز بیست و دوم خرداد 1325شمسی را فراموش کرد و این روز با عظمت، تاریخی و منحصر بفرد را بعنوان برترین نامزد روز دانشجو در آذربایجان در نظر نگرفت؟!