شیرین عبادی: ایران حاکمیتی آذربایجانلیلارین حقوقلارینی پوزور

چهارشنبه 28 ارديبهشت 1390 - May 18 2011

oyrenci

ایرانلی حقوق مودافیعه چیسی، نوبئل موکافاتی صاحیبی شیرین ائبادی مایین 9-11-ده اوسلودا کئچیریلمیش آزادلیق فورومونون ایشتیراکچیلاریندان ایدی. او، سؤزوگئدن بئینلخالق تدبیردکی چیخیشیندا ایراندا اینسان حقوقلارینین وضعیتیندن دانیشیب و توران آگئنتلیگینه موصاحیبه وئریب. موصاحیبنی تقدیم ائدیریک.

سوال: ایراندا اینسان حقوقلاری ایله باغلی وضعیتی نئجه قیمتلندیریرسینیز؟

جاواب: وضعیت پیسدیر و کسکینلشمکده داوام ائدیر. بو، معین درجهده اؤلکهنین آلی رهبرلیگیندکی قارشیدورما مسئلن، پارلامئنتین ایسپیکئری و پرئزیدئنت، همچینین اؤلکهنین آلی لیدئری و پرئزیدئنت آراسیندا آچیق قارشیدورمالارلا علاقهداردیر. لاکین اساساً بو، دؤولتین رئال وطنداش آزادلیقلارینا ایمکان وئرمهین سیاستینین نتیجهسیدیر. و بو، سون پرئزیدئنت سئچکیلریندن سونرا رئال اولاراق اؤزونو گؤستردی.

سئچکیلر زامانی چوخ آدام هبس اولوندو، مطبوعاتدا حاکمیتی تنقید ائدن آداملار، بوندان علاوه، یوزلرله آدام اعتراض آکسیالاریندا ایشتیراکا گؤره هبسخانایا آتیلدی. بو گون ایراندا یالنیز بو دؤورده محکوم اولونموش 100-دن چوخ سیاسی مهبوس وار.

سوال: فورومداکی چیخیشینیزدا میللی آزلیقلارین حقوقلارینین پوزولماسیندان دانیشدینیز. ایرانداکی ائتنیک آذربایجانلیلارین حقوقلاری بارهده نه دوشونورسونوز؟

جاوب: ایراندا چوخلو ائتنیک، دینی قروپ و جریان وار. بیزیم کونستیتوسیایا اساساً اونلار اؤز دوغما دیللرینده تحصیل آلماق حقوقونا مالیکدیر. لاکین اصلینده ایسه بو حقوق تعمین اولونماییب. بوندان علاوه، بو و یا دیگر ائتنیک قروپون و یا میللتین سیخ یاشادیغی رئگیونلاردا بو میللتلرین نمایندهلری تمسیل اولونماییب. مسئلن، آذربایجان ایالتی رهبرلیگینده ائتنیک آذربایجانلی چتین تاپارسینیز، هالبوکی، اونلار اؤلکه اهالیسینین موهوم حیسهسینی تشکیل ائدیرلر.

سوال: بئله چیخیر کی، آذربایجانلیلارین مدنی و سوسیال حقوقلاری پوزولور؟

جاواب: آذربایجانلیلارین، کوردلرین، عربلرین و دیگرلرینین حقوقلاری پوزولور. اؤلکه حاکمیتینین سیاستی بئلهدیر.

سوال: آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا اینسان حقوقلارینین وضعیتینی نئجه قیمتلندیریرسینیز؟

جاواب: سیزین وضعیتله باغلی کیفایت قدر معلوماتیم یوخدور. لاکین بیلیرم کی، اورادا جدی پروبلئملر وار و بو حاقدا بورادا دا دانیشیلدی. دئمک ایستییرم کی، کئچمیش سسری مکانیندا وضعیت چوخ پیسدیر. من تورکمنیستاندا و دیگر اؤل

کلرده اولموشام، هر یاندا اینسان حقوقلاری ساحهسینده اوخشار مسئلهلرین اولدوغونو گؤرموشم. آذربایجاندا 90-جی ایللرین اوللرینده، سسری داغیلاندان سونرا اولموشام. منده بئله تسسورات وار کی، اؤلکهنین داغیلماسی ایله هئچ نه دییشمهییب. کئچمیش سسری رئسپوبلیکالارینین بیر چوخوندا آوتوریتار دیکتاتور رئژیملردیر و اونلارا کئچمیش دتک ایشچیلری و یا بو تیپلی آداملار ایداره ائدیرلر.

سوال: کیملری نظرده توتورسونوز؟

جاواب: پوتینی، الیئوی و باشقالارینی. بو اؤلکهلرین اومومی پروبلئمی اوندادیر کی، ایمپئریانین داغیلماسینا و موستقیللیگین اعلان اولونماسینا باخمایاراق، همین اؤلکهلر ماهیتجه آزاد و دئموکراتیک اولا بیلمهییبلر، آداملارا ایسه اوولکی کیمی یاشاماق چتیندیر.

سوال: عرب اینقیلابی ایرانا و آذربایجانا نئجه تأثیر ائدهجک؟

جاواب: البته، تأثیری اولاجاق. هلهلیک هانسیسا فیکیر سؤیلمک چتیندیر. آنجاق دونیا چوخ تئز و سرعتله دییشیر، آدی پروقنوزلار و یا ریلر چوخ زامان اویغون گلمیر. زننیمجه، بیز جدی دییشیکلیکلرین آستاناسینداییق.

سوال: آذربایجانا گلمک ایستردینیز؟

جاواب: من چوخ مشغولام و واختیمین چوخ حیسهسینی تییارهلرده کئچیریرم، موختلیف فوروم و تدبیرلره گئدیرم. واختیم اولاندا دا لوندوندا، نیو-یورکدا اولورام، اؤولادلاریم اورادا یاشاییر. اما آذربایجانا گلیب سیزین نئجه یاشادیغینیزی گؤرمک ایستردیم.

* شیرین ائبادی 1947-جی ایلده همهدان شهرینده آنادان اولوب. تئهران اونیوئرسیتئتینی بیتیریب. 1975-جی ایلده ایراندا تئهران شهر محکمهسینه رهبرلیک ائدن ایلک قادین اولوب. ایسلام اینقیلابیندان سونرا 10 ایلدن آرتیق مدتده اؤز ایختیساسی عذره ایشلهییب، کیتابلار، مقالهلر یازیب. 1993-جو ایلده حقوق مصلحتخاناسی آچیب.

1990-جی ایللرده ائبادی تئهران اونیوئرسیتئتینده درس دئمهیه باشلاییب. او، لیبئرال تئندئنسیالارین گوجلنمهسینده موهوم رول اویناییب و اونون تشویقاتی 1997-جی ایلده پرئزیدئنت سئچکیلرینده محمد هاتمینین قالیب گلمهسینه کؤمک ائدیب.

وکیل کیمی ائبادی قتله یئتیریلمیش ایرانلی اینتئللئکتواللارین – موخالیفتچیلرین حقوقلارینی مدافعه ائدیب. 2000-جی ایلده پروسئس زامانی ائبادی امیر فرهاد ایبراهیمینین ایفادهلرینین ویدئویازیسینی آچیقلاییب. بئله کی، او بیلدیریب کی، موهافیزکار دینی لیدئرلر پرئزیدئنت هاتمینین اطرافینداکی سیاستچیلرین قتلینی سیفاریش ائدیبلر. همین ایفادهلرین آچیقلانماسینا گؤره ائبادی 5 ایل هبس جزاسینا محکوم ائدیلیب.

ائبادی آزادلیغا بوراخیلاندان سونرا ایکی حقوق- مدافعه تشکیلاتی یارادیب و اونلارا رهبرلیک ائدیب: ایران اوشاق حقوقلارینی مدافعه جمعیتی و حقوق-مدافعه مرکزی.

ائبادی موختلیف چیخیشلاریندا ایسلاما صادق اولدوغونو و وطنپرورلیگینی گؤستریب. او، ایرانین ایشلرینه هر هانسی خاریجی موداخیلهنین علیهینه چیخیش ائدیب و بیلدیریب کی، ایراندا اینسان حقوقلاری اوغروندا موباریزه ایرانلیلارین اؤزلری طرفیندن آپاریلمالیدیر.

2009-جو ایلین نویابریندا ایران حاکمیتی ائبادینین نوبئل موکافاتی دیپلومونو و مئدالینی الیندن آلیب.