گزارش آسمک از بازداشتهای اخیر در شهرهای آذربایجان

سهشنبه ٨ مرداد ۱٣٨۷ - ۲۹ جولای ۲۰۰٨

دستگیریهای غیرقانونی٬ بازداشتهای طولانی مدت بدونِ دسترسی به وکیل مدافع٬ شکنجه های جسمی و روحی٬ تهدید خانواده های محبوسین در خصوص عدم انتشار هر گونه خبر٬ کنترل مکالمات تلفنی و اینترنتی٬ حمله به منازل و تعرض به حریم خانواده های فعالان آذربایجانی در ماههای اخیر به شدت افزایش یافته است.

در حالی که قوانین رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز در بسیاری از موارد ناقض اولیه ترین اصول حقوق بشر هستند و در حالیکه این قوانین به نهادهای امنیتی قدرت عمل فراوانی جهت وارد کردن فشار بر فعالان سیاسی٬ مدنی٬ دانشجویان٬ روزنامه نگاران و نویسندگان آذربایجانی داده است٬ با این احوال وزارت اطلاعات از اقدامات وحشتناک غیرقانونی نیز به هیچ عنوان اجتناب نمیکند.

در ماههای گذشته در روندی انسان مدارانه و دمکراتیک همدلی و حمایتهای برخی نهادها و تشکلهای سیاسی و حقوق بشری غیر آذربایجانی از فعالیتهای هویت طلبانه تورکهای آذربایجان افزایش چشمگیری یافته است که در این میان نقش تشکلهای دانشجویی و بویژه دفتر تحکیم وحدت قابل ستایش می باشد. در روزهای اخیر محمد هاشمی و بهاره هدایت دو عضو شورای مرکزی تحکیم وحدت که نقش عمده ای در دفاع از حقوق بشر و دانشجویان زندانی داشته اند نیز بازداشت و در زندان اوین تهران حبس شده اند.

کمیته دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجان٬ آسمک٬ با استقبال از این همگرایی، بازداشت همه فعالین دانشجویی و مدنی را مصداق بارز نقض حقوق بشر تلقی کرده و خواستار آزادی همه زندانیان سیاسی و عقیدتی می باشد. آسمک همچنین امیدوار است که سایر گروههای مرکزگرا نیز به دفاع گزینشی و تبعیض آمیز خود از قربانیان نقض حقوق بشر پایان دهند.

موج جدید سرکوب فعالان دانشجویی آذربایجان

همزمان با تعطیلات تابستانی، دور جدیدی از بازداشت و اعمال فشارها بر فعالین دانشجویی افزایش یافته است و فعالین دانشجویی در بیشتر دانشگاهها مورد هجمه نیروهای امنیتی قرار گرفته اند. در این میان دانشجویان هویت طلب تورک نیز تاوان یک سال کوشش مداوم خویش را در بسط آزادیهای فرهنگی و مدنی و پاسداشت زبان و فرهنگ آذربایجانی می پردازند و هر روز خبر جدیدی از احضار، بازداشت و صدور احکام شدید در مورد آنان منتشر می گردد.

نگرانیها در مورد این دانشجویان زمانی بیشتر میگردد٬ که بازداشت شدگان از داشتن وکیل مدافع محروم هستند و در مکانهای ناشناخته و سلولهای انفرادی نگهداری می شوند. بویژه اینکه در سالهای گذشته بارها گزارشهای زیادی از شکنجه های شدید و قرون وسطایی متهمان در زندانهای جمهوری اسلامی ایران منتشر شده است و این امر بر نگرانی خانواده های محبوسین دامن زده است.

دانشجویانی که اخیراً بازداشت شده اند عبارتند از:

مهندس سجاد رادمهر ۲۶ ساله٬ دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک ظهر روز پنجشنبه ۲۷ تیر بعد از اتمام جلسه دفاعیه پایان نامه خود (پایان نامه کارشناسی ارشد)دستگیر شده است. مامورین امنیتی بعد از دستگیری او محل سکونت وی را تفتیش کرده اند.

سجاد رادمهر در اعتراض به کارشکنی مسئولین دانشگاه تبریز در برگزاری جلسه دفاعیه روز یکشنبه ۲۲ اردیبهشت امسال به همراه دانشجویان دیگر با تحصن در مسجد دانشگاه اعلام اعتصاب غذا کرد. با وجود قبول خواسته های این دانشجو از طرف مسئولین دانشگاه٬ کمیته انضباطی دانشجویان دانشگاه تبریز، رادمهر را به دلیل ایجاد اختلال در نظم دانشگاه و تحريك دانشجویان از طریق اعتصاب غذا، به به مدت یک ترم منع موقت از تحصیل محکوم نمود.

خانواده سجاد رادمهر از احتمال شکنجه وی شدیدا بیمناک هستند.

از طرف دیگر الهه رادمهر خواهر سجاد و دانشجوی رشته شهرسازی دانشگاه ارومیه دو بار پیاپی به کمیته انضباطی دانشگاه و در چند نوبت به حراست کل احضار شده است. او را تهدید کرده اند که در صورت نشر اخبار و یا هر گونه اقدام دیگری در مورد بازداشت برادرش با ارجاع پرونده وی به کمیته مرکزی انضباطی در تهران، حکم اخراج وی صادر خواهد شد. الهه رادمهر همچنین در خصوص فعالیتهایش در دانشگاه ارومیه مورد سؤال قرار گرفته است.

سجاد رادمهر عضو سابق شورای انجمن اسلامی دانشکده فنی دانشگاه تبریز٬ عضو انجمن ادبی سهند٬ روزنامه نگار و نویسنده نشریات محلی و دانشجویی می باشد.

فراز ذهتاب و آیدین خواجه ای دانشجویان حقوق دانشگاه تبریز ظهر روز پنجشنبه ۲۷ تیر بعد از شرکت در جلسه دفاعیه پایان نامه دوست خود سجاد رادمهر دستگیر شده اند. این دو نفر در تحصن روز ۲۲ اردیبهشت سجاد رادمهر را همراهی کرده بودند. هر دوی آنها ۲۳ سال دارند.

مادر فراز ذهتاب یک تماس کوتاه تلفنی با وی داشته است. او در رابطه با بازداشت فرزندش روز سوم مرداد به خبرنگار رادیو فردا چنین می گوید:

"او تنها يک بار با منزل تماس تلفنی گرفته است٬ تماس گرفت و گفت حالش خوب است و به من گفت نگران نباش .»
"از او پرسيدم کجا نگهداری می شود، گفت اداره اطلاعات است. مسوولان جواب درستی به ما نمی دهند. از دادسرای زندان سوال کردم، می گويند ما نمی دانيم. از اداره اطلاعات هم پرسيدم جوابی به من ندادند. گفتند قبل از اينکه دادسرا بروند و دادگاه آنها تشکيل شود، به شما اطلاع می دهيم. اصلا نمی دانم کجا هست. فقط يک بار صدايش را شنيدم."
"برای جشن دفاعيه سجاد رادمهر، دانشجوی دانشگاه تبريز رفته بود که بازداشت شد. بعد ماموران به خانه ما آمدند و منزل را تفتيش کردند. کتاب ها، جزوه ها، سی دی ها و کيس کامپيوتر پسرم را با خود بردند."

فراز ذهتاب و آیدین خواجه ای بعد از اعتراضات خرداد ۱۳۸۶ در شهرهای آذربایجان به همراه ۱۲ دانشجوی دیگر به دو ترم تعلیق از تحصیل محکوم شدند. در احکام صادره از طرف کمیته انضباطی دانشجویان دانشگاه تبریز "شرکت در تجمعات غیر قانونی داخل دانشگاه به قصد ایجاد بلوا و آشوب در محیط دانشگاه به صورت مکرر" به عنوان اتهام ذکر شده بود. این احکام در رابطه با تحصنهای اعتراض آمیز در واکنش به دستگیری "نادر مهد قره باغ" دانشجوی دانشگاه تبریز در روز ۲ خرداد ۱۳۸۶ صادر گردیده بود. نادر مهد قره باغ دانشجوی سال سوم مهندسی برق دانشگاه تبریز ۱۷ خرداد ۱۳۸۶ به قید ضمانت آزاد شد.

فراز ذهتاب و آیدین خواجه ای عضو شوراي مركزی انجمن ادبی سهند و عضو انجمن اسلامی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تبریز است.

شاهرخ حاتمی (آخان) ۲۷ ساله دانشجوی رشته دندانپزشکی دانشگاه قاضی آنکارا روز ۳۰ ام تیرماه سه روز بعد از دستگیری برادرش داریوش در تبریز بازداشت شده است.

ودود اسدی ۲۶ ساله دانشجوی زمین شناسی دانشگاه آزاد رشت٬عصر روز اول مردادماه در منزل خود در شهر رشت توسط ماموران امنیتی بازداشت شد.

خانواده او دلیل بازداشتش را نمی دانند. ودود اسدی را دو هفته بعد از جشن عروسی اش دستگیر کرده اند. خواهرش در گفتگو بارادیو آزادلیق (رادیو اروپای آزاد) در روز سوم مردادماه از احتمال دستگیری برادرش به دلیل استفاده از سمبولها و اجرای مارشها و سرودهای ملی آذربایجان در جشن عروسی سخن گفته است.

سمیه اسدی هچنین به خبرنگار این رادیو می گوید:

"ساعت نزدیک هفت بود آمدند٬ کاغذی نشانمان دادند که مجوز داریم. چهار نفر داخل آمدند و دو نفر دیگر بیرون ماندند... تمام اوتاقها را گشتند٬ نوشته های ودود٬ دفتر خاطراتش٬ کتابها٬ آلبومها٬ سی دی ها٬ عکسها و فیلمهای عروسی را بردند."

با وجود اینکه بعضی منابع از انتقال ودود اسدی به بند ۲۰۹ زندان اوین تهران خبر می دهند٬ ولی خانواده وی همچنان از محل نگهداری وی اظهار بی اطلاعی می کنند.

ودود اسدی دبیر سابق انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل٬ مدیر مسئول و صاحب امتیاز نشریه دانشجویی سحر بوده است. نشریه ای که بعد از انتشار چند شماره از سوی مسئولین دانشگاه آزاد اردبیل لغو امتیاز شده بود. او در ۴ خرداد سال ۱۳۸۵ همزمان با اعتراضهای گسترده مردم اردبیل بر علیه کاریکاتور توهین آمیز روزنامه دولتی "ایران" به همراه شورای مرکزی این انجمن توسط مامورین اطلاعات اردبیل دستگیر و بعد از مدتی به بازداشتگاه اطلاعات تبریز منتقل و پس از تحمل بیش از ۴۰ روز حبس توام با شکنجه آزاد شده بود.

پيمان غلامی و علی عبدالله زاده دانشجویان دانشگاه صنعتی سهند که در پی تعرض يکی از مسوولين حراست دانشگاه سهند تبريز به يکی از دختران دانشجو، تحصن و اعتصاب غذا کرده بودند نیز روز ۳۱ ام تیرماه بازداشت شده اند. این در حالیست که در پی آن اعتراضات، مسوولين دانشگاه سهند ضمن پذيرش خواسته های دانشجويان، قول پيگيری حادثه و برخورد با فرد متخلف را داده بودند.

در زنجان نیز پس از رسوایی اخلاقی عوامل دولتی و اعتراضات گسترده دانشجویان، جهت سرپوش گذاشتن بر مسئله به بازداشت دانشجویان معترض اقدام کرده اند. پیام شکیبا، آرش رایجی و حسن جنیدی سه دانشجوی دانشگاه زنجان بازداشت و حسن مددی معاون متخلف دانشگاه آزاد گردیده است.

بازداشت فعالان مدنی آذربایجان

حمید والایی ۲۷ ساله حقوقدان٬ نویسنده و روزنامه نگار تبریزی روز سه شنبه ۲۵ تیرماه ۱۳۸۷ پس از احضار به ستاد خبری اداره اطلاعات تبریز بازداشت شد.

در نامه ای سرگشاده خطاب به رئیس قوه قضائیه که روز ششم مردادماه از طرف خانواده حمید والایی نوشته شده است٬ به چگونگی دستگیری او٬ عدم دادن اجازه ملاقات٬ برقراری تنها یک مکالمه تلفنی دو روز بعد از بازداشت٬ داشتن اطلاعات موثق از شکنجه های جسمی و روحی و حداقل یک بار بیهوشی در طول شکنجه٬ عدم تفهیم اتهام٬ ندادن اطلاعات به خانواده و وکیل معرفی شده از طرف خانواده و موارد دیگر اشاره شده است.

خانواده حمید والایی می گویند که فرزنداشان جهت اعتراف به جرمهای ناکرده تحت شکنجه های شدید قرار می گیرد.

همچنین به نقل از افرادی که روز دوشنبه هفتم مردادماه او را در زندان تبریز دیده اند٬ دو دندان جلو و دو دندان عقب فک بالای وی شکسته شده و بر اثر صدمات وارده به پای راست که منجر به شکستن آن گشته، او قادر به حرکت نمی باشد. علاوه بر این بر اثر صدمات وارده به سر، وی چندین بار بیهوش شده و در آنموقع دچار سرگیجه شدید بوده است. اخبار موثق حاکی از آنست که حمید دوبار در بهداری زندان و اداره اطلاعات بستری شده است که از بیم وخیم شدن اوضاع، یکبار رئیس اطلاعات تبریز بر سر وی حاضر و پیگیر وضعیت وی شده است.

حمید والایی فارغ التحصیل رشته حقوق و از همکاران علمی مرکز تحقیقات آبتام (مرکز تحقیقات مجمع دانشگاهیان آذربایجانی) و مشاور حقوقی "مجمع دانشگاهیان آذربایجانی" می باشد. او مقالات متعددی در در نشریات دانشجویی آذربایجانی و همچنین ماهنامه توقیف شده دیلماج به رشته تحریر در آورده است.

والایی به دلیل فعالیتهاش علیرغم قبولی در آزمون وکلا، از سوی ارگان های اطلاعاتی رد صلاحیت گردیده است.

مهندس داریوش حاتمی(ائلچین) ۲۹ ساله و افسر وظیفه ارتش در تبریز روز ۲۷ تیرماه در تبریز بازداشت شده است.

دستگیری وی همزمان با دستگیری سجاد رادمهر٬ آیدین خواجه ای و فراز ذهتابی اتفاق افتاده است.

خانواده داریوش حاتمی از احتمال شکنجه او که قبلا نیز چند بار سابقه حبس همراه با شکنجه داشته است نگران هستند. این نگرانی از چند روز بعد از بازداشت او که مامورین امنیتی برادر دانشجوی وی شاهرخ را دستگیر کرده اند شدیدتر گشته است. آنها هیچ اطلاعی از اتهامهای وارده به وی ندارند. به گفته آنها قاضی پرونده جهت انجام بازجویی و تحقیقات از طرف اداره اطلاعات برای او و دیگر بازداشت شدگان (سجاد رادمهر٬ آیدین خواجه ای٬ فراز ذهتابی و شاهرخ حاتمی) به مدت دو ماه قرار بازداشت موقت صادر کرده است.

داریوش حاتمی قبل از این در ۲۱ آذر ۱۳۸۱(سالروز تشکیل حکومت ملی آذربایجان) و مراسم قلعه بابک در تیرماه ۱۳۸۳ نیز بازداشت شده بود.

او بعد از دستگیری به هنگام عزیمت به مراسم قلعه بابک سال ٨٣ به همراه اکبر آزاد٬ آیت اله(یوروش) مهرعلی بیگلو و رسول قهرمانی ٣٨ روز در زندان انفردای و ۲۷ روز در زندان عمومی تبریز محبوس گردید. مرداد ماه سال ۱۳۸۴ دادگاه شعبه یک عمومی شهرستان کلیبر هر چهار نفر را به ۱ سال حبس تعزیری و۱۰ سال ممنوعیت ورود به کلیبر محکوم کرد که به دنبال اعتراض ایشان دادگاه تجدید نظر ۴ ماه حبس تعزیری و ۵ سال ممنوعیت ورود به کلیبر را برای افراد نامبرده قطعی کرد. مهندس داریوش (ائلچین) حاتمی در پی اجرای حکم صادره دادگاه کلیبر روز ٨ مهرماه روانه زندان اهر شده بود و ۲۲مهر ماه با استفاده از عفو مشروط و احتساب روزهای بازداشت از زندان آزاد شده بود.

غلام نجفی فعال هویت طلب آذربایجان روز شنبه ۱۵ تیر، حوالی ظهر، در محل کار خود واقع در بازار تبریز توسط ماموران امنیتی بازداشت شد.

بعد از دستگیری وی اداره اماکن تبریز مغازه او واقع در راسته بازار تبریز را علی رغم داشتن پروانه کسب، پلمپ کرد. برادران آقای نجفی صبح روز سه شنبه اول مردادماه هنگامی که قصد بازکردن مغازه را داشتند با پلمپ اداره اماکن روبرو شدند.نیروهای امنیتی هنگام بازداشت او ضمن تفتیش مغازه، کتابها، نشریات و دفترچه یادداشتهای شخصی او را نیز ظبط کرده اند.

مجمع دانشگاهیان آذربایجانی (آذبیلتوپ) روز دوم مرداد ماه با صدور بیانیه ای به بازداشت غلام نجفی و حمید والایی اعتراض کرده است.

احضار فعالین آذربایجانی به دادگاه

دادگاه انقلاب مراغه ۵ تن از فعالين هويت طلب آذربایجانی، بنامهای ياشار حكاك پور، داوود عظيم زاده، حامد يگانه پور، مجيد پژوه فام و عليرضاحقی را برای چندمین بار به اين دادگاه احضار نمود. حكاك پور، عظيم زاده، يگانه پور، پژوه فام و حقی در رابطه با اعتراضات سراسری بر عليه مطلب توهين آميز در روزنامه دولتی ايران در خرداد ۱۳۸۵ روز دوشنبه ۷/۵/۸۷ بايد در دادگاه انقلاب مراغه حضور يابند. وكالت اين افراد را محمدرضا فقيهي بر عهده دارد. لازم به ذكر است كه اين افراد روز ۵ خرداد ۸۵ توسط اداره اطلاعات استان آذربايجانشرقی دستگير و پس از ۵۲ روز بازداشت موقت به قيد وثيقه ۳۰ ميليون تومانی آزاد شده بود.

علیرضا جوانبخت
سخنگوی کمیته دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجان – آسمک

quluncu@gmail.com