س. ج. پیشه وری

مشروطه انقلابی حقینده:

مشروطه نهضتی ایران تاریخینده بویوک بیر حادثه دیر. بو واسطه ایله قرنلر بویی ظلم واسارت زنجیری آلتیندا ازیلیب حق واختیاردان محروم اولان خلق آیاغا قالخیب اؤزونون موجودیتینی نشان وئریب، اؤز قدرت و قوه سینی آنلاماغا موفق اولموشدور. اگر مشروطه حرکاتیندان آیری بیر نتیجه الده ایدیلمیش اولماسا بئله ، بوحادثه٬ یعنی ملتین اؤزونو تانییب، اؤز قدرتینی درک ایتمه سی، اوقدر بویوک و اوقدر قیمتلی بیر ایشدیر که، فقط اوندان ئؤتری ده اولسا، مشروطه فرمانینین امضا گونون هر ایل طنطنه وشکوه ایله جشن توتولوب بایرام ایدیلمه سی لازیم گلیر. حالبو که بوندان علاوه مشروطه نین داها دگرلی فایدالاری دا چوخ اولموشدور. خلقین گوزونون آچیلماسی، خلقین سعادتی اوغروندا فداکارلیق گوسترمک، خلقه خدمت ایتمکله کسب افتخار ایتمک و...ظاهری اولسادا مملکتین قوه عالیه سینین ملت اختیارینا کچمه سی، دؤلت اداره لرینین دخل و خرجینین ملت نماینده لری طرفیندن تعیینی، فردی حاکمیت یئرینه قانونی و ملی حاکمیتین برقرار ایدیلمه سی کیمی نتیجه لرین هر بیری اؤز یئرینده مفید و دگرلی ایشلردندیر.

***

مشروطهني مينلرجه نوجاوانلارين قيزيل قانلاري باهاسينا آلديق ايسه ده اومشروطهدن ايران ميلتينين منظورو اولان ثمرهلردن ايستيفاده ائديلمهدي و ياخود ايستيفادهيه ايمكان وئريلمهدي.

بيزيم قانيميزين سئل كيمي آخماسي ايله آچيلان دارالشورا ايران ميلتينين اوميد اوجاغي و عدالت ائوي اولماسي عوضينه هامان دارالشورا كورسولريني مشروطهيه ضيد اولوب ميلتين جانيني آليب قانيني سوران خالق جلادلاري قيرخ ايل ايشغال ائله ديلر.

ستارخان حقينده

آذربایجانلیلارین آزادلیق و مشروطه طلبللیک نهضتینین درین کؤکلری اولموشدور. بومقدس تورپاغین ساکنلری پاک و تمیزنیتله ایسته ییردی لر که، اؤز خلقلرینی ایستبداد زنجیر لرندن خلاص ائدیب اونو مدنیت کاروانینا چاتدیر سینلار. بو بؤیوک ایش ایچون یول گؤسترن و رهبرلر لازیم ایدی. عملی ایشه باشلانماسى و فعالیت میدانى نین عمله گلمه سیله، طبیعی اولاراق رهبرلرده تاپيلدی. بو ایش ایچون هئچ ده چوخلی آختاریش لازیم اولمادی. حرکته گلمیش کوتله عمل میدانیی تانییردی. او ائله بیر آدامین رهبرلیک بایراغی آلتیندا توپلانیردی که، اخلاق شهامتی، مردلیگی و لیاقتی اولسون. اؤز وجدانینی دنیا مالینا ساتماسین، خلقی یولون یاریسیندا تک قویماسین. شبهه و تردیدلرله اونی روحیه دن سالماسین، ایمان و عقیده ایله ایره لیله یه رک اؤز اولوموندن قورخماسین. خلق ائله بیر رهبرین اطرافینا توپلاناراق ایسته ییردی که، موقتی شکست و مغلوبیتلردن تجربه الده ایده رک، کاپیتانلیغینین مسولیتینی اؤزرينه گؤتورموش گمی نین سکانینی حادثه لرین سرانجامینا بوراخماسین، اونی اؤز الینده محکم ساخلاسین. الی قوتلی و دمیر کیمی محکم اولسون، اؤز خلقینی قوتلی و قدرتلی حساب ائتسین. اؤز نفسینه، اؤز شجاعت و باجاریغینا ایستناد ایده رک اؤز امری آلتیندا اولان قوه لرین قطعی غلبه سینه تام صورتده اینانسین. تبریز آزادیخواهلاری ستارخانی بئله بیر فوق العاده شخصیت کیمی تانییاراق، حتی بیر مراسم و مقدمه اولمادان اونی اؤزلری ایچون سرکرده قبول ائتدیلر. اونا گؤره که، خلق ستارخانی گوندليک حیات و مبارزه میدانیندا تانییب اونون قدرتلی احوال روحیه سینی درک ائتمیشدیر.

تجربه عملی صورتده ثابت ائتدی که، آذربایجان آزادیخواهلاری ستارخانی سئچمکده هئچ ده یانیلمامیشديلار. بو رشادتلی انسان آزادلیق جریانینین باشیندا دوردوغی وقتدن اؤز حیاتینین سون دقیقه لرینه دک آزادلیغا بسله دیکی ایمان و عقیده سی اوزوندن مثلی گورونمه میش ایستعداد و لیاقت گؤستردی.

***

حتی ایرانین ان اوجقار نقطه لرینده یاشایان کندیلر بئله اؤزداخیلی حسلرینی بیان ائتمک ایچون داخمالارینی اونون شکلی ایله زینت لندیریردیلر. بو نفوذ وشهرت اؤز – اؤزلوگونده ثابت ایدیر که، مشروطه خواهلیق نهضتی هئچ ده دیکته یله اولمامیشدیر. خصوصیله ایرانین خلق کتله لری بو اجتماعی حرکاتا بویوک امیدلر بسله ییر و تصور ایدیردیلر که، آزادلیق قوه لرین غالبیتی نتیجه سینده اونلارین مادی، معنوی و اجتماعی وضعیتلری یاخشیلاشاجاق، اسارت، یوخسوللوق و ظلمدن نجات تاپاجاقلار.خلق اؤز مقصدینه چاتماغی اراده، رشادت و شجاعتی ایله شهرت قازنمیش ستارخانین سیماسیندا گوروردی. تصادفی دکیل که، خلق ایچریسینده ستارخانا عاید مختلف افسانه لر و داستانلا قوشموشدور. بعضیلری دییردیلر که، او، روئین تن وکمر بسته دیر. اونون بدنینه گولله تاثیر ایتمز.ستارخان سینه سینی آچاراق دشمنین اوزرینه ایره لیله ییر.اونون طرفینه آتیلان گوله لر ایسه دولی کیمی اتگینه توکولور ساغ وسلامت اؤز اقامتگاهینا قاییدیر.