نقض سیستماتیک حقوق انسانی آذربایجانیها در ایران در ماه آگوست سال ۲۰۰۹ همچون ماههای گذشته ادامه داشت و آذربایجانیها در ماه آگوست نیز مورد بازداشتهای خودسرانه و آزار و اذیت قرار گرفتند. فشار بر فعالین دانشجویی آذربایجان در این ماه با ممانعت آنها از ادامه تحصیل ادامه یافت. همچنین  نیروهای امنیتی ضمن ممانعت از برگزاری مراسمات فرهنگی آذربایجانی شرکت کنندگان در این مراسمات را بازداشت و مورد آزار و اذیت قرار دادند. بازداشت شدگان همچنان بدون صدور حکم قضایی به مدت طولانی تحت بازداشت به سر بردند و از حق ملاقات با خانواده و وکیل در مرحله تحقیقات محروم هستند.حکومت ایران از فراهم آوردن امکانات پزشکی در زندان برای زندانیان امتناع کرده و درخواست این زندانیان برای اعطای مرخصی به منظور انجام معالجات پزشکی موثر در خارج از زندان را رد می کند.

ممانعت از اعطای مرخصی به سعید متین پور جهت درمان

وضعیت جسمی سعید متین پور فعال حقوق بشر و روزنامه نگار آذربایجانی در اندرزگاه ۷ بند مالی زندان اوین نگران کننده گزارش می شود. با وجود اینکه وی از بیماریهای متعددی رنج می برد، امکان دسترسی به پزشک ندارد و در وضعیت نامطلوبی نگهداری می شود و مسئولین قضائی ایران از اعطای مرخصی به وی جهت درمان در خارج از زندان امتناع می کنند.

متین پور از ناراحتی های گوارشی بویژه خونریزی معده، کمر درد، بیماری قلبی، بیماری ریه و سرگیجه های شدید رنج می برد که این ناراحتی ها اخیرا تشدید شده است.

این فعال حقوق بشر و روزنامه نگار آذربایجانی در ۴ خرداد ۸۶ (۲۵ می ۲۰۰۷) و چندین ماه پس از شرکت در کنفرانسی بین المللی در رابطه با حقوق بشر در ترکیه، در شهر زنجان دستگیر و پس از ۹ ماه بازداشت که با شکنجه جسمی و روحی همراه بود به قید وثیقه ۵۰۰  میلیون تومانی از زندان آزاد شده بود.

متین پور ۷ ماه از مدت ۹ ماهه بازداشتش رادر سلول انفرادی اداره اطلاعات زنجان و بند ۲۰۹ زندان اوین تهران گذرانده و در این مدت از امکان ملاقات و تماس تلفنی با خانواده و وکیل محروم بود. وی در این مدت تحت شکنجه های شدید جسمی و روحی قرار گرفته بود که شکنجه های اعمال شده بر وی در دوران بازداشت باعث شده است که او دچار بیماریهای متعددی شود.

شعبه ۱۵ دادادگاه انقلاب تهران طی جلسه ای غیر علنی در خرداد ۸۷ (ژوئن ۲۰۰۸)بر اساس اعترافاتی که تحت شکنجه از متین پور و دیگر بازداشت شدگان گرفته شده بود وی را به اتهام همکاری با دول خارجی متخاصم و تبلیغ علیه نظام به هشت سال حبس محکوم کرد که این حکم در ۲۹ آبان۸۷ ( ۲۰ نوامبر ۲۰۰۸ ) توسط شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران تایید شد.

متین پور ۲۰ تیر ٨٨ (۱۱ ژوئیه ۲۰۰۹) پس از احضار به شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران که جهت ارائه ی پاره ای توضیحات صورت گرفته بود بازداشت و برای اجرای حکم ٨ سال زندان به زندان اوین تهران منتقل شده است.

عطیه طاهری همسر متین پور در رابطه با صدور و اجرای حکم ٨ سال زندان برای همسرش می گوید:«اگر مستنداتی مبنی بر مجرم بودن همسرم در دستگاه قضایی موجود بود چرا همان ابتدا بر اساس همان مستندات متین پور را محاکمه نکردند و اگر مستنداتی وجود داشت باید همان ابتدا مستندات ارائه می شد و سعید هم برمبنای آن مستندات و نه بر مبنای اعترافاتی که تحت فشار شکنجه از وی اخذ شده محاکمه می شد و این در حالی است که ۱۱ متهم دیگر پرونده همگی تبرئه شده اند».

عطیه طاهری وضع جسمی متین پور بد توصیف می کند و خبر از نگهداری همسرش در بند زندانیان غیرسیاسی و در محیطی توام با بیماریهای عفونی میدهد. به گفته همسر متین پور زندان از لحاظ پزشکی امکاناتی ندارد و بخش عمده ای از درمان او در زندان امکان پذیر نیست و او نیاز به استراحت و فیزیوتراپی دارد.

متین پور فارغ التحصیل فلسفه از دانشگاه تهران است که به دلیل فعالیت هایش در دفاع از هویت آذربایجانی، نوشتن مقالات در وبلاگ شخصی و نشریات آذربایجانی، پیگیری وضعیت فعالان بازداشت شده آذربایجانی و انتقادهای صریح و بی پرده نسبت به آنچه که آنها را سیاستهای نژاد پرستانه و غیرانسانی حکومت ایران علیه آذربایجانیها می دانست مورد خشم حکومت قرار گرفته است. او مقالات بسیاری در زمینه حقوق ملی و زبانی آذربایجانیها دارد که در نشریات کشور منتشر شده است.

گزارشگران بدون مرز در ۲۱ تیر(۱۲ ژوئیه ۲۰۰۹) و کمیته دفاع از روزنامه نگاران در روز ۲۲ تیر (۱۳ ژوئیه ۲۰۰۹) هر کدام با انتشار بیانیه ای ضمن محکوم کردن صدور حکم هشت سال زندان برای متین پور، از بازداشت وی ابراز نگرانی کرده و خواهان آزادی وی شده اند.پیش از این نیزسازمان عفو بین الملل، فرانت لاین، انجمن بین المللی قلم طی بیانیه های جداگانه ای از مسئولین حکومت ایران خواسته بودند تا متین پور را بدون قید و شرط آزاد کند.این نهادهها اعلام کرده اند که سعید متین پور زندانی عقیده و وجدان است.

بازداشت طولانی بدون محاکمه و صدور حکم قضایی

مقامات امنیتی و قضائی ایران در سالهای اخیر فعالین آذربایجانی را بازداشت و آنها را بدون محاکمه عادلانه و صدور حکم قضایی در بازداشت طولانی مدت نگه می دارند.

آیدین ذاکری از فعالین مدنی آذربایجانی در مشگین شهر (خیاو) که روز یکشنبه ۱۰ خرداد ۸۸ ( ۳۱ می ۲۰۰۹) توسط نیروهای امنیتی این شهر بازداشت شده بودند پس از گذشت بیش از سه ماه از تاریخ دستگیری همچنان در شرایط بلاتکلیفی و بدون محاکمه  و صدور حکم در زندان مشگین شهر به سر می برد.

مسئولین قضایی مشگین شهر این فعال آذربایجانی را جهت تکمیل تحقیقات به اداره اطلاعات اردبیل فرستاده بودند که پس از اتمام تحقیقات وی را ابتدا به زندان اردبیل و سپس به زندان مشگین شهر منتقل کرده اند. این فعال مدنی آذربایجانی در مدت بازداشت از حق ملاقات با وکیل محروم بوده است.

به گفته منابع محلی گمان می رود بازداشت ذاکری بدنبال پخش اعلامیه هایی در خصوص حقوق ملی آذربایجانیها در مشگین شهر صورت گرفته باشد.با این حال مراجع قضایی هنوز به پرسشهای خانواده بازداشت شدگان در خصوص اتهام و دلیل بازداشت وی پاسخی نداده اند.

نقی احمدی آذر نویسنده و مورخ آذربایجانی که روز ۱۵ فروردین ۸۸(۴ آوریل ۲۰۰۹) توسط مامورین امنیتی در تبریز دستگیر شده بود پس از گذشت بیش از پنج ماه از بازداشتش، بدون محاکمه همچنان در وضعیت بلاتکلیفی در بند مالی زندان تبریز  در بازداشت موقت به سر می برد.

به گفته خانواده احمدی آذر قاضی هاشم زاده از ملاقات خانواده با احمدی آذر ممانعت می کند و آنها بیش از یک ماه است که موفق به دیدار با احمدی آذر نشده اند.

مسئولین قضایی از اعلام اتهام احمدی آذر و دلیل بازداشت وی امتناع می کنند اما منابع محلی احتمال می دهند که بازداشت وی با رفت و آمد و شرکت او در محافل ادبی جمهوری آذربایجان ارتباط داشته باشد.

نقی احمدی آذر مقدم از اعضای هيئت تحريريه روزنامه شمس تبريز بود . اين روزنامه چند سال پيش توقيف شد. اين نويسنده آذربایجانی آثاری مانند «زبان ترکی و تاريخ آذربايجان»، «سلطان محمد و مکتب مينياتور تبريز»، «وقايع مشروطيت» به زبان فارسی و چند کتاب به ترکی تأليف و ترجمه کرده است.

حسن عبداللهی (امید اوغلو) نویسنده و معلم زبان ترکی در تبریز که ۲۲ تير ٨٨ (۱۳ ژوئیه ۲۰۰۹) در منزل شخصی خود از سوی ماموران اداره اطلاعات تبریز بازداشت شده بود پس از گذشت حدود دو ماه از زمان دستگیری همچنان در وضعیتی بلاتکلیف در بند مالی زندان تبریز به سر می برد.

اتهام این فعال فرهنگی آذربایجانی تشکیل گروه غیرقانونی جهت بر هم زدن امنیت ملی از طریق تهیه و تکثیر سی دی با خواست  حقوق ملی و زبانی آذربایجانیها عنوان شده است.

اجرای حکم زندان برای یک فعال دانشجویی آذربایجان

فشار بر فعالین دانشجویی آذربایجان در سالهای اخیر به نحو فزاینده ای افزایش یافته است به گونه ای که نشریات و تشکلها و کانونهای دانشجویان آذربایجانی بسته یا محدود شده و فعالین دانشجویی آذربایجان با احکام تعلیق و اخراج از دانشگاه مواجه گشته اند.حکومت ایران اخیرا برای کنترل فعالینهای دانشجویان آذربایجانی آنها را ستاره دار و از ورود به دانشگاه محروم کرده و آنها را بازداشت و زندانی می کند.

مجید ماکویی دانشجوی کشتی سازی دانشگاه مالک اشتر اصفهان و از فعالین دانشجویی آذربایجان که به یکسال حبس تعزیری و دو سال حبس تعلیقی محکوم شده بود رور ۲۷ مرداد ۸۸ بازداشت و برای اجرای حکم به بند مالی زندان تبریز منتقل شده است.

این فعال دانشجویی آذربایجان در روز ۲۷ مرداد ۸۸ زمانی که برای اخد مدرک تحصیلی خود به دانشگاه مالک اشتر اصفهان رفته بود توسط ماموران اداره اطلاعات اصفهان بازداشت و از اصفهان به بند مالی زندان این شهر منتقل شده بود.

ماکوئی در تابستان ۸۷ به همراه هفت دانشجوی دانشگاه تبریز توسط ماموران اداره اطلاعات تبریز بازداشت و پس از نزدیک به سه ماه بازداشت موقت توام با شکنجه به قید وثیقه از زندان آزاد شده بود.

قاضی حملبر رئیس شعبه یک دادگاه انقلاب تبریزطی حکمی در ۲۰ بهمن ۸۷ این فعال مدنی آذربایجانی را با استناد به ایجاد و اداره وبلاگی به نام « جنبش دانشجویی آذربایجان – آذوح » و به اتهام مشارکت در تشکیل و اداره گروه غیرقانونی جهت بر هم زدن امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام محکوم به تحمل یکسال حبس تعزیری و دوسال حبس تعلیقی نموده بود که دادگاه تجدیدنظر در اردیبهشت ۸۸ حکم اولیه را تایید کرد.

پیش از این نیز فراز زهتاب، آیدین خواجه ای و احسان نجفی نسب  که در جریان این پرونده به سه سال حبس محکوم شده بودند از ۱۷ و ۱۸ تیر ۸۸ در زندان تبریز مشغول گذراندن دوران محکومیت خود هستند.

محرومیت از تحصیل فعالان دانشجویی آذربایجان

به دنبال اعلام نتایج آزمون فوق لیسانس دانشگاههای دولتی در ایران بهزاد جدی ، ابراهیم شهبازی و شهرام شوقی از فعالین دانشجویی آذربایجان که در کنکور ورودی مقطع فوق لیسانس شرکت و رتبه های لازمه را کسب کرده بودند از ورود به دانشگاه محروم شدند.

این افراد از سوی سازمان سنجش آموزش کشور فاقد صلاحیتهای عمومی برای تحصیل در دانشگاههای ایران تشخیص داده شده اند.

علاوه از این مسئولین دانشگاه آزاد تبریز از ثبت نام نوید محمدی فعال دانشجویی آذربایجان و دبیر سیاسی سابق تشکل آرمان این دانشگاه که در مقطع کارشناسی ارشد کامپیوتر در این دانشگاه پذیرفته شده است ممانعت کرده اند.

سال گذشته نیز چندین تن از دانشجویان مدافعان هویت آذربایجانی از جمله ابراهیم رشیدی، قادر کیانی، نادر مهد قره باغ، امین امامی، صمد پاشایی، مهدی حاج محمدی و ناهید بابازاده از ادامه تحصیل در مقطع فوق لیسانس بازمانده بودند.

محرومیت از ادامه تحصیل دانشجویان آذربایجانی تنها محدود به اعلام نتایج کنکور نمی شود و در هفته های اخیر وحید شیخ بگلو دانشجوی ترم آخر رشته اقتصاد همزمان با دفاع از پایان نامه خود از ادامه تحصیل محروم شده است.همچنین مسئولین دانشگاه آزاد ضمن تماس تلفنی با بهنام تركانپور دانشجوی ترم دوم فوق لیسانس مدیریت صنعتی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات و یونس زارعیون دانشجوی ترم آخر فوق لیسانس علوم سیاسی در دانشگاه آزاد بابلسر، از اعضای سابق شورای مرکزی تشکل آرمان دانشگاه آزاد تبریز با استناد به نامه محرمانه ای که از طرف اداره اطلاعات برای دانشگاه ارسال شده از ادامه تحصیل این افراد جلوگیری کرده اند.در این نامه از مسئولین دانشگاه خواسته شده است تا از ادامه تحصیل این دانشجویان جلوگیری کند.

آزادی از زندان

علیرضا فرشی استاد دانشگاه و فعال مدنی آذربایجانی که ۱ خرداد ۸۸ ( ۲۲ می ۲۰۰۹ ) بازداشت شده بود پس از تحمل ۹۵ روز بازداشت موقت روز سه شنبه ٣ شهريور ٨٨(۲۵ آگوست ۲۰۰۹) به قید وثیقه ۷۰ میلون تومانی از زندان تبریز آزاد شده است.

بازداشت این استاد دانشگاه آذربایجانی بدنبال سر دادن شعارهایی در رابطه با حقوق ملی و زبانی آذربایجانیها در جریان راهپیمایی خانوادگی در ائل گولی تبریز در ۱خرداد ۸۸ ( ۲۲ می ۲۰۰۹ ) صورت گرفته بود.پیش از این نیز مامورین امنیتی سیما دیدار همسر فرشی را به منظور وارد آوردن فشار بر فرشی دستگیر کرده بودند که دیدار پس از تحمل یکماه بازداشت موقت به قید ضمانت پنجاه میلیون تومانی از زندان آزاد شده بود.

علیرضا فرشی دو ماه از مدت بازداشت خود را در سلول انفرادی اداره اطلاعات تبریز و یک ماه نیز در بند مالی زندان تبریز در بازداشت بود.اتهام او تبلیغ علیه نظام از طریق تجزیه طلبی و قومیت گرایی عنوان شده است که استنادات قاضی برای این اتهامات، فعالیتهای مدنی وی در زمینه حقوق ملی آذربایجانیها و دفاع از هویت آذربایجانی در دوران دانشجویی و پس از فراغت از تحصیل بوده است.

جعفر آقا محمدی از فعالین دانشجویی آذربایجان روز ۱۸ مرداد ۸۸ (۹ آگوست ۲۰۰۹) پس از تحمل ۲۰ روز بازداشت موقت با سپردن قرار وثیقه از بازداشتگاه اداره اطلاعات مشگین شهر(خیاو)آزاد شده است.

اتهام آقامحمدی  تبلیغ علیه نظام عنوان شده است و دستگیری وی بدنبال پخش پخش گسترده اعلامیه هایی در سطح شهر مشگین شهر (خیاو) در رابطه با حقوق ملی و زبانی آذربایجانیها و محکومیت فیلم جک گویی انتشار یافته از سید محمد خاتمی، رئیس جمهور سابق در خصوص آذربایجانیها صورت گرفته بود.

این فعال دانشجویی روز سه شنبه ٣۰ تير ۱٣٨٨ ( ۲۱ ژوئیه ۲۰۰۹ ) در منزل دانشجویی خود توسط ماموران اداره اطلاعات بازداشت شده بود و نیروهای امنیتی هنگام بازداشت ضمن تفتیش منزل، کتابها، دست نوشته ها و دیگر اشیای شخصی وی را نیز با خود برده بودند.

بابک حسینی مقدم از فعالین مدنی آذربایجانی در تبریز که در آستانه سالگرد اعتراضات مردمی به چاپ کاریکاتور توهین آمیز بر علیه آذربایجانیها در روزنامه دولتی ایران در اردیبهشت سال ۸۷ ( می ۲۰۰۸ ) دستگیر و توسط قاضی بیات رئیس شعبه دوم دادگاه انقلاب اسلامی تبریز به شش ماه حبس تعزیری محکوم شده بود روز شنبه ۷ شهریور ۸۸ (۲۸ آگوست ۲۰۰۹ ) پس از تحمل دوران محکومیت از زندان آزاد شده است.

اتهام این فعال آذربایجانی تبلیغ علیه نظام و تجزیه طلبی و قومیت گرایی از طریق پخش اعلامیه دعوت مردم به شرکت در تجمعات مسالمت آمیز سالگرد اعتراضات بر علیه کاریکاتور چاپ شده در روزنامه دولتی ایران بوده است.

احضار به دادگاه

اکبر اعلمی نماینده سابق تبریز در مجلس شورای اسلامی ، روز چهارشنبه ۷ مرداد ۸۸ (۲۸ ژوئیه ۲۰۰۹) به دادسرای عمومی و انقلاب تهران احضار و به شکایت سپاه پاسداران ایران پاسخ گفت.

شکیت سپاه پاسداران از اعلمی مربوط به انجام وظیفه نمایندگی وی در مجلس می شود که در طی آن این نماینده سابق مجلس ضمن طرح سوال از وزیر دفاع ایران در صحن علنی مجلس، از دخالت در سیاست و کشتار و ضرب و جرح عدهای از مردم آذربایجان در جریان حوادث آذربایجان توسط سپاه و بسیج سوال کرده بود. دیگر اتهامات اعلمی توهین به مقدسات در حین سخنرانی وی در زمان نمایندگی مجلس و احضار وزیر کشور و پیگیری پرونده تجاوز چند تن از نزدیکان یکی از مقامات دولتی به یک دختر ۱۸ ساله در تبریز بوده است.

طبق قانون اساسی ایران نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمیتوان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کردهاند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود دادهاند تعقیب یا توقیف کرد.

بدنبال دیوار نویسی در سطح محلات شهر نقده(سولدوز) با عنوان « آنا دیلینده مدرسه اولمالیدیر هر کسه» و در آستانه بازگشایی مدارس و نزدیک شدن به سالروز اعتراضات آذربایجانیها به ممنوعیت زبان ترکی آذربایجانی در مدارس در یک مهر، ماموران اداره اطلاعات نقده(سولدوز) روز ۵ مرداد ( ۲۶ آگوست ۲۰۰۹) چندین تن از فعالین مدنی آذربایجان در این شهر به نامهای حسين اسدي٬ اسکندر علي ميرزايي و بهنام عبدي را  به اداره اطلاعات احضار نموده اند.

هر ساله آذربایجانیها در اعتراض به سیستم تک زبانه آموزشی در ایران مراسماتی را در اولین روز بازگشایی مدارس یرگزار می کنند و از راههای گوناگون اعتراض خود را به ممنوعیت تدریس زبان ترکی آذربایجانی در مدارس اعلام و خواهان حق تحصیل به زبان مادری و رسمی شدن زبان ترکی آذربایجانی می شوند.

ممانعت از برگزاری مراسمات فرهنگی

ماموران انتظامی و امنیتی ایران با حمله به مردم در روز پنجشنبه ۱۵ مرداد ۸۸ (نیمه شعبان) ضمن ممانعت از برگزاری مراسم شعرخوانی و آواز و موسیقی و رقص آذربایجانی در قلعه بابک، آنها را مورد ضرب و شتم قرار داده و چندین نفر از جمله مصطفي قاسمي، مير موسي ضيا زرگر و رسول ايراني را بازداشت و پس از ۵ روز به قید کفالت از زندان آزاد کردند.

اتهام این افراد تشکیل تجمعات غیر قانونی، تبلیغ علیه نظام، اخلال در نظم عمومی، تمرد از دستورات پلیس و ارتکاب فعل حرام(رقص آذربایجانی) عنوان شده است. 

قلعه بابک در نزدیکی شهر کلیبر در شمال غرب ایران قرار دارد و مقر بابک سردار بزرگ آذربایجان بوده است.

مقامات ایران پیش از این و در سالروز تولد بابک خرمدین (قهرمان ملی آذربایجان) در ۱۱ و ۱۲ تیر ۸۸ ( ۱ و ۲ ژوئیه ۲۰۰۹ ) نیز از برگزاری مراسم بزرگداشت در قلعه بذ (قلعه بابک) جلوگیری کرده بودند و یک هفته پیش از برگزاری این مراسم تمامی راههای دسترسی به این مکان تاریخی را مسدود کرده و در اطراف این قلعه تاریخی اقدام به برگزاری مانورهای نظامی کرده بودند.

در سالهای اخیر برگزاری مراسمات فرهنگی آذربایجانی با ممانعت شدید مسئولین امنیتی و انتظامی روبرو شده است و آذربایجانیها از حق بزرگداشت قهرمانان ملی و برگزاری مراسمات فرهنگی محرومند به گونه ای که شرکت کنندگان در این مراسمات بازداشت و زندانی می شوند.