مهر آییندا نه ائتمه لییک؟

آیدین تبریزی

بو ایل مهر آیی بیزیم میللی حرکت اوچون چوخ اونملی و عین حالدا خطرلی اولا بیلر. اولده بوگونکو یاشیل حرکاتی نین دورومونو تحلیل ائتمه ییمیز لازیم دیر. یاشیل حرکاتی آدلانان بو حرکت، داها مئیدانی حرکتلردن و میتینگلردن ال چکمک وضعیتده گورونور. البته اولا بیلر کی بو مساله موقتی اولسون و خصوصی ایله یونیورسیته لر آچیلاندان سونرا، اویرنجی حرکاتلاری گوجلو باشلانیلسین، آنجاق بللی اولان بودور کی بو حرکت خالقین آراسیندا و شهرلرده داها سونا چاتمیش وضعیتده دیر و بو حرکتین طالعی خیابانلاردا یوخ، رژیمین ایچینده اولان قوه لرین پرده آرخاسیندا دانیشیق لار و چکیشیکلری تعیین ائده جکدیر. کروبی نین جینسی تجاوز لاری افشا ائتمه سی و موسوی نین "راه سبز امید" آدلی تشکیلاتی نین یارانماسی و رفسنجانی نین دالدادا فعالیت لری، بو حرکتین طالعینی بللی ائده جکدیر. بو گونه قدر احمدی نژاد-خامنه ای-سپاه جبهه سی و موسوی-کروبی-رفسنجانی جبهه سی هئچ بیری او بیریسینه تام غالب گله بیلمه ییبدیر. آنجاق بللی اولان بودور کی بو تعادل وضعیتی همیشه لیک ده ییل و تئزلیکله ده ییشه بیلر.

بعضی نیشانه لره گوره احمدی نژاد-خامنه ای-سپاه جبهه سی نین غالیب گلمه سی نین شانسی داها آرتیق نظره گلیر. آنجاق بو تحلیل قطعی ده ییل و گله جک گونلرده ده ییشه بیلر آنجاق دئمک اولار کی هله لیک بو سناریونون احتیمالی داها یوخاری دیر. بو نیشانه لردن کروبی نین موسوی تشکیلاتیندا اویه اولمایاجاغی سوزو، هاشمی نین رهبرین نظریندن ایطاعت ائتمه یین گرکلی اولماسی آچیقلاماسی و خاتمی نین بوگونلر ساکیت اولماسی، گوستریر کی یاشیل حرکت جبهه سی ایچری دن ایختیلاف لارا معروض قالیب دیر و بو حرکت ضعیفلنیبدیر. اولا بیلر کی رفسنجانی اوزونه و اوشاقلارینا «امان نامه» آلیب و قیراغا چکیلسین و موسوی و کروبی ده یا ساکیت اولوب یا حبسه معروض قالسین لار. ایندی یاشیل حرکات گرک تشکیلات لانیب و اوزونو موسوی و کروبی نین احتیمالی حبسینه قارشی بویوک اعتیراض یاراتماغا حاضیرلاسین. حاکمیت بو ایشی تام بیتیرمک اوچون سونوندا یا موسوی و کروبی نی ساکیت ائتمه یی باشاریب یا ساکیت اولمادیقلاری حالدا اونلاری حبسه سالمالیدیر.

یاشیل حرکاتین گئدیشاتینی دقیق آنالیز ائتمک، بیزه گوستره بیلر کی بیز بو حرکته نه موناسیبت بیلدیرمه لییک. یاشیل حرکاتین مغلوب اولماسی و بیر اوزون خفقان و استیبداد دورانی نین باشلانماسی نین شانسی آرتیرسا، بیزه دئمه لیدیر کی بیز بو حرکته چوخ یوخاری هزینه وئرمه ییمیز دوزگون ده ییل. بیر مساله یه دیققت ائتمک لازیم دیر کی بیزی بو توهم آلداتمامالیدیر کی بیز هر زامان ایسته سک، خورداد اولایلاری تک یوز مینلر نفر خالقیمیزی خیابانلارا چکه بیلریک! بیر بویوک حرکتین گرچکلشمه سی اوچون، ایکی اونملی فاکتور لازیم دیر. بیرینجی سی جامعه ده یئنی بیر شوک وارد اولماسی، رژیم سورپریز وضعیتده قالیب و مامورلاری نه ائده جکلرینی بیلمه مه دیکلری و ایکینجی سی خالقین خیابانلارا توکولمک اوچون، بیر «مشروع بهانه لری» اولماسی دیر. بو مشروع بهانه گرک رژیمین ان آزی بیر بولومونون طرفیندن ده «مشروع» نظره گلسین.

سئچگی لر سونراسی ایلک هفته ده بو فاکتورلارین هامیسی واریدی. ساختا سونوجلارا هئچ کس اینانا بیلمیردی، حتی علی لاریجانی مجلس باشقانی سئچگی گئجه سی موسوی یه تبریک دئمیشدی! جامعه شوک ایچینده ایدی. سئچگی سونوجونا اعتیراض حتی رژیمین چوخلو قوللاری طرفیندن مشروع بیر اعتیراض نظره گلیردی. انتظامات مامورلاری نه ائده جکلرینی دقیق بیلمیردیلر و ایلک هفته میتنگ لره دخالت ائتمه دیلر و یالنیز بسیج قوه لری قاریشدیلار. تهراندا میلیوندان آرتیق اینسان کوچه لره توکولدو و چوخ ساکیت و باشاریلی اعتیراضلار گرچکلندی. همان زامان منجه میللی حرکتده ایسه سه یدی بویوک بیر اتیراض یارادا بیلردی و خورداد اولایلارینا اوخشار حرکتلر آذربایجاندا یارانا بیلردی، آنجاق خامنه ای جوما نامازیندا سرکوب فرمانی وئرندن سونرا و تهراندا اونلار نفری اولدورمکدن سونرا، داها بللی ایدی کی بیز فورصتلری الدن وئرمیشیک و داها بویوک بیر حرکت ایمکانی اولمایاجاقدیر. بو مساله نی کئچمیش یازیمدا داها آرتیق آچمیشام (1).

گله جک شوک جامعه ده بلکه موسوی و کروبی نین یاخالانماسی اولسون و اوندان سونرا بویوک حرکت یارانسین. آما او زامان دا بیز قاباغا دوشمه مه لییک. اگر تهران یا باشقا شهرلر آیاغا قالخا بیلسه لر، تبریزده اونلارلا برابر یا اونلاردان سونرا آز فاصیله ایله، آیاغا قالخمالی دیر. چون موسوی و کروبی نین یاخالانماسی خفقان و ایستیبدادین قطعی غالیب گلمه سی دیر و بیز او مرحله ده گرک الیمیزدن گله نی ائدک تا بو ایشین قاباغین آلاق، آنجاق بیز قاباغا دوشمه مه لییک و تهرانی گوزله مه لییک. چون بیز قاباغا دوشسک، اولا بیلر کی هئچ یئره قوربان گئتمیش اولاریق و سونوج دا آلا بیلمه ریک!

پس بونو بیلمه لییک کی یئنی بیر شوک جامعه یه تزریق اولمایینجا، داها بیز ایسته سک ده بیر بویوک حرکت یارادا بیلمه یه جه ییک. یاشیل حرکتی نین مغلوب اولماق شانسی چوخالیرسا بیز بیر مغلوب اولان حرکته بویوک هزینه وئرمه مه لییک. البته هله بللی ده ییل کی بو یاشیل حرکت حتما مغلوب اولاجاق و بیز منطیقی و کیچیک هزینه وئرمکله اونون باشاریلی اولماسی نا یاردیم ائتمه لییک، چون بو حرکتین مغلوب اولماسی هامی میزین مغلوب اولماغیمیز دئمکدیر و اوزون بیر ایستیبداد و خفقان دورانی باشلاناجاق دیر. بونا گوره حرکتلر چوخ سیویل و حساب اولونموش و هله لیک یالنیز یونیورسیته لرین ایچینده اولمالی دیر و شهرلره چکیلمه مه لیدیر. اویرنجی لریمیز حیسسیاتا قاریشماییب و رادیکال حرکت لر ائتمه مه لیدیلر.

ایندی سورو بودور کی مهر آییندا نه ائتمه لییک؟

بیز گرک دقیق و حساب اولونموش آددیم لار آتاق کی هر هانسی احتیمالی وضعیتده بیزیم خیریمیزه اولسون. ان یوخاری احتیمال تاسوف ایله بو حرکتین مغلوب اولماسی نظره گلیر. پس بیز گرک هئچ بیر حرکت ائتمه یک کی سونرالار ایختیلاف یاراتماغا و حرکتی مغلوب ائتمه یه ایتیهاملاناق! بعضی خاریجده اوتورانلار و یوخولاریندا سئیر ائدنلر دئییرلر کی بیز هم موسوی آداملاری ایله هم ده احمدی نژاد آداملاری ایله ساواشیب و ایستیقلالیمیزی آلمالییق!؟ بئله سوزلر او قدر سیاسی و پراگماتیک منطیقدن اوزاقدیر کی بیر کیچیک اوشاق دا بئله اونون گولمه لی و خیالی اولدوغونو آنلاییر! هر حالدا داخیلده اولان میللی فعاللار و اویرنجی لر اوز حقیقی و پراگماتیک تحلیل لری ایله حرکت ائتمه لیدیلر. بیزیم حرکت اصلا گرک یاشیل حرکته قارشی اولماسین و ایختیلاف سالماسین. چون احیانا صاباح بو حرکت مغلوب اولورسا، اونلار گوناهکار گزه جکلر و اگر بیزیم بئله بیر یانلیشیمیز اولسا، بوتون گوناهلاری بیزلرین بوینونا سالاجاقلار! پس بیزیم حرکت گرک یاشیل حرکتین آزادلیق و دئموکراسی و اینسان و قادین حاقلاری شعارلاری ایله برابر، دیل و مدنیت حاقلاری نی دا سسلندیرسین. بوردا دیققت ائتمه لییک کی بو یانلیشی ائتمه مه لییک کی فیکر ائدک دئموکراسی، قادین حاقلاری، آزاد سئچگی ... یاشیل حرکتین شعاری دیر و بیزیم شعاریمیز یالنیز تورک دیلینده مدرسه دیر! بیز بوتون شعارلاری اوز شعاریمیز کیمی منیمسه مه لییک.

اگر بیز باشقا شعارلاری وئرمه ییب و یالنیز تورک دیلینده مدرسه شعاری وئرسک و او بیری شعارلاری یاشیل حرکتین شعاری سانیب و اونلاردان ایمتیناع ائتسک، چوخ بویوک یانلیش اولاجاق دیر. چون بیزیم تورک اویرنجی بدنه سینده اولان لاردا بیزه اعتیراض ائده جکلر کی اونلار نفر اولدورولوب، قیزلارا و اوغلانلارا تجاوز اولونوب ... سیزجه بونلارین هئچ بیری اینسان حاققی پوزولماسی ده ییل و یالنیز تورک دیلینده مدرسه، اینسان حاققی دیر؟! بوجور یانلیش آددیملار بیزی اوز میللتیمیز آراسیندا گئری قالمیش و ایفراطچی ناسیونالیست گوسترر و بیزه چوخ ضربه وورا بیلر. منجه بوجور حرکتدن ساری، هئچ حرکت ائتمه مک داها یاخشی دیر و همین سوسماغیمیزی دوام ائتمک داها یارارلی اولابیلر. بیر مساله یه ده دیققت ائتمه لییک کی اگر بیز یالنیز ایسته سک تورک دیلی اوستونده مانور وئرک، بیزیم بو ایلکی حرکتیمیز کئچن ایللردن آز اولماسا، چوخ دا اولمایاجاقدیر. چون بیلدیردن بو ایله آنا دیلی مساله سینده هئچ بیر یئنی لیک اولماییبدیر حتی برعکس یونیورسیته لرده نا دیلی تدریس اولماق اوچون سوزده قرار دا قبول اولوب دور. هر حالدا ایندی سئچگی سونراسی رژیمین جینایت لری او قدر آغیر اولوبدور کی بیز ایسته یک یا ایسته مه یک، آنا دیلی بو مسله لرین کولگه سینده قالا بیلر. چون آنادیلی حاققی نین پوزولماسی، یئنی بیر مساله ده ییل و ان آزی 80 ایل اونجه دن یعنی گوزوموزو آچمادان بو درد بیزیمله دی و تاسوفله بو ظولم او قدر عادی اولوبدور کی بعضی لری اونو هئچ گورمورلر. بیزیم ان بویوک ایشیمیز بو ایل مهر آییندا، آنا دیلی نی کولگه دن چیخارتماق اولا بیلر و بو ایشی باشقا ایستکلریمیزی ده او جومله دن دئموکراسی، اینسان حاقلاری، آنا دیلی اونا داخیل، قادین حاقلاری و آزاد سئچگی ایستکلرینی آنا دیلیمیزده یازیلان پلارکاردلارلا گرچکلشدیره بیلریک.

دوغرو حرکت بودور کی بیز بوتون دئموکراتیک ایستکلری منیمسه ییب و تورک دیلینده مدرسه کیمی اوز شعاریمیز بیله ک. اوزوموزون مستقیل بیر حرکت اولدوغوموزو، یاشیل حرکته قارشی چیخماق ایله یوخ، همان شعارلاری تورک دیلینده وئرمک ایله گوسترمه لییک. حتی منجه یاشیل حرکت و اونون شهیدلرینه او جومله دن اورمودا ایکی شهیدیمیزه حورمت اولاراق، بیزده یاشیل رنگینده اولان پلاکاردلاردا بوتون دئموکراتیک شعارلاریمیزی، تورک دیلینین رسمی دیل اولماق ایسته یی ایله برابر، تورک، فارس و اینگیلیس دیلینده یازمالییق. اگر یاشیل رنگی سئومیریکسه، آغ پلاکاردلاردان فایدالانمالییق و باشقا رنگ آرتیرماق ایله ایختیلاف یاراتماغا متهم اولمامالییق. یونیورسته لرده فارس اویرنجی لر اولدوغو اوچون، اونلارین پان فارس بولومو همیشه کی کیمی راسیست اوزلرینی گوستره جکلر! بیز گرک اونلارا بهانه وئرمه ییب و توپو اونلارین مئیدانینا آتاق. یعنی منجه حتی بیز یاشیل رنگده پلاکاردلاردا دا تورک دیلی رسمی اولسون شعاری یازساق، اونلارین پان فارسلاری بیزه هجوم گتیره جک لر! آمما قویاغین تا اونلار بیزی یاشیل حرکتدن دیشلاماغا جهد گوسترسینلر. بوجور اولورسا بیزیم تورک اویرنجی لریمیز بیزیم طرفیمیزی توتاجاقلار و پان فارسلار ایختیلاف یاراتماغا متهم اولاجاقلار، آما اگر بیز باشقا رنگلر اورتایا چیخارتساق و یالنیز تورک دیلینده مدرسه شعارلاری وئرمک ایسته سک، بیز ایختیلاف یاراتماغا ایتیهاملاناجاییق.

بیرده بیز گرک اکبر اعلمی نی ده اوز حرکتیمز طرفینه گتیرک. اعلمی نین سئچگی دن قاباق تورک دیلینده اورمودا، تبریزده ... وئردیگی شعارلاری پلاکاردلاردا یازماق ایله، ایکی مساله نی وورغولامالییق. بیرینجی سی خاطیرلاتمالییق کی موسوی نین «راه سبز امید» تشکیلاتیندان اونجه، بو سایین اعلمی ایدی کی آنایاسانین تعطیل اولونموش اصل لرین خاطیرلادیردی و تاسوفله جیناب موسوی اوز صلاحیتی تایید اولونماقدان راضی اولاراق، اعلمی نین صلاحیتی نین ردد اولونماسینا اعتیراض ائتمک ایسته مه دی. البته بو مساله نی ساده جه بیر تنقید کیمی خاطیرلاتمالییق و جیناب موسوی و کروبی نین سئچگی سونراسی دایانماقلاریندان تقدیر ائتمه لییک تا بیزیم تنقیدیمیز دوشمانلیق معناسی وئرمه سین. ایکینجی سی خاطیرلاتمالییق کی یاشیل حرکتی غالیب گلیرسه، گرک اعلمی کیمی لردن ده مودافیعه ائدیب و اونلارین دا حاقلارینی ساوونسون. چون سئچگی لردن اونجه بللی ایدی کی هم ساغچی لار و هم اصلاحاتچی لار اعلمی نین حذف اولماغیندان راضی ایدیلر و اونا گوز یومموشدولار! بو بیزیم یاخین آماجیمیز اولمالی دیر کی اگر بیز یاشیل حرکته یاردیم ائدیریک و اونون اوچون هزینه وئریریک، عوضینده ان آزی اعلمی نین یئنی دن سیاست دونیاسینا قاییتماغا ایجازه وئریلمه سینی ایسته ییریک. من قیاس ائتمک ایسته ییرم کی ایندی ده فارسلار اینقیلاب زامانی کیمی خمینی نین باش باخانی اولان، موسوی نین دالیندا دوروبلار، آما بیز گونوموزون آیت الله شریعتمداری سی، یعنی اعلمی نین دالیندا دورمالییق. اعلمی سئچگی لردن اونجه چیخیشلاری ایله و یازیلاری ایله خصوصیله سون یازیسیندا (2) دولاییسی یوللارلا دئمک ایسته ییر کی خلق مسلمان حرکاتی کیمی «ولایت فقیه»ی دئموکراسی ایله ایلیشگی سی اولمایان بیر آرتیریلما بیلیر کی موسسلر مجلیسی آنایاسایا یاماخلاییبلار! البته اعلمی ده رژیمین ایچینده اولان بیر سیاستچی کیمی بو سوزو آچیق آشکار دئیه بیلمز آنجاق بیز گرک اونون یازدیقلاریندان، اونون اینانجینی آنلایاق. جیناب اعلمی، شریعتمداری دن فرقلی اولاراق، بیر جسارتلی سیاستچی دیر و من اونون بویوک قابلیت لرینه اینانیرام و اگر دالیندا گوجلو میللت ایراده سینی گورسه، زامانی گلنده اوز اینانجی نی دا گرچکلشدیره بیلن بیر سیاستچی دیر.

بیز گرک بعضی پان فارسلارین: «اول دئموکراسی، سونرا آنا دیلی» کیمی سوزلرینه دقیق و قانع ائدیجی جاواب لار حاضیرلایاق. بو جاواب لارین ان اونملی سی بودور کی، یاشیل حرکتی و اوندان اونجه اعلمی نین حرکتینده، آنایاسادا بوتون معطل قالان قانونلاری او جومله دن 15 و 19 اصل لرین ایجرا اولونماسی دا اونملی مساله لردن ایدی و اینسان حاقلارین آراسیندا فرق قویماق اولماز و بوتون حاقلار مودافیعه اولونمالی دیر. بیرده رئژیمین قددارلیق زامانیندا، اونملی بودور کی هر کس اوز صینفی و گروهی حاقلارینی ایسته سین و «مطالبه محور» حرکت لر ایله، خفقانین قاباغین آلسین. رئژیمه سرکوب اوچون بهانه وئرمه یک دییه، ان خطرسیز ایستکلردن یاپیشمالییق. آنا دیلی، قادینلار حاققی، کوی دانشگاها وحشی جه سینه هجومون عامیل لرینین جزالانماسی، اویرنجی لرین یونیورسیته ده حاقلاری او جومله دن تحصیل حاققی، اویرنجی درگی لرین آزاد اولونماسی، ان خطرسیز ایستکلردیر کی رئژیمه سرکوب اوچون بهانه وئرمز. آنجاق مرگ بر ولایت فقیه کیمی شعارلار ایفراطچی و گرکسیز شعارلاردیر کی رئژیمه سرکوب اوچون بهانه وئره بیلر. هر حالدا بیز گرک چوخ دیققتلی اولاق. ایچری ده اویرنجی لریمیز بیربیرلری ایله و میللی فعاللار ایله دانیشیب و مساله لری دریندن آنالیز ائتمه لیدیلر تا بیز ان دوز آددیملاری آتاق و بو حساس زامانلاردا یانلیش آددیملار آتمایاق.