۱ اسفند ۱۳۸٤

آذربايجان دموکرات فرقه سينين ناشر افکاری

بئشينجی دؤور      ۹- جو نمره


ايراندا ملی مسئله نين قويولوشو حاقيندا

جلال زاهدی

     قديم تاريخه مالک اولان ايراندا تاريخ بويو مختلف خالق و ملتلر اؤز ديللری و مدنيتی ايله و ديگر سوسيال خصوصيتلريله بيرگه ياشاميش و ياشاييرلار. اورادا اولان عمومی و مشترک جهتلر خالقلار آراسيندا اقتصادی، سياسی و معنوی بيرليک ياراتميشلار. لاکين بونونلا ياناشی همده اؤز تاريخی کؤکو و ارثيتی ايله باغلی اولان هر خالق و ملت اؤز ملی وارليغی و ملی کيمليی ايله فخر ائتميش و فخر ائديرلر.

     ملتين وارليغی و اونون کيمليی بير قايدا اولاراق، ايکی جهتله شرطلنير: بيرينجی همين ملتين اجتماعی وضعيته، استحصال، استهلاک، مبادله فورمالارينا، معنوی ده يرلرينه، حيات آنلامينا، سوسيال قايغی کشليينه، عرفی قايدالارينا، ايکينجی همين ملته منسوب اولان فردلرين و بوتولوکده ملتين اؤزونون آزادليغينا، سياسی، اقتصادی، مدنی و معنوی انکيشافينا و بيرليينه. گؤستريلن خصوصيتلر ملتين وارليغيندا باشليجا رول اوينايير. اونا گؤره کی، او، ملته وارليق وئرمکله اونو باشقا ملتلردن فرقلنديرير. بو خصوصيتلر ايراندا اؤزونه خاص اولان جهتلرله تظاهر ائدير. بئله کی:

     ۱- ايران چوخ ملتلی مملکت دير. هر بير خالق و ملتين سوسيال حيات شرايطينه اويغون کانکرت ملی خصوصيت يا دا ملی ليی واردير. ملی ليک، ملتين تاريخی انکشافينين بوتون خصوصيتلرينی عکس ائتديرمکله زنگين مضمونا مالک دير. عموميتله ملی ليک عمومی حالدا بشريته و خصوصی حالدا ايراندا ساکن اولان باشقا خالق و ملتلره مدنيت عنصرلری و عموم بشری ده يرلر بخش ائدير. بوندان باشقا ملتی ياشاتديران اونون ديلی، ملی روحو، عادت و عنعنه لری واردير. بوتون بونلار ملته وارليق وئرير. بو ملی المنتلرين هر بيرينين يوخ اولماسی او ملتين يوخ اولماسی دئمکدير. شبهه سيز، بو المنتلر ده ييشمز دئييل. اجتماعی حياتين گئديشينده بو المنتلر ملتين موجوديتی و داوميتی اونون تکامل دؤرونده مثبت معنادا ده يشيکليکلره معروض قالير و انکيشاف ائدير. بو انکشاف ملتين انکشافی و معاصرلشمه سی دير.

     ۲- کانکرت ملی ليکله ياناشی همده ايراندا ياشايان خالق و ملتلر تاريخ بويو بيرگه عينی رسمی اراضيده ياشاميش، بير- بيريله قارشيليقلی علاقه ده اولماقلا قايناييب قاتيشميشلار. بودا اؤزونو عموم ملی خصوصيتلر فورماسيندا گؤسترميش و گؤسترمکده دير. ايران خالقلارينا خاص اولان ملی ليک و عموم ملی ليک خصوصيتلرينی شرح ائتمه دن، ايراندا ملی مسئله نين قويولوشو و حلی حاقيندا دوزگون دوشونوب، يول سئچمک ممکن دئييلدير. چونکی بو خصوصيتلر ملی مسئله نين حلی ايله بلاواسطه باغلی دير. بئله کی اگر ايراندا ملی مسئله نين قويولوشو و حلی ملی ليک و عموم ملی ليک خصوصيتلرينی نظره آليب، آراشديرماسينی طلب ائديرسه، بو خصوصيتلرده ملی مسئله نين حلينين استقامتلرينی و مضمونونو معين ائدير. بو ايراندا رئالليقلاريندان ايره لی گلن طبيعی و اوبژکتيو ادراکی پروسس دير. بونسوز ملی مسئله دن يان کئچمک و حتی تحريفلره يول وئرمک دئمکدير.

 عموم ملی ليک اونونلا ايضاح اولونور کی:

۱- او کانکرت خالق و ملتلرين ملی خصوصيتلرينين قارشيليقلی علاقه لرينين سنتزی دير.

۲- عموم ملی ليک ده، ايران ملتی دئمک دئييل دير. او، ايراندا ساکن اولان خالق و ملتلرين قارشيليقلی فايدالانما و علاقه لردن ايره لی گلن عمومی جهت و خصوصيتلرين توپلوسو دور. بو عمومی جهت و خصوصيتلر توپلوسو کانکرت بير ملتی و يا ايران آدلانان ملتی يوخ، ايراندا ياشايان بوتون خالق و ملتلری احتوا ائدن ايرانليليق انلايشينده تاپميشدير.

۳- اونلارين وارليغی، بير- بيرينه اولان مناسبتله باغلی دير.

٤- اجتماعی و طبيعی فلاکتلر زامانيندا عموم ملی ليک، عموم احوال روحيه سينده، اراده بيرليينده، بيرگه عزم کارليق و عموم منافعلرده، سوسيال قايقیکشليکده و سايره ده تظاهر ائدير.

۵- عموم ملی ليک تاريخی ضرورتدن و هر بير خالق و ملتين خصوصياتينين عمومیلييندن عمله گلير.

۶- چوخ ملتلی مملکتلرده هئچ بير ملت تجريد اولموش شکيلده اولمور. اونلار بير- بيريله قارشيليقلی تاثير حاليندا اولدوغو اوچون هم اؤز ملی ليی و همده عموم ملی ليک حاقيندا دوشونور. چونکی اونلارين طالعی عينی دير.

۷- عموم ملی ليکده ايران کيمی مملکتده اسلام احکاملاری، آيين و مراسملرين اجراسيندا دينی عمومی ليی عمله گلير.

     گؤستريلن خصوصيتلری نظره آلمادان ايراندا ملی مسئله دن دانيشماق اولدوقجا چتين بلکه ده ممکن دئييلدير. همده بونلارين هر بيرينی مطلقلشديريب، او بيرينی نظره آلماماق ايشين ماهيتينه وارماقدانسا، اوندان يان کئچمکدير. بونلارين هر بيرينين اؤز خصوصيتلری و هدفلری واردير. اما بورادا باشليجا جهت ملی ليکله، عموم ملی ليک آراسيندا اويغونلوغون ياراديلماسی و دوزگون تناسبلويون قورولماسی دير. محض بونلارين اساسيندا ايراندا مشترک تاريخ، اراضی و عموم ملی مدنيت وثيقه سی الده ائديلميشدير. بو وثيقه اساسيندا ياراديلان اجتماعی، سياسی، مدنی ده يرلر و عموم ملی منافعلر شرطلنميشدير. بو او دئمکدير کی: بيرينجی- عينی اراضينده ياشايان خالق و ملتلرين تاريخی عينی دير. ايکينجی- عمله گلن مدنی- معنوی ده يرلر همين خالقلارين مشترک فعاليتينين نتيجه سی دير. اوچونجو- هر هانسی خالق و ملتين حقوقو تاپدالانارسا بو هم کانکرت بير ملتين يا خود ملی ليين همده ايران اوزره عموم ملی ليک عنصرلرينه ورولان ضربه اولاجاقدير. دوزدور، حال حاضيردا ايراندا موجود قانون اساسی چرچيوه سينده هر ملتين اؤز آناديلينده مطبوعاتينين نشرينده، ملی ادبياتين ياييلماسی و انکشافيندا معين امکانلار ياراديلميشدير. بو آزاچيق اولسادا ملی شعورون اويانماسيندا، يئنی نسلين ملی کيمليینين عنصرلريندن اولان آناديلينده تحصيل الده ائتمک ايشينده لازمی زمين يارادير. اما اونون تام و رئاللاشماسی کؤتله لرين مبارزه سينده و ملی مسئله نين دوزگون حليندن آسيلی دير.

     بئله ليکله اگر ملی ليک و عموم ملی ليک، ملی مسئله نين حلينده مادی بازا کيمی اساس ديرسا، ملی مسئله ده همين مادی بازا اوزه رينده حلی واجب اولان نظری مسئله دير. دئمه لی ايراندا ملی مسئله نين قويولوشوندا مادی بازا يعنی ملی ليک و عموم ملی ليک اولمادان نظريه يعنی ملی مسئله نين استقامت و مضمومودا عاقلاسيغمازدير. لاکين ملی مسئله نين حلی همده موجود شرايطين نظره آلينماسی ايله باغلی دير. بئله کی، حاضير کی دؤورده زمانه ميزين سياسی استراتژی خطینی دموکراسی تشکيل ائتديی بير حالدا ملی مسئله دموکراتيا و انسان حاقلاری بير- بيريله قارشيليقلی علاقه ده و وحدت حاليندا دير. اما بورادا باشليجا جهت دموکراسی دير. چونکی يالنيز دموکراسی سيستمينين قرارلاشماسی ايله انسان حاقلاری و همده ملی حقوقلار تامين ائديلميش اولور. بو اونونلا ايضاح اولونور کی، ملی مسئله دموکراسينين ترکيب حصه سی دير. ملی ظلمه قارشی، انسان حاقلارينين الده ائديلمه سی اوغروندا کی، مبارزه نين محورينی همين مملکتده ياشايان بوتون خالق و ملتلرين دموکراسی اوغروندا مبارزه سی تشکيل ائدير. اونودا دئمک لازمدير کی، انسان حاقلاری و ملی مسئله آراسينداکی وحدتله ياناشی همده بير- بيريسندن فرقله نيرلر. اگر انسان حاقلاری وطنداشلارين اقتصادی، سياسی، معنوی حقوقلارينی عکس ائتديره رک، وطنداش حقوقونون دؤلت طرفيندن تضمين ائديلمه سينی نظرده توتورسا، ملی مسئله، همين حقوقلارين اوسته گل هر بير خالق و ملتين ملی حقوقلارينی، تعيين مقدرات حقوقونو، آناديلينده سربست حرکت ائتمه سی عکس ائتديرمکله مدافعه ائدير. اما بودا بير حقيقت دير کی، دموکراسی اولمادان نه انسان حاقلاريندان نه ده ملی حقوقلاردان صحبت گئده بيلمز. يالنيز دموکراسی سيستمده انسانا خاص اولان بوتون اجتماعی حقوقلار، حقوقیدن رسميلشير و قانون اساسیده تثبيت اولونور. دئملی، دموکراتيا هم انسان حاقلاری و همده ملی مسئله نين حلينين اعتبارلی ضامنی دير.

     بعضی سياسی قروپلار و شخصيتلر طرفيندن سوسيال حادثه لر و مناسبتلر حاقيندا تحريف اولموش شکيلده فيکيرلر ايره لی سورورلر. اونلاردان بعضیلری ايران ملتی آنلايشينی، بعضیلری فارس ديلينی ايراندا ملی وحدت و بيرليک کيمی، بعضيلری دينی، ملی وحدت کيمی گؤسترمه يه چاليشيرلار. بو ايده يالار ماهيتجه ايراندا ياشايان ملتلری واحد ملت، واحد ديل، واحد مدنيت ايچه ريسينده اريديب، آسيميلياسيا ائتمک دير. دوزدور، ايراندا مختلف ائتنيک قروپلار، خالقلار و حتی ملتلر واردير کی اونلارين بعضیلرینين ديلی او جمله دن گيلک، کورد، لور و بلوچ و سايره فارس ديللی سيستمه داخيل دير. اما ايراندا ۳۰ ميليون آذربايجانلی ياشايير، بونلارين ديلی تورک ديللی سيستمه داخيل اولان آذربايجان ديلی دير و اونون اؤزونه مخصوص ديل خصوصيتی، يازيلی و مادی و مدنی عابيده لری واردير و حتی فارس ديلينين زنگينلشمه سينده و مدنيتين انکشافيندا آز رول اويناماميشلار.

     ايران ملتی آدلانان مفهومون نه ملی، حقوقی و علمی اساسی يوخدور. چونکی تاريخی انکشافين بوتون جهتلريله باغلی اولان هر بير ملتين معنوی سيماسی، بوتوولوکده ملی وارليغی ديگر ملتلرين سيماسيندان و وارليغيندان فرقلنير. اگر حقيقتاً ايراندا تورک، عرب، کورد و سايره خالق و ملت کيمی کانکرت ايران ملتی اولسايدی، اوندا ملته خاص اولان خصوصيتلر اونادا شاميل اولاردی. اما ايراندا بئله بير ملت اولماديغی اوچون ايران ملتی دييلن ملتده يوخدور. دئملی:

۱- چوخ ملتلی ايران کيمی مملکتده تاريخاً فورمالاشميش بير چوخ کانکرت خالق و ملتلر واردير.

۲- اگر ايران ملتی آنلايشی، عموم ملی مفهوم کيمی گؤتورولدوکده اودا ايران ملتی دئمک دئييلدير. عکسينه عموم ملی ليک هر بير ملته خاص اولان خصوصيلرين قارشيليقلی علاقه سينين تجسمی دير.

۳- ايران ملتی آنلايشی چوخ ملتلی مملکت اولان ايراندا هم بو و يا ديگر کانکرت ملتی، همده بوتولوکده موجود اولان ملتلری انکار ائتمک دير. حال بوکی ايران جغرافی بير اراضی دير و بو اراضیده چوخلو خالق و ملتلر بيرگه ياشاييب و ياشاييرلار، ياراديب و ياراديرلار. بونا گؤره ده ايران وطن آنلايشی کيمی اورادا ياشايان بوتون خالق و ملتلره عايد دير و اونلارين وطنی دير. ايران وطن آنلايشی دئديکده بورادا حقوقی مناسبتلر اؤن سيرادا اولور. ايران وطن آنلايشی تاريخاًً فورمالاشميش و ايران اراضيسينده ياشايان و اورادا بو و يا ديگر خالق و ملته منسوب اولان  ايران وطنداشلارينين مشترک وطنی دير و بو وطنده اونلارين برابر پايی وار دير. بو اراضيده ياراديلان مادی و معنوی ثروتلر، معنوی زنگينليکلر، پيسخولوژی عمومی ليی، تاريخ، فولکور، ميفولوژی، دينی و فلسفی باخيشلار، معمارليق، هيکل تراشليق، موسيقی، يازيلی و شفاهی ادبيات، ايرانداکی خالق و ملتلرين بيرگه فعاليتینين نتيجه سی تجسمی دير. بير سؤزله اوراداکی طبيعی و اجتماعی ثروتلر بوتون وطنداشلارين ثروتی دير. اگر بورادا بير ملتی تجزيه طلبليک باخيميندان ديگر ملتلردن و بوتولوکده ايراندان آيريب، تجريد ائديلرسه، اوندا همين ملتی همين ثروتلردن محروم ائتمک دئمک دير.

     البته، ايران ملتی آدلانان مفهومون انکاری هئچده ايرانليليق مفهومونون انکاری دئييل. عکسينه ايرانليليق، عموم ملی ليک باخيميندان ايران ملتی آدلانان مفهومدان داها گئنيش و اساسلی بير مفهوم دير. بئله کی، ايرانليليق اؤز تظاهرينی اوندا گؤسترير:

    ۱- وطن پرورليک حسلرينی جوشماسيندا۲- حياتی رئالليقلارين انعکاسيندا۳- باش وئرن عموم حادثه لرين شعور فاکتينا و دوشونجه فورماسينا چئوريلمه سينده٤- موجود تاريخی ضرورتين و شرايطين درک ائديلمه سينده ۵- عموم ايستک و اميدين حيات فورماسيندا ۶- وطنين مادی و معنوی ده يرلين و ملی افتخارين قورونماسيندا ۷- اقتصادی، سياسی استقلالين، اراضی بوتوولويون و منتاليته تين قورونماسيندا ۸- تاريخی ميراثلارين محافظه سينده ۹- دموکراتيا و انسان حقوقلارينين قورونماسيندا ۱۰- ايرانليليق حسلرينه حددن آرتيق حؤرمت و احترامدا.

     بئله ليکله ايرانليليق مفهومو کانکرت اراضی چرچيوه سينده تاريخ بويو بيرگه ياشايان خالق و ملتلرين و همين اراضيده موجود دؤلتين وطنداشليق مفهوموندان ايره لی گلن تاريخی بير واقعيت دير. همده بو زمينده ايرانليليق داها ملت کيمی يوخ ملی ليکله، عموم ملی ليک آراسينداکی قارشيليقلی علاقه اوسته گل اراضی بوتولويو ايرانليليق آنلايشی عمله گلير. ايرانليليق داها ملی کيمی يوخ حقوقی ايفاده کيمی ايران وطنداشی دئمک دير. ايران وطنداشی آنلايشی ايسه، ايراندا ساکن اولان مختلف خالق و ملتلرين بيرليی ايران وطنداشلارينين تاريخی باغليليغی دئمک دير.

     ملی ليکله ايرانليليق آراسينداکی مناسبت اونلارين قارشيليقلی علاقه سينين هانسی سوييه ده اولماسيندان آسيلی دير. اگر بونلارين آراسينداکی تناسب پوزولماسا، اوندا هم ملی ليک و هم ايرانليليق آراسيندا وحدت و هم آهنگليک اؤزونو گؤستره جکدير. چونکی ايرانليليق گوجو و قدرتی ملی ليکدن و ملی ليین ده گوجو و قدرتی ايرانليليقدان آسيلی دير. بونلارين بعضيلری تاريخی پروسه سين گئديشينده اؤن سيرايا کئچمه سی قانونا اويغونلوقدور. بو قانونا اويغونلولوقون اؤزوده سبب و شرايطه باغلی دير. مثلا طبيعی و اجتماعی فلاکتلر زامانی ايرانليليق روحو داها قاباريق شکيلده اؤزونو گؤسترمکله اؤن پلانا کئچير. اما عادی زامانلاردا ملی ليک اؤن پلانا کئچمه سی اونا اولان مناسبتله باغلی دير. بئله کی، اگر ملتين ملی وارليغی اؤزونه قايتاريلمرسا، عادی زاماندا ملی مسئله اؤن پلانا کئچير و ملی حرکات فورماسيندا اؤزونو گؤسترير. مثلاً حال حاضيردا ايراندا ملی ليک اؤن پلانا کئچميش و بودا اؤزونو آذربايجانليلارين، کوردلرين و ايران عربلرين حرکاتيندا تاپميشدير.

     يوخاريدا گؤستريلن مدعالارين ثبوتونو اوندا گؤسترمک اولار کی، ۸ ايلليک ايران- عراق محاربه سينده باشليجا استقامت ايرانليليق روحونون گوجلنمه سی ايدی. بو زامان ملی ليکدن صحبت گئتميردی و گئده ده بيلمزدی. چونکی ايرانليلار هامولوقلار مشترک خارجی دشمنه قارشی ايگيدليکله مبارزه يه قالخميشلار. نئجه کی اولو- بابالاری بو استقامتده حرکت ائتميشلر.

     لاکين ملتلر ائله شرايطله راستلاشيرکی، اونون وارليغينی تثبيت ائتمه دواميتينی محکملشمه يه امکان وئريلمير. بو ايسه عادی زاماندا ملی بحرانين عمله گلمه سی ايله نتيجه لنير. ملی بحران ملتلرين معاصر دؤورده دموکراتيک آزادليقلار اوغروندا مبارزه سينی شرطلنديرير. بو مبارزه ده باشليجا هدف ملی وارليغين، ملتين اؤزونه قايتاريلماسی، اونون دواميتی و انکيشافی دير. بو کيمی مبارزه لر بين الخالق قورملار طرفيندن مدافعه ائديلير. دئمه لی ملی حرکات فورما کيمی هر هانسی بير ملتين وارليغی ايله، دموکراتيک آزادليقلار ايسه  مضمون کيمی عينی اراضينده ياشايان ملتلرين وارليغی ايله باغلی دير.

     بعضیلر بئله گؤسترمه يه چاليشيرلارکی، ايراندا فارس ديلی ملی وحدت و ملی بيرليين اساسی دير. البته بو فيکيرله ده راضيلاشماق چتين دير. چونکی ديل هئچ واخت خالقلار و ملتلر بيرليينين و حرکت وئريجی قوه سينين اساسی اولابيلميز. ايراندا فارس ديلی يالنيز خالقلار آراسيندا انسيت واسطه سی و بير- بيرينی باشا دوشمه سی دير. خالقلار و ملتلر بيرليينين اساسينی همين خالقلار آراسيندا ملی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی برابرليين و اجتماعی عدالتين قرارلاشماسی دير. سوسيال حقوقلارين هرهانسی المنتينينی نظره آلينماماسی، اونلارين قورونوب، محافظه اولونماماسی خالقلار و ملتلرين قانونی حقوقلارينين پوزولماسی، ملی آزادليق حرکاتينين باشليجا سببی دير.

      دينه گلديکده دئمک لازم دير کی، دين اؤز مضمونونا گؤره هم دنيوی و همده آخرت دونياسينين وارليغينا اعتقاددان و الهی احکاملارين توپلوسوندان عبارت اولدوغوندان ديگر سوسيال مناسبتلردن، ملی مناسبتلردن کؤکلو صورتده فرقله نير. دين بير ملتين و يا بير چوخ ملتلرين ملی، عيرقی منسوبيتيندن، ديل مختلفلييندن، اراضی بيرلشمه سيندن، مختلف سياسی، حقوقی قورولوشوندان آسيلی اولماياراق، اونلارين اعتقادينی تشکيل ائدير. اودورکی، دينی هويتله ملی هويت عينی آنلايشلار دئييل و بونلاری عينیلشديرمکده اولماز. دين ملی مناسبتلر، ملی معنوی سيما، عموم ملی حادثه لر و ملی حيات و ادراکلا مشغول اولمور.

     قيد ائتمک لازم دير کی، حاضيرکی شرايطده ايراندا دموکراتيا اوغروندا مبارزه نين محورينی انسان حاقلاری، ملی حقوقلارين ملی اؤزونو اداره نين و محلی دؤلتلرين واحد دموکراتيک فدراليسم سيستمده قرارلاشماسی تشکيل ائدير. بو مبارزه لر او زامان غلبه ايله نتيجه لنه بيلر کی، او، ايراندا عموم خالق دوشونجه سی سوييه سينده قالخميش اولسون. يالنيز عموم دوشونجه اساسيندا چوخ ملتلی مملکتده خالق و ملتلرين بيرليی و وحدتی قرارلاشا بيلر. بو بيرليک و وحدت بير طرفدن باش وئرن سوسيال حادثه لرده هر بير وطنداشين اشتراکينا و ديگر طرفدن ايران خالقلارينين همرای ليی، دوستلوق و وطن پرورليينه اساسلانير. اونا گؤره ده حاضير کی دؤورده سياسی قروپ منافعلری يا خود ايدئولوژی نظريه لر دئييل. يالنيز و يالنيز ايران خالقلاری و ملتلرينين منافعی نظره آلينماليدير. آنجاق بو يوللا ملی پروبلملر اؤز حلينی تاپابيلر. بئله ليکله عموم ملی ليک، ملی باخيمدان، ايرانليليق ايسه حقوقی باخيمدان ايران وطنداشليغی دئمک دير.

     زمانه ميزين رئاليقلارينا و خصوصيله تاريخی پروسئسه چئوريلميش جهانیلشمه يه اساساً ملی ليک و عموم ملی ليک پروسئسلرده تاريخی پروسئسين گئديشينه اويغون ده ييشير و زنگينلشير و حتی بير رئگييوندان باشقا رئگييونا کئچمکله داها انکيشاف ائديلير و رئگييون اؤزوده عمومیلشمه لر عمله گلير. البته، رئگييون علاقه و مناسبتلریده ثابت و مطلق دئييل. اودا جمعيتلرين، مملکتلرين انکيشافيله داهادا انکيشاف ائده جک. عموم رئگييون اوزره عمومی خصوصيتلری عمله گلير. اما بودا بير حقيقت دير کی، عموم رئگييون اوزره خصوصيتلرده ثابت اولماياجاق. چونکی اودا دونيا مملکتلريندن تجريد اولماييب، دونيا علاقه لرينه قووشماقلا، اجتماعی حياتين بوتون ساحه لرينده دونيا اوزره عمومی لين عمله گلمه سی استثناء دئييل. بودا عموم دونيا اوزره دونيا بيرليینين تدريجله عمله گلمه سينده و بو استقامتده عموم دونيا اوزره علاقه و مناسبتلر و هابئله استحصال دا، استهلاکدا، معيشت و مدنی حياتدا، دوشونجه و تفکر ساحه سينده، اينجه صنعت و معمارليقدا و سايره ده عمومی اوخشار جهتلرين عمله گلمه سيله نتيجه لنمه يه بيلمز.

     حاضيرکی زاماندا دونيادا باش وئرن قلوباليزاسيون و اينتقراسيون بئله بير دوشونجه يه اساس وئرير کی،  انسانلار واحد دونيا بيرليينه دوغرو حرکت ائتمکده دير. بو حرکت ايستکلردن و يا ايسته مه مکلردن آسيلی اولماياراق، تاريخی پروسئسه چئوريلميشدير و بو ائله پروسئس دير کی، اونا زامان معين ائتمک ممکن دئييلدير. لاکين بونو دئمک اولار کی، اگر دونيادا گؤزله نيلمه دن فلاکتلی حادثه باش وئرمه سه اونون غلبه سی لابد دير. لاکين حاضير کی دؤورده حقيقت اودور کی، ملی حقوقلار، انسان حاقلاری توخونولماز دير و تامين اولماليدير.

      بئله ليکله انسانلار آراسيندا عموم دونيا اوزره قارشيليقلی علاقه لرين گئنيشلنمه سی انسانلارين دونيا بيرليی، واحد بين الملل مجلس و پلانت اوزره فدرال دؤلتلرين بيرگه سعی نظی جلب ائدير. آوروپا شوراسينی، آوروپا بيرليی همين مدعانين باشلانقيجی کيمی قبول ائتمک سهو اولمازدی.

 بئله ليکله بو قيسا ايضاحاتدان سونرا بئله بير نتيجه الده ائتمک اولار:

۱ - چوخ ملتلی مملکت اولان ايراندا ملی ليک و عموم ملی ليک تاريخی ضرورتين لابد نتيجه سی دير.

۲- ايرانليليق ملی ليک و عموم ملی ليين قارشيليقلی علاقه و مناسبتينين سنتزی دير.

۳- عموم ملی ليک، ايران ملتی دئمک دئييل دير. او، ايراندا ساکن اولان خالق و ملتلرين قارشيليقلی فايدالانما و علاقه لردن ايره لی گلن عمومی جهت و خصوصيتلرين توپلوسو دور.

٤- ايران وطن آنلايشی اورادا ياشايان ايرانليلارين مشترک وطنی دير و بو اراضیده کی طبيعی و اجتماعی ثروتلرده برابر صورتده پايی واردير.

۵- ايراندا هر بير خالق و ملتين بوتون ثروتلرده پايی اولدوغو اوچون هئچ بير تجزيه طلبليکدن صحبت گئده بيلمز. چونکی ايرانداکی ثروتلر ايرانليلارين  اؤلو- بابالارينين و حاضيردا اؤزلرينين شهامتی، قهرمانليغی و وئرديی قربانليقلارين نتيجه سی دير. تجزيه طلبليک و بو يا ديگر خالق و ملتين همين ثروتلردن بير سؤزله ايران ملکيندن محروم ائتمک دير.

۶- ايراندا ياشايان هر بير خالق و ملت اؤز مقدراتينا صاحب اولمالی، آناديلينده تحصيل الده ائتملی، ملی مدنيتينی انکيشاف ائتديرمه لی دير. بو اونون ملی و قانونی حاقی دير. بو حاق زمانه ميزين بوتون مترقی قوه لری طرفيندن مدافعه ائديلير و اونا معنوی داياق دير.

۷- ايراندا هر بير خالق و ملتين آزادليغی اورادا ياشايان ديگر خالقلارين آزادليقيندان آسيلی دير. هئچ بير خالق و ملت اؤز مقدراتينا تکليکده مبارزه ايله صاحب اولا بيلمز. چونکی اونلارين ايستک و طالعلری عينی دير.

۸- مترقی قوه لرين اؤز ملی حقوقلاری اوغرونداکی مبارزه اونلارين بيرلييندن، کانکرت هدفين و همين هدفه چاتماغين کانکرت يوللارينين معينلشمه سيندن آسيلی دير.

۹- ايران ملتی مفهومونون هئچ بير علمی اساسی يوخدور. چونکی ايراندا بير چوخ خالق و ملتلر بيرگه ياشاييرلار.

۱۰-  فارس ديلی ملی بيرليک و وحدتين اساسی اولابيلمز. او يالنيز ايرانليلارين عمومی ديلی، انسيت واسطه سی و بير- بيرينی باشادوشمه سی دير.

۱۱-  دين ملی مناسبتلره و ملی ده يرلره دئييل، الهی احکاملارا، اعتقادا، آيين و مراسملرين يئرينه يئتيريمه سينه اساسلانير. دينی هويتله ملی هويت عينی آنلايشلار دئييل دير.

۱۲-  اؤز ملی و وطنداشليق حقوقو اوغروندا مبارزه آپاران بوتون قوه لرين او جمله دن آذربايجانليلارين يگانه چيخيش يولونو دينج يوللا دموکراتيا اوغروندا مبارزه تشکيل ائدير.

۱۳-  ايراندا ملی مسئله نين حلينین يگانه يولو، تاريخی ضرورته چئوريلميش فدرال ايرانين قرارلاشماسيندا و بو قرارلاشمانين حيات فورماسی کيمی مترقی قوه لرين ايستک و اميديندن، تفکر فورماسی کيمی مشترک برنامه نين حاضيرلانماسيندان و گرچکلشمه فورماسی کيمی اونلاريم اراده و عمل بيرلييندن آسيلی دير.