ياد اولسون: بوجنورد´ن بئش بارماق´يندان حئيدر بابايا سلام

 

سؤزوموز

 

افشار وئبلاگيندان

 

راديو بجنورد كه به زبانهاي كرمانجي و تركمي برنامه دارد٬ به زبان تركي كه زبان اصلي بجنورد است برنامه اي ندارد

 

"ياد اولسون" قوشاغي٬ علي اكبر سراجي´نين (بوجنورد- افشار يورد) ياپيتيديرּ علي اكبر سراجي بو شئعري سؤيله مه سينين ندنيني يوخ اولماغا اوز توتموش تورك ديلينين بوجنورد لهجه سيني قورماق اولدوغو اولاراق آچيقلايير: "بر اين باورم كه در آينده اي نه چندان دور زبان تركي با لهجه بجنوردي به فراموشي سپرده خواهد شدּدر راستاي اين هدف كه آيندگان بدانند كه گذشتگانشان با چه زبان و لهجه اي سخن مي گفته اند شعرگونه اي به علاقه مندان حفظ زبان و فرهنگ عامه  تقديم مي گردد"

 

او دفعه لرله بوجنورد دينله جينه (رادييوسونا) ائعتيراض ائديلمه سينه رغمن٬ هله ده بو دينله جين (رادييونون)٬ كيرمانجي و تركمن ديللرينده ايزله نجلري (برنامه لري) اولدوغو حالدا٬ بوجنورد´ون آنا (اصل) و تمل (اساس) ديلي اولان توركجه ده بير ايزله نجي (پروقرامي) اولماديغيني سؤيله يير: "راديو بجنورد به زبانهاي كرمانجي و تركمني برنامه دارد ولي به زبان تركي كه زبان اصلي بجنورد است٬ برنامه اي ندارد و در اين مورد بارها به راديو بجنورد اعتراض كرده اند" (از وبلاگ شيندخت)

 

آشاغيدا بوجنورد لهجه سينده يازيلميش "ياد اولسون" قوشاغي٬ سؤزوموز يازيمي (اورتوقرافيسي) اساسيندا و پارانتئز ايچينده هر سطرين اؤلچوت (ايستاندارد) توركجه قارشيليغي وئريله ره ك سونولموشدورּ

 

قوشاغي علي اكبر سراجينين اؤز سسي ايله دينله مك اوچون٬ لوطفن بورايا تيخلايين!

 

اؤلچوت توركجه ده ايشله تديييم بير سيرا سؤزلر: (منيم اؤنه رديكلريم قيرميزي بوياليلاردير)

 

آتقي= شال

آل٬ آللاتي= حقه٬ فريب

آني= خاطره

آولو= حياط

اردم= معرفت

اه يمه= طاق

اوچورتما= بادبادك

اوخول= مدرسه

اوزونتو= غم

اوغرات= خيابان (مּبּ)

ايزله نج= برنامه

ايزيت= فيلم

ايي= خوش

بل= ياد (مּبּ)

بون= غصه

تانيق= شاهيد

تكمه چاغ= هميشه (در جمله مثبت)٬ هرگز (در جمله منفي)

تكمه= هر

تني= هوا

چاغا= بچه

چولا= ساعت

خويشاوندان٬ فاميل= قودا٬ ياسون

دستور= بويروق

دوش= خيال

دوندورما= بستني

ديرگي= جان (مּبּ)

دينله نج= راديو

سئوي= محبت (مּب)

سئويت= دوست (مּبּ)

سئويملي= نازنين

سئيران گونو= سيزده بدر

ساندواچ= بولبول

قاريماق= پير شدن

قوپوز= ساز

قوشاق= پوئما٬ منظومه

قوشوق= شعر

قيزي= حرارت

گئچيك= كوچه (مּبּ)

نسنه= شئي

نمه= شئي٬ چيز٬ چه

يئل آتي= دوچرخه

ياتير= آرامگاه

ياخچي= خوب

ياي= كمان

يولاق= حمام (مּبּ)

 

مهران بهاري

 

گئرچه يه هو!!!

 

ياد اولسون

 

علي اكبر سراجي

 

١

ياديمده دئ گولله كمان اليمده (بليمده دير گولله ياي اليمده)

قئرميز كمربند باغلييدئ بئليمده (قيرميزي قاييش باغلييدي بئليمده)

چاغاليق قووتي ائككي ديزيمده (چاغاليق گوجو ايكي ديزيمده)

سرچه قوشين داليسينن چاپه رديم (سئرچه قوشون داليسيندان چاپارديم)

شاخه لرين لايينن داش آته رديم (بوداقلارين آراسيندان داش آتارديم)

 

٢

آيدينليق گئجه له دامده ياته رديي (آيدينليق گئجه لر دامدا ياتارديق)

گئزيميزي اولدوزلره آته رديي (گؤزوموز اولدوزلارا آتارديق)

چاغاليغين خييالينه باته رديي (چاغاليغين دوشونه باتارديق)

تئز قرريديي٬ يوخوميزي آلمه ديي (تئز قاريديق٬ يوخوموزو آلماديق)

حييف اولسون كي چاغاليقده قالمه ديي (يازيقلار اولسون كي چاغاليقدا قالماديق)

 

٣

قار ياغه نده چاغالر چين توييدئ (قار ياغاندا چاغالار اوچون تويودو)

الده دستكش٬ انگلرده پالتوييدئ (الده الجه ك٬ اه يينلرده پالتو ايدي)

بار-و يوخ هر نه واريدي شوييدئ ؟ (وار-يوخ تكمه نه واريدي٬ شو ؟ ايدي)

قار ايچينده جئيران تكين چاپه رديي (قار ايچينده جئيران تكين چاپارديق)

گولله قه ييرته ديي قاردن آته رديي (گولله قاييرارديق قاردان٬ آتارديق)

 

٤

شئت قولي خان چئشمه سينه گئده رديي (شيت قولوخان بولاغينا گئده رديك)

رفيقلرينن ال وئره رديي٬ گزره ديي (يولداشلارينان ال وئره رديك٬ گزه رديك)

نه بير گينله٬ بير بير ايچين ايله رديي (نه بير گونلر٬ بير بير اوچون اؤله رديك)

جوانليغده ياخچي گونله گئچيرديي (گنجليكده ياخچي گونلر گئچيرتديك)

تمام قوشلري شو گونله ايچيرتديي (بوتون قوشلاري شو گونلر اوچورتدوق)

 

٥

دبيريستان-ي همت´ه گئده رديي (هيممت اوخولونا گئده رديك)

رفيقلرين ارخه سيني توته رديي (يولداشلارين آرخاسيني توتارديق)

موديرلردن چوخلو كؤته ك ييه رديي (مودورلردن چوخلو كؤته ك يييه رديك)

گئشدي گئتدي٬ خاطيره سي يازيلدئ (گئچدي گئتدي٬ آنيسي يازيلدي)

هر نمه توخوديي٬ تمام پوزيلدئ (تكمه نمه توخودوق٬ بوتونويله پوزولدو)

 

٦

ائز باشيني ته يدن مودير ويره ردي (اؤز باشيني تكدن مودور ووراردي)

شنبه گوني نوطق-و خطاب ائده ردي (يئلگونو نوطق و خطاب ائده ردي)

باش قيسقه ائتماغه دستور وئره ردي (باش قيسسا ائتمه يه بويروق وئره ردي)

صدارتي تكين مودير تاپيلمه س (صدارتي تكين مودور تاپيلماز)

اوجوركي بير دبيريستان آچيلمه س (اوجوركي بير اوخول آچيلماز)

 

٧

بئش قارداشه دوچرخه ينن گئده رديي (بئش قارداشا يئل آتيينان گئده رديك)

سو ايچينده باليق تكين ايزده رديي (سو ايچينده باليق تكين اوزه رديك)

هر نمه يدئ بار-و يوخه ديزه رديي (هر نمه يدي٬ وار-يوخا دؤزه رديك)

بئش قارداشين او گونلري قه ييتمه س (بئش قارداشين او گونلري قاييتماز)

او گونلرين خاطيره لري ايتمه س (او گونلرين آنيلاري ايتمه ز)

 

٨

بئش قارداشين داغينده سس گله ردي (بئش قارداشين داغيندا سس گله ردي)

نووروز بولبولنن سس سسه وئره ردي (نووروز سانداچينان سس سسه وئره ردي)

دردلي ايره يلري دوا ائده ردي (آغريلي اوره كلري داوا ائده ردي=توختاداردي)

نووروز سيمكئش تكين كيشي دوغولمه س (نووروز تئلچي تكين كيشي دوغولماز)

معريفتلي اونون تكين گيريلمه س (اردملي اونون تكين گؤرولمه ز)

 

٩

ايش قراني (؟) ايكي قرپوز آله رديي (ايش قاراني ؟ ايكي قارپيز آلارديق)

رفيقلرينن يولده دمه وئرده رديي (يولداشلارينان يولدا دمه وئره رديك)

تپپه-يئ عئشقين اوستونه گئده رديي (سئوگي تپه سينين اوستونه گئده رديك)

اون دؤرد آيي آسماندن ساللانه نده (اون دؤرد آيي٬ گؤيدن ساللاناندا)

گيله رديي بيربيرينن قرپوز يييه نده (گوله رديك بيربيرينن قارپيز يييه نده)

 

١٠

لابي (؟) حاجي خان كمانچه ووره نده (لابي؟ حاجي خان كامانچا ووراندا)

كوچه لرده سازيني قيزديره نده (گئچيكلرده قوپوزونو قيزديراندا)

سازين سسي جان ايچينه ديشه نده (قوپوزون سسي ديرگي ايچينه دوشه نده)

عاشيقلرين يار يادينه سالاردي (سئوه نلرين بلينه سئوگيليني سالاردي)

غم-و غوصصه ايره يلردن آلاردي (اوزونتو و بونو اوره كلردن آلاردي)

 

١١

توققه ر بله ن (؟) پالتوسوني گييه ردئ (توققالان ؟ پالتوسونو گييه ردي)

هئ گئجه كوچه لرده نئي ويره ردئ (هئي گئجه گئچيكلرده دوده ك ووراردي)

توققه ر عاشيقيدئ٬ يئككه گزه ردئ (توققه ر سئوه ن ايدي٬ بيرجه گزه ردي)

سوزلو نئيي هئش وخت يادلردن اولمه س (سوزلو دوده يي تكمه چاغ بللردن اولماز)

او جور عاشيق هئش وخت دونيايه گلمه س (او جور سئوه ن٬ تكمه چاغ دونيايا گلمه ز)

 

١٢

بئش قارداشده رفيقلرنن ياتماغي (بئش قرداشدا يولداشلارين ياتماغي)

آيين اون دؤردي سووونه باتماغي (آيين اون دؤردو سويونا باتماغي)

دستفوروشين عسل مسكه ساتماغي (الده ساتيجيلارين بال مسكه ؟ ساتماغي)

خيياليمده يوخي تكين قاليبدئ (دوشومده يوخو تكين قاليبدير)

روزگاردن خوشليغي كيم آليبدئ (ياشامدان اييلييي كيم آليبدير)

 

١٣

ممي كاكول بير نازنين كيشئي ايدئ (ممي كاكول بير سئويملي كيشي ايدي)

خلقين گيلدورماغي اونون ايشئيدئ (خالقين گولدورمه يي اونون ايشييدي)

چارلي چاپلين من دييه م قوم-و خويشئيدئ (چارلي چاپلين من دييه م قودا-ياسونو ايدي)

ممي´نين سئزلري ياددان چيخمه سدئ (ممي نين سؤزلري بلدن چيخمازدي)

اونين رفيقلري فيلمه باخمه سدئ (اونون يولداشلاري ايزيت = فيلمه باخمازدي)

 

١٤

عيدين گيني خييابانده خان توتماق (بايرامين گونو اوغراتدا خان توتماق)

بادبادك-و فئرفئره شوردا ساتماق (اوچورتما و فيرفيرا شوردا ساتماق)

عيدليغي بيرماق اولاردان آلماق (بايرامليغي وئرمك٬ اولاردان آلماق)

بيزيمچين بير دونياييدي٬ خودايا (بيزيم اوچون بير دونيا ايدي٬ تانري)

بو گونلري ايسته مه گين گداييليق (بو گونلري ايسته مه ين ديله نچيليك ؟)

 

١٥

خان گئزينه قره عاينك ووره ردئ (خان گؤزونه قارا گؤزلوك ووراردي)

ايككي قولونئ بئلينده قويه ردئ (ايكي قولونو بئلينه قوياردي)

طمطراقينن يئرينن توره ردئ (طمطراقينان يئريندن دوراردي)

يولدان گئچه نه جريمه باغلييه ردئ (يولدان گئچه نه قييين باغلاياردي)

ياديمده دئ بير يولدان گئچه ن ييغلييه ردئ (بليمده دير بير يولدان گئچه ن ييغلاييردي)

 

١٦

عيده ياخين چيخارته رديي ائمميزي (بايراما ياخين چيخاردارديق ائويميزي)

حياطده گييه رديي تزه رختلريميزئ (آولودا گييه رديك يئني پالتارلاريميزي)

رنگ به رنگ٬ سبز آبيسي٬ قيرميزي (بويالي٬ ياشيليمسي گؤي٬ قيرميزي)

فاميللرين گئرماغينه گئده رديي (قودا-ياسونلارين گؤرمه يينه گئده رديك)

عييدليغ چين بير شيئلري وئره رديي (بايرامليق اوچون بير نسنه لر وئره رديك)

 

١٧

شاهيد باردئ بئش قارداشين داغلاري (تانيق واردير بئش قارداشين داشلاري)

چينارلري٬ دئرختلري٬ باغلاري (چاملاري٬ آغاجلاري٬ باشلاري)

آرامگاهين گولده سته سي٬ طاقلري (ياتيرلارين گولدسته سي٬ اه يمه لري)

ياخچي روزگار بئش قارداشدا گئشدئ (ياخچي ياشام بئش قارداشدا گئچدي)

نه بير گونله او داغ-و داشدا گئشدئ (نه بير گونلر او داغ و داشدا گئچدي)

 

١٨

سيزده بدرده املاكه گئده رديي (سئيران گونونده املاكه گئده رديك)

ايش (؟) ديرختين  آستيندا فرش سره رديي (ايش ؟ آغاجين آستيندا قالي سره رديك)

دوست-و رفيقلري اوردا گيره رديي (يولداش و سئويتلري اوردا گؤره رديك)

سيزده بدر بيزلره خوش گئچه ردي (سئيران گونو بيزلره اييي گئچه ردي)

اوگين هر چاغا قوش تكين ايچه ردي (او گون تكمه چاغا قوش تكين اوچاردي)

 

١٩

محررمده عاشورانين گينينده (محررمده عاشورانين گونونده)

شيمر اوتوره ردي آتين زينينده (شيمر اوتوراردي آتين يهه رينده)

خنجرينه ال چكه ردي قينينده (خنجرينه ال چكه ردي قينيندا)

آغامين قولي اوسته سينه مينه رديم (آغامين قولو اوستونه مينه رديم)

شبيه خانليغي يوخاردان گؤره يديم (شبيه خانليغي يوخاريدان گؤره رديم)

 

٢٠

خييابانلرده لافتا گزه ردي (اوغراتلاردا لا فتا گزه ردي)

فارسي توركي قوشه ردي٬ دانيشه ردي (فارسجا٬ توركجه قوشاردي٬ دانيشاردي)

خلق اونون دانيشماغينه گوله ردي (خالق اونون دانيشماغينا گوله ردي)

هميشه ايشي آه-و افسوس ايدئ (تكمه چاغ ايشي آه و افسوس ايدي)

آخيرده ديديله ن كي جاسوس ايدئ (سونوندا دا دئديلر كي جاسوس ايدي)

 

٢١

روزه ليقده اوول طبيل ويره نده (اوروجلوقدا اؤنجه داوول ووراندا)

سه سئتاره ساعت زنگه  دوره نده (اوچ اولدوزلو چولا زنگه دوراندا)

مؤمين آدملر سحرييه توره نده (مؤمين آداملار اوباشدانا دوراندا)

اوياتمازديله ن بيزي٬ قهر ائده رديي (قوياتمازديلار بيزي٬ كوسه رديك)

آته آنه يه گيني زهر ائده رديي (آتا آنايا گونو آغي ائده رديك)

 

٢٢

دوست-و رفيقنن باليغه گئده رديي (سئويت و يولداشلارينان باليغا گئده رديك)

يئل (؟) چئشمه يه يا قارليغه (؟) گئده رديي (يئل بولاغينا يا قارليغا گئده رديك)

خييال ائت نامزد بازليغه گئده رديي (دوشله آداقلي اويونونا گئده رديك)

باليق توته رديي بير عئشق-و شورونن (باليق توتارديق بير سئوگي و ايسته كله)

قه ييرته رديي آخشام ائوه٬ زورينن (قاييدارديق آخشام ائوه گوجونن)

 

٢٣

يادش بئخئير٬ حممام بوزو (؟) قه ييرتماق (نه گؤزه ل آنلار ايدي٬ يولاق بوزو ؟ قاييرتماق)

رودخانه ده پاچه آياغي سيرتماق (چايدا آياق پاچاسيني سيييرتمك)

كفترلري توتماق-و قئيته ريتماق (؟) (گؤوه رچينلري توتماق و قايتارماق)

كمر كمر اويناماغه ياد اولسون (قاييش قاييش اويناماغ آنيلسين)

آغاجنن چوللو قيرمانه (؟) ياد اولسون (آغاجينان چوللو قيرماق ؟ آنيلسين)

 

٢٤

قيژيلان (؟) دئييلتماغله (؟) يادش بئخئير (نه گؤزه ل آنلاردي ּּּּּּ؟؟؟؟؟؟)

قار ايچينده ياتماغله يادش بئخئير (قار ايچێنده ياتماقلار٬ نه گؤزه ل آنلار)

قار ايچينه باتماغله يادش بئخئير (قار ايچينه باتماقلار٬ نه گؤزه ل آنلار)

قاردن قه ييرته رديي آدام شاليندن (قاردان قاييرارديق آدام آتقيسيندان)

دوورنده اوينه رديي قيل-و قالينن (چئوره سينده اوينارديق قيل-و قالينان)

 

٢٥

داييميزدن ايككي قران آلارديي (داييميزدان ايكي قيران آلارديق)

بخشونين قاليسينه (؟) چان چاپه رديي (باخشينين قاليسينا ؟ جان چاپارديق)

خوشحاليقدن چوخ ال-و قول آته رديي (سئوينجدن چوخ ال و قول آتارديق)

بخشونين بستني سينين مزه سي (باخشينين دوندورماسينين دادي)

باهار تموزده هاوانين قيززيسي (ياز تموز تنينين قيزيسي)

 

٢٦

دوروش (؟) مشقئ لامپاينن قوروته رديي (دوروش؟ مشقي لامپاينان قورودارديق)

مشقيميز يانه ردي شويدي (؟) ييرته رديي (مشقيميز ياناردي٬ شيدو ؟ ييرتارديق)

يا يانان يئره بير آز گچ سيته رديي (يا يانان يئره بير آز گچ سورته رديك)

آموزگار حوققه ميزي دويه ردي (اؤيره تمن آللاتيميزي دوياردي)

اوندان سوره پوستيميزي سويه ردي (اوندان سونرا دريميزي سوياردي)

 

٢٧

بير گين مني مدرسه لرده قويدوله ن (بير گون مني اوخولا قويدولار)

بير آي سوره مدرسه دن قووديله ن (بير آي سونرا اوخلدان قوودولار)

ائوه گلديم ائوده مني ووردوله ن (ائوه گلديم٬ ائوده مني ووردولار)

داشنن ويروديم كلله سينديروديم (داشينان ووروردم كلله سينديريرديم)

اينتيفاضه ني من شوروع ائديرديم (اينتيفاضه ني من باشلاتديم)

 

٢٨

آخشام اوستئ گئتديك قلعه قلته يه (آخشام اوستو گئتديك قالا قالتايا؟)

ائو ائيه سي كيبريت چكدي پيلته يه (ائو ييه سي٬ كيبريت چكدي پيلته يه)

انعاميميزي سالدي بير پولته يه (باغيشلاريميزي سالي بير پولتايا؟)

عئشق-و محببتله بيلمه م نمه اولدو  (سئوي و سئوگييه بيلمه م نه اولدو)

عئيد (؟) گئچه نجه محببتله كم اولدي (بايرام؟ گئچينجه سئويلر آزالدي)

 

٢٩

گولله كماننن نيشانه توتويدم (گولله يايينان آماج توتارديم)

قوش قاچسيدي شيشه ني سينديرويدم (قوش قاچسايدي٬ شيشه ني سينديرارديم)

تا ايزيمه ؟ دويدوم داشي آتويديم (تا اؤزومه دويدوم ؟ داشي آتارديم)

بير جام شيشه سيندي٬ شيرينگيلله دي (بير جام شيشه سيندي٬ شيرينگيلله دي)

سيندي قولاغيمده زيرينگيلله دي (سيندي٬ قولاغيمدا زيرينگيلله دي)

 

٣٠

كئينه يولنن بئش قارداشه گئده نده (اسكي يولونان بئش قارداشا گئده نده)

دوچرخه ينن رودخانه دن گئچه نده (يئل آتينان چايدان گئچه نده)

ياري يولده چئشمه دن سو ايچه نده (ياري يولدا بولاقدان سو ايچه نده)

او گينلرده بيربيرنن (؟) آز گيلمه ديم (او گونلرده بيربيرينن آز گولمه ديم)

نئعمتلرين قدريني هئچ بيلمه ديم (نئعمتلرين ده يه ريني تكمه چاغ بيلمه ديم)

 

٣١

جوانليغين شرابيني ايچه رديي (گنجلييين چاخيريني ايچه رديك)

قوشلار تكين آسمانلرده ايچه رديي (قوشلار تكين گؤيلرده اوچارديك)

بو دونيادا بار-و يوخدن گئچه رديي (بو دونيادا وار و يوخدان گئچه رديك)

مله قه ميز خومين ته يينه ده يدي (چؤمچه ميز خومون ته كينه ده يدي)

خومار قالدي٬ شرابيميز تيكه ندي (خومار قالدي٬ چاخيريميز توكه ندي)

 

٣٢

دئرختين شاخه سي قيرو توته نده (آغاجين بوداغي قيروو توتاندا)

شيشه له يخلييه ردي گئجه ياتانده (شيشه لر دوناردي گئجه ياتاندا)

سوق آياغه تيكان تكين باتانده (سويوق آياغا تيكان تكين باتاندا)

حاجي ننه م كورسييه اوت سالاردي (حاجي ننه م كورسويه اود سالاردي)

آخشاماچان كورسيده اوت قالاردي (آخشاماجان كورسوده اود قالاردي)