http://olaylar.az/?newsid=1255556895
A.F.D.H.- ın məsulu
Məmməd bəy Azadgər ilə müsahibə:
Bu
günlərdə Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin həmsədri
Sabir Rüstəmxanlının dəvəti ilə bir qrup güneyli
ziyalı Azərbaycana səfər etdi. Səfər
çərçivəsində müxtəlif səviyyəli
görüşlər keçirən güneyli soydaşlarımız bundan
sonra DAK-la birgə atacağı addımlar və
görəcəyi işlər barədə də
müzakirələr apardılar. Azərbaycan Federal
Demokrat Hərəkatının sözçüsü Məhəmməd
Azadgər Azərbaycana səfəri, burada keçirilən
görüşlər, eləcə də təmsil etdiyi qrumun
fəaliyyəti barədə danışıb.
-Məmməd bəy, Azərbaycan Federal Demokrat
Hərəkatı hansı zərurətdən
yaradıldı və təşkilat nə zamandan
fəaliyyət göstərir?
-Azərbaycan Federal Demokrat Hərəkatı 6 il bundan
əvvəl yaradılıb və onun tərkibinə
müxtəlif ölkələrdən olan insanlar cəmlənib. Almaniya,
Kanada, Birləşmiş Ştatlar, İngiltərə,
İsveçrə və digər ölkələrdən olan insanlar
müəyyən bir platforma ətrafında
yığışaraq əsasən siyasi
fəaliyyətlə məşğul olublar. Bizim əsas
fəaliyyətimiz İranda Azərbaycan xalqının
hüquqlarının tapdalanması, orada milli haqların
olmamasını dünya ictimaiyyətinə çatdırmaqdır. Hərəkatın
əsas məqsədi Azərbaycan xalqının
mənafelərini müdafiə etməkdir.
-Hərəkat fəaliyyət göstərdiyi müddət
ərzində qarşısına qoyduğu
məqsədlərə nə dərəcədə nail olub?
-Açıq deyə bilərəm ki, Güneydə bizdən
mütəşəkkil, güclü təşkilat yoxdur. Təbii bu
elə də xoşagələn bir hşal deyil ki, 30 milyonluq
millətin güclü təşkilatı olmasın. Bizim
hərəkatın İranın daxilinə, Güneydəki milli
fəallara təsiri var və onlara lazım olan şeyləri
çatdıra bilirik. Ancaq bu fəaliyyətimiz heç də bizi
razı salmır. Bu gün İranda azərbaycanlılar,
türklər, ərəblər, bəluclar və digər
millətlər yaşayır ki, onların öz ana
dillərində yazıb-oxumaq haqları yoxdur, onlara bu hüquq
verilmir. Azərbaycan Federal Demokrat Hərəkatı bu
istiqamətə xüsusi diqqət yetirir. İkinci
məsələ qadın hüquqlarının tanınmaması,
onların haqlarının pozulmasıdır. Təşkilat
olaraq bu istiqamətdə də fəaliyyət göstəririk.
Bütün bunlar bizim ümumi prinsiplərimizdir. Hazırkı İran hakimiyyəti
insanlara haqq və hüquqların verilməsinə böyük
maneədir. Mövcud rejim dağılmayınca sözügedən
problemlər öz həllini tapmayacaq. Əsas hədəflərimizdən
biri də bu hökuməti hakimiyyətdən
uzaqnlaşdırmaqdır.
-Sadaladığınız problemlər istər Almaniyada,
istərsə də digər ölkələrdə keçirdiyiniz
rəsmi görüşlərdə həmin ölkələrin
səlahiyyətli şəxslərinin diqqətinə
çatdırılırmı?
-Biz hərəkat olaraq təkcə Almaniya deyil, ümumilikdə
bütün ölkələrin rəsmi dairələri ilə keçirdiyimiz
görüşlərdə İranda vəziyyəti onların
diqqətinə çatdırır, bu ölkədə insan
haqlarının tapdalandığı, diktatura rejiminin mövcud
olduğu qeyd edirik.
-Sizin bu mövqeyinizə olan münasibət necədirğ Ayrı-ayrı
ölkələrin rəsmi dairələri sizin fikirlərlə
razılaşırlarmı?
-Ayrı-ayrı partiyalar müəyyən tərəddüdlər
edirlər. Digər tərəfdən ölkələr
arasında olan əlaqələr və diplomatik
münasibətlər səbəbindən bəzi problemlər
ortaya çıxır. Onu da nəzərə almaq lazımdır
ki, hansısa dövlət öz siyasi-iqtisadi əlaqələrini
zərbə altında qoyaraq sırf bizim üçün İran
dövləti qarşısında məsələ qaldıra
bilməz. Bizə əsas vacib olan odur ki, problemlərimizi
eşitsinlər və bunu da keçirdiyimiz görüşlərdə
onların diqqətinə çatdırırıq. Əgər
Azərbaycan Milli Hərəkatı güclənər və
aparıcı qüvvəyə çevrilərsə, o halda bizim sözümüz
daha çox eşidiləcək və tərəfimizdə
olanların sayı çoxalacaq.
-Çox zaman xarici ölkələrdə yaşayan güneyli
soydaşlarımızın siyasi proseslərdə fəal
olmadığı bildirilir. Sizcə bu amilin özü aparılan
mübarizənin effektivliyini azaltmır?
-Ayrı-ayrı ölkələrdə yaşayan güneyli
soydaşlarımız əvvəllər çox aktiv olublar. Zaman
keçdikcə onlar yaşlanıb, mübarizə enerjisi
zəifləyib. Bunu təkcə Güneydən olan
soydaşlırımıza şamil etmək düzgün olmaz.
Hətta farslar, kürdlər və digərləri də aktiv
deyillər. Digər tərəfdən mühacirətdə az-az insanlar
tapılar ki, bütün ömrünü öz idealları uğruna fəda etsin
və mübarizə aparsın. Xarici ölkələrdə
üzləşdikləri bir sıra problemlər də onları
aktiv olmağa qoymur. Ancaq daxild fəallıq artsa, bu özünü xarici
ölkələrdə də göstərər. Bir neçə il
əvvəl azərbaycanlıların təhqir olunmasına
etiraz əlaməti olaraq İranda keçirilən kütləvi
aksiyalar xarici ölkələrə də təsir etdi. Həmin ərəfədə
öz fəallığı ilə seçilməyən
azərbaycanlılar da ayrı-ayrı ölkələrdə keçirilən
aksiyalara qoşuldular. Hesab edirəm ki, xaricdəki aktivlik
sırf daxillə bağlıdır. Nə qədər ki,
Güneydə fəallıq artacaq, mübarizə güclənəcək
bu xaricə də öz təsirini göstərəcək.
-Hərəkatın Güneydəki fəallara təsiri
varmığ Təşkilat olaraq onlara müəyyən
təlimat və tapşırıqlar verə bilirsinizmi?
-Hesab edirəm ki, təsir dairəsi var və istənilən
tapşırıqları verə bilirik. Sadəcə hər
hansı örnək gətirməyə çətinlik çəkirəm.
Çünki bununla daxildəki insanları təsir altında qoya bilərik.
-Son zamanlar İran hakimiyyətinə qarşı
beynəlxalq təzyiqlərin artdığı müşahidə
edilir və hətta Birləşmiş Ştatlarla İsrailin
İranı vuracağı da söylənilir. Əgər
proseslər bu istiqamətdə cərəyan edərsə
Qərb sonrakı mərhələdə Güneydəki
soydaşlarımızın hüquqlarını
tanıyacaqmı?
-Düzdür ki, Birləşmiş Ştatlarla İsrail mövcud
İran hakimiyyətini devirmək istəyir. Ancaq inanmıram ki,
adı çəkilən güclər İrana zərbə
endirmək, bu blkəyə qarşı hərbi
əməliyyatlara başlamaq qərarına gəlsinlər. Çünki
belə bir addımın atılması əksinə Tehran
hakimiyyətini gücləndirmiş olar. Mahmud Əhmədinejad
istəyir ki, Qərb tərəfindən belə bir addım
atılsın və nəticə etibarilə hakimiyyət
xalqı bir qədər də özünə tabe etsin, onu
asılı vəziyyətə salsın, bütün haqq və
hüquqları tanımasın. Hesab edirəm ki, bu proses
Azərbaycan Milli Hərəkatının xeyrinə ola
bilməz. Ancaq bu siyasi təsirlər vasitəsilə baş versə
daha yaxşı olar. İrana qarşı həyata
keçirilən hərbi əməliyyatlardan sonra bizim öz haqq və
hüquqlarımıza qovuşacağımızı
söyləyənlərlə razılaşa bilmərəm.
-Azəraycan Federal Demokrat Hərəkatının Dünya
Azərbaycanlıları Konqresi ilə
əməkdaşlığı hansı səviyyədədir?
-Azərbaycan Federal Demokrat Hərəkatı siyasi
təşkilat olaraq son vaxtlara qədər Dünya
Azərbaycanlıları Konqresi ilə hər hansı əlaqədə
olmayıb və hansısa işlər həyata keçirməyib.
Həmçinin bu günə qədər təşkilat olaraq Dünya
Azərbaycanlıları Konqresinin iclaslarına
qatılmamışıq. Konqresin həmsədri Sabir
Rüstəmxanlı Almaniyada olarkən 2 dəfə onunla
görüşümüz oldu. Daha sonra bizi tanışlıq
məqsədilə Azərbaycana dəvət etdilər. Hesab
edirəm ki, bu çox gözəl bir dəvət idi. Azərbaycanda da
müxtəlif səviyyəli görüşlərimiz keçirildi.
-Bundan sonra DAK-la əməkdaşlığınız
hansı səviyyədə qurulacaq və qarşıdakı
planlarınız nədən ibarətdir?
-Hesab edirəm ki, Güneydə insan haqlarının
tapdalanması, soydaşlarımızın haqq və
hüquqlarının pozulmasını biz birgə olaraq
beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırmalıyıq.
Həmçinin Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı
birgə fəaliyyət göstərməliyik. Dağlıq
Qarabağ məsələsi bizim üçün bir Fələstin məsələsidir.
Azərbaycan ərazilərini erməni işğalından
azad etmək uğrunda mübarizəyə qoşulmaq borcumuzdur.
Azərbaycan Respublikası ilə Güney Azərbaycan arasında
əlaqələr genişlənməli,
qarşılıqlı səfərlər
intensivləşməlidir. Bütün bunlar bizim ümumi
istəklərimizdir.
-Azərbaycandan hansı təssüratla
ayrılırsınızğ Bu günkü Azərbaycan sizin
təsəvvür etdiyiniz Azərbaycandır, yoxsa nəsə dəyişib?
-Mən Azərbaycanda 3 dəfə olmuşam. İlk
dəfə 1980-ci ildə Mərkəzi Komitənin
dəvəti ilə Bakıya gəlmişəm. Növbəti
dəfə isə biz Azərbaycana 3 il sonra qaçqın kimi
pənah gətirdik. Çünki İran İslam İnqilabından
sonra üz7vü olduğumuz partiyanın fəaliyyəti qadağan
edildi, dostlarımız edama məhkum qaldı. O zaman bizi burada
duz kimi yalayır, böyük mehribançılıq, qonaqpərvərlik göstərirdilər.
Açığı deyim ki, Güneydə bu qədər
mehribançılıq yox idi. Bu dəfəki səfərimdə
isə tamamilə başqa bir Azərbaycan gördüm. Bu gün
Azərbaycan çox irəli gedib, inkişaf edib, modern bir
cəmiyyət yaranıb.
-Prezident İlham Əliyevin Dünya Azərbaycanlıların ikinci
Qurultayında səsləndirdiyi "Biz 50 milyonluq bir
xalqıq" ifadəsi mühacir həyatı yaşayan
güneylilərə nə dərəcədə stimul verir?
-Hesab edirəm ki, prezidentin səsləndirdiyi bu fikirlər
izə böyük bir stimul vermiş oldu. Bu bütün dünyada yaşayan
azərbaycanlıları sevindirdi. Azərbaycanlılarda
belə bir inam yarandı ki, bizə sahib çıxan var. Prezidentin
bu yanaşması çox düzgündür və bu siyasətin davam
edəcəyinə inanırıq.
Süleyman