Azerbaycan Federal Demokrat Herekatının Dünya Ana Dili Günü Münasibetiyle Beyaniyesi
Bugün dünyada danışılan 6,700 dilin yarısının bu yüzilin sonuna qeder yox olma tehlikesinde olduquna diqqetleri çekmek için 21 februar 2009 ilinde dünya ana dili günü münasibetiyle, UNESCO yeni bir atlas yayınladı. Ayrıca bundan amac, bu meselenin önemini ortaya qoymaqla beraber, uzmanlar ve otorite sahiblerinden bu tehlikeyi gidermek için fikir istemekdi.
UNESCO nun üstünde durduğu noqta budur ki dövletlerin atdıqları adımlar ve ortaya qoyduqları tedbirlerle bu tehlike azalabilir.
UNESCO dilin yalnız ferdi kimliğin önemli bir bölümü olmadığını, aynı zemanda duyguları, istekleri, bilgileri, fikirleri ve deyerleri beyan etmek ve rabiteleri qurmaq için de bir vesile olub, insanların eğitiminde ve çağımızın gelişme amaclarının gerçekleşmesinde çox önemli bir faktor olduğuna, dilin ictimai-iqtisadi ve kültürel yaşayışın bütün sahelerinde merkezi ve önemli rol oynadığına diqqetleri çekmekdir.
Dillerin ölümüne yol açan faktorların en önemlisi dillerin yasaqlanmasıdır. Bunun için dillerin durumunu incelerken bu meseleye önem vermeliyik ki dillerin ölme tehlikesinde olmalarının umumiyyetle siyasi bir nedeni vardır. Dillerin yasaqlanması dövletler terefinden verilen bir qerardır, bunun temamen siyasi bir amacı olub ve bir çox iqtisadi ve ictimai eşitsizliklere de yol açır.
Burada rasist dövletlerin hedefi uzun muddetli bir planla zülm altındakı milletleri pasivleşdirib ve özlerine yabanci etmek , verilen deyerleri ve kültürü qebul etdirmek ve bu vesileyle hakim milletin gücünü gitdikce daha güclendirmek, hakimiyyetini ebedileşdirmekdir.
Aynı siyaset 80 ili aşan bir süredir ki İran da pehlevi shahlıg doneminde ve elecede Cumhuri İslamide uygulanır. Dövletin uyguladığı tek millet, tek dil siyasetiyle geyri fars milletlerin dilleri yasaqlanıb ve deyersiz ilam olunub. Hedef, bu milletlerin aktivliğini ve yaradıcılığını qısıtlamaq, ruhunu ve beynini kolonileşdirmekdir.
İranda qeyri fars dillerin yasaqlanması başqa ictimai ve iqtisadi problemlere de sebeb olub. Bunların en önemlisi, qeyri fars menteqelerinde savadsızlıq derecesinin çox yuxarı olmasıdır.Mesela Güney Azerbaycan, savadlıların sayısı baxımından ölkede yirminci meqamdadır. Görürük ki savadsızlıq da siyasi bir meseledir, toplumdakı siyasi, ictimai ve iqtisadi eşitsizliğin neticesinde ortaya çıxar ve özüde başqa ictimai ve iqtisadi çetinliklere yol açar.
Bilgi, güc ve hakimiyyet arasında müsteqim bir rabite vardır ve dil bunların qullandığı vesiledir, düşünebilirik ki İranda ancaq fars dilliler bilgiye, el tapıb, hakimiyyete ve güce sahib olub, başqa milletler toplumda aktiv qatılımcı rolundan, yeeni tolid, yaratma, planlama ve qerar verme imkanlarından uzaqlaşdırılmışlar.
UN azınlıqlar gurupunun genel müdürü Mark Lattimer teekidle bu meselenin üstünde durur ki on milyonlarca uşağın savadsız qalmasının illeti toplumlarında yaşanan etniki ayırımcılıqdan dolayı öz ana dillerinde eğitim görememeleridir.
Iran da qeyri fars dillerin yasaqlanması, bu dillere danışanların marjinallaşmasına sebeb olub ve bu özü de yuxarıda sayılan faktorlarla beraber toplumdakı ictimai ve iqtisadi tebeqelerin arasındakı uçurumun daha da derinleşmesine sebeb olur.
Dilin milli ve ferdi hüviyyetin şekillenmesinde esasi rol oynadığını da nezere alınca düşünebilirik ki qeyri fars dillerin yasaqlanması bu dillere qonuşan milletlerin kimliğinin gitdikce itibarsızlaşmasına, onların belli bir zaman sonra özlerine, dillerine ve milli kimliklerine yabancılaşmalarına, sonucda da hakim gücün xidmetinde olacaqlarına yol açacaqdır.
Bunların hamısını göz önünde tutaraq düşünebilirik ki Cumhuri İslaminin hakimiyyeti altında biz Azerbaycanlıların öz anadillerine sahib olmaları mümkün değil.Çünkü anadiline sahib olmaq, güçlü olmaqdır, siyasi, ictimai fealiyyetlerde qatılımcı olmaqdır, qerar vermekdir ve planlamaqdır. Bunların hamısı İslam Cumhuriyetinin varlığını tehlikeye salan faktorlarlar.Cumhuri İslami öz varlığını sürdürmek ve bunu gelecek nesillere de münteqil etmek için bizim beynimizi ve ruhumuzu kolonileşdirmeye devam edecekdir.
1385 ilinin qiyami bizim için canlı bir örnekdir ki milletimizin öz ana dilinde eğitim görme isteği için başlatdığı medeni hereket nece qana boyandı.
Her milletin ana dilinin azad ve resmi olması o milletin azadlıq ve huquq beraberlığı yolunda atdığı en önemli adımlardan biridir ve bu Iranda ancaq İslam Cumhuriyyetinin yıxılmasıyla mümkün olacaqdır.
Azerbaycan Federal Demokrat Herekatının İcraiye Heyeti
1388.11.24
13.02.2010