س. حاتملوی

من از بیگانگان هرگز ننالم ...

عزیز دوستوم سیروس مددی نین «21 آذر و بو گون» آدلی مقاله سینین نشرینده ن سونرا منه ائله گلیردی کی اونون یازی سی حاقدا بیر مباحثه باشلاسادا، بو مباحثه مددی نین و اونون دئدییی «افراطی ملیتچیلر» آراسیندا اولاجاقدیر. تاسف لر اولسون کی مددی دوستوم منه معلوم اولمایان سبب لره گؤره بو مباحثه لرده دؤنه- دؤنه آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین آدینی چکیب و بئله لیکله بو پارتیانین مرکزی شوراسینین بئله بیر مباحثه لره قارشی اولدوغونا رغماً، ایستر- ایسته مز بیزلرین باشینی دا درده سوخموشدور.

مددی گوناز تی وی ده گئده ن صحبت لرینده بیزیم پارتیایا مناسبتی حاقدا دانیشاندا بو پارتیانین عضولری نین « یاریسی آذربایجان سئوه ر و یاریسی ایسه افراطی ملیتچی دیلر» دئمیشدیر.

البته بو گون آذربایجان ملتینه دخلی اولان هر بیر مباحثه ده ایستر – ایسته مز آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین آدی اورتایا گلیر. چونکی بو گون ایراندا اتنیک فدرالیزیم سیستمی اوچون مبارزه آپارانلارین یایراغینی یالنیز و یالنیز آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی داشیماقدادیر. لاکن دوستوم مددی بو تلویزیون وئریلیشینی و سونرا محمد آزادگره جاواب اولاراق یازدیغی مطلبی بیزیم پارتیا ایله تسویه حساب ائله مک اوچون قوللانمیشدیر. مددی اونا وئریلن سئواللارین جاوابیندا مثلاً دئیه بیلردی کی او بیزیم پارتیانین پلاتفرمی ایله راضی لاشماییر. نه بیلیم بو پارتیانین نظامنامه سی نی قبول ائمیر. او بو سؤزلرین یئرینه بیزیم پارتیانین ماهیتینی قلب ائله مگه چالیشمیشدیر. او آ- ف- د- حرکتی نین سیماسینی، اورگانیزاسیون کاراکترینی، پلاتفرمی نی و دموکراتیک پرنسیب لره اینانماسینی عیبه جر شکیلده اورتایا قویوب و بئله لیک له بوگون آذربایجان ملتی نین فارس شوونیزمی و اسلام جمهوری سینه قارشی ئؤلوم – دیریم مبارزه سینده بوتون چتینلیکلره رغماً ئؤن سیرالاردا گئده ن پارتیامیزین گونو- گونده ن آرتان اعتبارینی لکه لمه یه چالیمیشدیر. دوستوم مددی نی یاخیندان تانیدیغیم اوچون اونون بیزیم پارتیایا قارشی بئله عصبیت، غضب، نفرت، شدت و شخصی ائموسییا ایله دشمنجه سینه داورانماسی، منده تاسف حسی ینده ن آرتیق حیرت اویادیر.

منه بئله گلیردی کی پارتیامیزین صدری نین بیانیه سینده ن سونرا بیزه دخلی اولمایان بو عیبه جر مباحثه لره سون قویولوب و آذربایجانچی قووه لر بو گون داخیلده گئده ن مهم مسئله لره او جمله ده ن ایران پریزیدنت سئچگی لری ایله علاقه دار مباحثه لره قاییداجاقلار. ائله بورادا بونو قئید ائتمه لییم کی او یازی پارتیامیزین اجرائی هیئتی نین مسئولونون آدی ایله گئتسه ده، مباحثه لر حاقدا بوتون مرکزی شوراسی نین فیکیرلرینی احتوا ائدیردی. لاکن دوستوم مددی نین 10 صحیفه ده ن عبارت اولان یازی سی (خصوصیله بو یازینی فارس دیلینه چئویرمه سی) و واهاب تبریزلی آدلی بیر شخصین ایکی مقاله سی، گؤستردی کی بو مباحثه لر هله ده دوام ائتمه ده دیلر.

بو یازی لاردا تکجه آزادگره یوخ، اصلینده آذربایجان فدرال دموکرات حرکتینه قارشی بعضی ادعالار و اتهام لار اورتایا گلمیشدیر کی البته جاواب سیز قالا بیلمزدیر.

دئمه لییم کی مددی نی یازی سینین عکسینه چالیشاجاغام کی بو یازدی دا عصبیت، شدت و ئؤزومو حاق بیلمک ده ن اوزاق گزیب و اوخوجولارین وقتینه قیمت وئره ره ک اولدوقجا قیسسا یازام:

- مددی یازی سینین مقدمه سینده یازیر : «منیم «21 آذر و بو گون» آدلی چیخیشیم» یندان سونرا « سون ایل لر آذربایجان «ملی فعاللاری» آراسیندا اورتایا چیخان بعضی منفی و آنتی دموکراتیک دوشونجه و عمل لری، مبارزه میزه ضررلی سانانلار روحلانمیش و گؤزلری ئؤنونده ینی بیر دموکراتیک افقون آچیلماسین حس ائتمیشدیلر.»

من بو عزیز دوستومدان خواهیش ائدیره م کی یازی سینین بو حیصه سینی بیر داها اوخوسون. چونکی بئله بیر ادعانی ائله مک دوغروداندا جسارت طلب ائدیر. مددی ایکی جمله ده کئچن 30 ایل ده داخیل ده و خارج ده گئده ن آذربایجانلی لارین ملی- دموکراتیک مبارزه سینی ئؤز آدینا مصادره ائدیر. مددی اگر بیلمیر، بیلمه لیدیر کی هله ایران- عراق ساواشینین شدتله دوام ائتدیگی ایللرده، هله داخیلده آذربایجان دانشگاهلاریندا طلبه لریمیزین «آنا دیلیمیزه ئؤزگورلوک» حرکاتی باشلامادان (بابک قالاسی حرکاتی داها سونرالا باشلامیشدیر) بیزلر خارج ده - خصوصیله فدرال آلمان و سوئد ئؤلکه لرینده- قیزغین ملی مبارزه ایله مشغول ایدیک. او زامان ملی مبارزه میز بو گونکو کیمی گوجلو اولمادیغی اوچون بیزلرین فعالیت لرینه اینانمایان خارج ده یاشایان بیر چوخ آذربایجانلی، هله «سراسری تشکیلاتلارین» گؤنده ردیگی «نخود سیاه» دالیسیجا گزیردیلر. ائله او زامانلار ملتیمیزین طالعی حاقدا آذربایجانلی لارین آراسیندا قیزغین مباحثه لر گئدیردی. منیم بو ادعامی اینانمایان لار، هشتاد ینجی ایللرده ن سونرا نشره باشلانان ساوالان، قاینارجا، آتورپات، تریبون، آذربایجان سسی¹ و ... ده رگی لرینده یازیلان مطلب لره باخا بیلرلر. ائله او ایللرده ده بو گونکو کیمی آذربایجانچی لار آراسیندا مختلف آخینلار واریدی. دوستوم مددی نین او ایللرده ملی- دموکراتیک مبارزه میزده بیر رول اویناماسی منیم یادیما گلمیر. مددی نین ملی فعاللار سؤزونو « » آراسیندا قویماقدان قصدی نه دیر؟ یعنی او «21 آذر و بو گون» مقاله سینی یازمادان اول دموکراسی یا اینانان آذربایجانچی لار یوخیدیدیلار. بوتون بو 25 ایل عرضینده یالنیز تورانچی لار و پان تورکیست لر فعالیت ائدیب و دموکرات آذربایجانلی لار سوسوب و مددی نین اشاره سینی گؤزله ییردیلر؟

مددی ئؤزونو فدرالیست آدلاندیردیغی حالدا فدرالیست لرین تشکیلاتلانماسی اونو راحات سیز ائدیر. فدرالیست مددی ده ن گؤزله نیردی کی آذربایجان فدرال دموکرات حرکتینه قارشی شخصی داورانماق عوضینه بو تشکیلاتین پلاتفورمونون نقدینده بیر صحیفه ده اولسا بیر مطلب یازسین. آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی یارانان گونده ن بری فارس شوونیزمی و اونو تمثیل ائده ن اسلام جمهوری سینین خفیه اورگانلاری، بو تشکیلاتی آرادان آپارماق و اعتباردان سالماق اوچون اللرینده ن گله نی اسیرگه مه میشدیلر. حتی معین استقلالچی قووه لرده بیزه قارشی تهمت و افترادان چکینمه میش، پارتیامیزین اجرائیه هیئتی نین مسئولو آزادگری «راه کارگر» تشکیلاتینین آگنتی کیمی قلمه وئریب و پالتاک اجلاسلاریندا بیزلری فارس نوکرلری آدلاندیرمیشدیلار.

بوتون بونلارا رغماً آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی ساغا- سولا وورمادان، دموکراتیک، مدرن، انسان حاقلارینا دایانان و ازیلمیش رنجبر آذربایجانلی لارین سسینی اوجالتماغا چالیشان پلاتفورمونا صادق قالیب و فعالتینه دوام ائتمیشدیر.

آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی مددی نین بیر نئچه صحیفه یازیسی ایله «بحرانا» دوشسیدی، هئچ بئله یولا چیخماز ایدی. دوستوم مددی بیلمه لیدی کی «بو خمیر چوخ سو آپاراجاق دیر.» گلن ایللرده بویوک دویوشلر و قانلی ساواشلار آذربایجانچی لاری گؤزله ییرلر. ایندی کی، آمریکانین کبابی دالیسیجا گئده ن لرین ائششک داغلاماق قوخوسو نهایت بورونلارینا گلیب چاتمیشدیر، باخاق گؤره ک 10 ایل ده ن سونرا کیملر هله مبارزه میدانیندا قالاجاقلار؟...

آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی «عقل کل» دئییل و هئچ زاماندا ادعا ائتمه ییب کی آذربایجاندا ملی- دموکراتیک مبارزه بو تشکیلات ایله باشلامیشدیر. خیر بیزیم تشکیلاتیمیزدا، ایشین بیر طرفینده ن یاپیشیب و ایره لی گئتمگه چالیشیر. بو گون ملی- دموکراتیک مبارزه میز اولدوقجا مرکب بیر دورومدا دیر. آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفورمو اون لار تجربه لی و سیناقدان کئچمیش انقلابچی و سیاسی فعالین او جمله ده ن آدی همیشه یاشار بویوک آذربایجانچی محمد علی فرزانه نین گونلر بحث و تارتیشمالارینین جوهری و محصولودور. بیز ملتیمزین خیرینه اولان هر بیر سؤزو ائشیتمگه و بو سؤزده ن فایدالانماغا حاضیریک. من ائله بورادا عزیز دوستوم سیروس مددی ده ن چوخ خواهیش ائدیره م کی ایندیکی او اوزونو سول بیر دموکرات آدلاندیریر و بیزیم پلاتفرمو دا به گنمیر، اوندا لطفاً جنوبی آذربایجاندا گئده ن مبارزه یه دخلی اولمایان رسول زاده و ائلچی بگی بوراخسین، عصبیت، شدت و ائموسییا دان اوزاق اولان بیر یازی دا آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفرمی نی نقد ائله سین. او و اونا تای لارین گره ک او قدر جسارت لری اولسون کی ائله سول موقع ده ن بیزیم پلاتفرمی نقد ائله سینلر. مددی نهایت یازمالیدیر کی بیزیم پارتیانین پلاتفورمونون «نه شیش یانسین و نه کباب» هاراسیندادیر؟

دموکرات مددی یازمالیدیر کی بیزیم پلاتفرم دا یازیلان «سياسى حاکميت خلقين دانيلماز حقى ساييلير و اونون صاحيبى خلقدير! چوخ ميلتلى بير اؤلکه ده دموکراسينى، ميللتلرين اؤز مقدراتينى تعيين ائتمک حقی نى و ميللتلرين برابر حوقوقلوغونو قبول ائتمه دن، خلقين حقيقى حاکميتى هئچ زامان دوغرولماز!»² سؤزونه اینانیر یا یوخ؟

مددی آشکار و آیدین دئمه لیدیر کی بیزیم اسلام جمهوری سینه قارشی توتدوغوموز مؤوقع اساسیندا یازدیغیمیز «اسلام جمهوريتى، ايش باشينا گلندن فارس اولمايان ميللتلرين او جمله دن تورکلرين اوزرينده پهلويلرين دئوريلميش شاهليق رژيمى نين يوروتدوگو تبعيض و آسيميلاسيون سياستى نين دوامچيسى کيمى اولوبدور. آشيرى فارس ناسيوناليزمى و شوونيزمى، حاکيميتين يوروتدوگو عمومى سياستين آيريلماز ترکيب حيصه سي اولدوغونا گؤره، بوسياستين عليهينه مبارزه آپارماق اؤز نؤوبه سينده اسلامى جمهوريتين عليهينه آپاريلان مباريزه نين آيريلماز حيصه سى ساييلير.»³ سؤزلری قبول ائدیر یا یوخ؟

مددی دئمه لیدیر کی آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین بایراغیندا یازیلان «غير فارس ميلتلرين ميللى حقلرينى تاپدالاماقدا اسلامى حاکميت ايله ايش بيرليگى آپاران اوزدن ايراق اوپوزيسيونون شوونيستى و پان ايرانيستى (فارس محورليک و آريا پرستليک) باخيشلارى ايله مبارزه ائتمک ده اونودولماماليدير.»⁴ اونون اوچون ده کئچه رلیدیر یا یوخ؟

منیم دوستوم سیروس مددی سول مووقعینده دئمه لیدیر کی «اسلام جمهوريتى زحمت آداملارينين و امک حقى ايله ياشايانلارين دشمنى و قدرت و ثروت مافياسى نين  حيمايه چيسى و مودافيعه چيسى دير.»⁵ اونون اوچون نئیه «نه شیش یانسین نه کباب» کیمی گلیر؟

زامانی گلیب چاتمیشدیر کی فدرالچی مددی «بیر استکان سودا قیرتانا قوپارماق» عوضینه و بیزی « ایکی صندلی آراسیندا» اوتورماق اتهامی ایله یارقییلاماق یئرینه، رئال مبارزه میدانیندا آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین ملتیمیزین ملی حاکمیتی نین یارانماسی اوچون طلب ائتدیگی «تورکلرين يئرلى حاکميتى، آذربايجانين تاريخى اراضى سينده (تورکلرين تاريخن بيتيشيک شکيلده ياشاديقلارى تورپاقلاردا) يارانيلماليدير. عين حالدا خراسان تورکلرى و ايرانين جنوبوندا يئرلشن تورکلر و قاشقايى تورکلرى يئرلى حاکيميتلر ياراتماق حقينه ماليک اولماليديرلار!» و «تورک، فارس، کورد، عرب، بلوچ و تورکمن ديللرى ايرانين رسمى دولت ديللرى اولماليديرلار. ايران فدرال دولتى نين بوتون سندلرى ايرانين رسمى ديللرينده تنظيم اولماليدير. تورک ديلى (آذربايجان تورکجه سى) رسمى دولت ديلى اولاراق آذربايجانين و خودمختار تورک بؤلگه لرينين بوتون دولت اورقانلاريندا، سندلرينده، مکتبلرينده، عالى تحصيل اوجاقلاريندا، کولتور، اينجه صنعت و مديا واسيطه لرينده ايشله نيلمه ليدير. آذربايجانين يئرلى حاکميتى، آذربايجانين اساس قانونو چرچيوه سينده يارانان يئرلى پارلامنت، قضاييه قوه سى و  دؤولتدن عبارتدير و  ميللى سرود و پرچم قوللانماق حقينه ماليک اولماليدير!»⁶ کیمی ایسته ک لر حاقیندا، نظرینی «نالا، میخا وورمادان» بیلدیرسین!

دده- بابالاریمیز دئدیگی کیمی «اورتولو بازار سئودانی پوزار». مددی بو حاقدا یازمایینجا، کیم « ایکی صندلی آراسیندا» اوتوردوغو و کیم کیمه «قاش گؤز آتماسی» البته کی بللی اولا بیلمز.

ئؤزونو دموکرات آذربایجان سئوه ر آدلاندیران مددی هر گاه ایسته ییر کی اونون سؤزلرینی و ادعالارینی آذربایچانچی لار جدی حساب ائله سینلر، اوندا گره ک نظرینی بیزیم پلاتفرموموزدا گلن «بوتون وطنداشلار، اونلارين جنسيت، دين، سياسى مرام و اجتماعى مؤقعلريندن آسيلى اولماياراق، قانون قارشيسيندا برابرديرلر. هر بير وطنداش ايسته ديگى شخصى حيات طرزينى سئچمک حقينه ماليک دير. اونلارين اجتماعى، دينى و سياسى شخصيتلرى، حاکميت و حاکميته منسوب اولان اورقانلارين قارشيسيندا توخونولمازدير.» و « قادينلارلا کيشيلرين حقوق برابرليگى بوتون سياسى- اجتماعى و اقتصادى ساحه لرده تامين ائديلمه ليدير. بوتون حاکيميت اورقانلاريندا قادينلارين اشتراکى، اونلارين نفوسونون سايى ايله متناسب اولماليدير! گئرچک حياتدا موجود اولان برابرسيزليگى آرادان قالديرماق اوچون لازيمى تدبيرلر، او جمله دن قادينلارين خيرينه مثبت تبعيض حياتا کئچيريلمه ليدير! زحمتکش عايله لره منسوب اولان قادينلارين گليشمه سى اوچون الوئريشلى شرايط يارانمالى و بوتون قادينلارين مستقل اولاراق تشکيلاتلانمالاريندان حمايت اولونماليدير!»⁷ ایسته ک لر حاقیندا بیلدیرسین.

مددی سول موقعینده ن نظرینی سوسیال عدالت سیزلیگه قارشی آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفورموندا گلن «اجتماعى عدالتين گئنيشلنديريلمه سى و بوتون ايشچيلرين، زحمت آداملارينين و امک حقى ايله ياشايانلارين آجيناجاقلى ياشاييش شرايطى نين ياخشيلاشديريلماسى، بهداشت، تعليم- تربيه و اجتماعى خدماتين بوتون وطنداشلار اوچون  تامين ائديلمه سى يولوندا چاليشمالى و ايشسيزليک و طبى خدمات بيمه لرى حياتا کئچيريلمه ليدير!» و ها بئله « عمومون رفاهينى قوروماق اوچون اجتماعى بيمه سيستمى ياراديلمالى، وطنداشلارين قازانجلارينين اؤلچوسو ايله مناسب وئرگى اؤده  مه لرى تشکيل ائديلمه لى و گلير، ملکيت و ارث اوزرينده متناسيب  وئرگى سيستمى قورولماليدير!»⁸ بند لره گؤره بیلدیرمه لیدیر.

و نهایت دئمه لییم کی آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی خیلی زامان دیر کی ئؤز موقعینی «دنیا ارتجاع سی آمریکا» حاقیندا بیلدیریب و دئمیشدیر کی «بيز خارجى دؤولتلرين هربير نظامى مداخيله سينه و هجومی ایله مخالفيک. ايراندا ياشايان ميلتلرين و وطنداشلارين آزاد اراده سى يئرينه، خارجى قووه لرين « آ لترناتيو قوراشديرماغا» جان آتمالارينى و بيگانه «ا ل آ لتى لارينين» سياسى قدرت باشينا گتيريلمه سينى ضد دموکراتيک و ارتجاعى بير ايش ساييب و رد ائدیریک.»⁹ اونا بو حاقدا درس وئره ن لر گره ک ئؤنجه ئؤز موقعلرینی بیلدیرسینلر.

مددی ایکینجی یازیسیندا بیرینجی یازی سی کیمی «یئددی دره نین سویونو بیر- بیرینه قاتیب» و شیون یولا سالیب کی: «محمد آزادگر گیلین منی و یولداشلاریمی 30 ایلده ن آرتیق تانیدیقلاری ایله بئله «مشکوک» و «وابسته» جلوه لندیریردیکلری سیلینمز بیر لکه کیمی اونلارین حیات تاریخینده قالاجاقدیر.»

یازینین اولینده یازدیغیم کیمی بورادا دا دئمه لییم کی دوستوم سیروس مددی نین یازیلاریندا عصبیت، شدت و ائموسییا دالغالانیر. او ایللر بویو سیاست میدانیندا اولدوغونا رغماً، دوستلوغو سیاست ایشی ایله قاریشدیریر. مددی نین 10 صحیفه لیک یازیسینین هر سطیرینده شخصی احتراصلار، نفرت و عصبیت دونه- دونه گؤزه چارپیر. مددی آزادگرین یازیسیندا آلمانلی لار دئمیش: « بیر میلچک یی فیل کیمی جلوه لندیریره ک»، « اینجه بیر ساپدان قالین بیر سیجیم ائشیر». آزادگر یازی سینین هاراسیندا مددی نی و یا اونون یولداشلارینی «مشکوک» و یا «وابسته» جلوه لندیرمیشدیر؟ بیز بونا اینانیریق کی هر مخالف فیکیر صاحیبینی قارالاماق دب اولسا، اوندا آذربایجان ملی- دموکراتیک حرکاتی نین ملتیمیزین قیز و اوغول لارینین قانی باهاسینا یاواش- یاواش اوجالان بناسیندا «داش- داشین اوستونده قالماز.» بیزیم نه مددی و نه ده اونون یولداشلاری حاقدا شبهه میز یوخدور. بئله وسیله لری قوللانماق بیزلره یاراشماز. بیز سیاسی مباحثه لرده بئله چیرکین وسیله لری قوللانماغی قطعیاً قینییریق.

سؤزلریمی بیتیرمه ده ن بیر مسئله یه ده توخونماق ایسته ر دیم:

یوخاریدا یازدیغیم کیمی آذربایجان ملی- دموکراتیک حرکاتیندا هر زامان مختلف آخینلار اولموشدور. خیابانی و 21 آذر حرکاتینی بیر آز درین ده ن تدقیق ائله سک بو مختلف آخینلاری بو حرکاتین ایچری سینده ده گؤره بیله ریک. بو گون ده آذربایجاندا جریان ائده ن حرکتین ایچریسینده فدرالچی لار، مستقل و بیرلشمیش آذربایجان طرفدارلاری، پان تورکیست لر و حتی بوز قوردلار دا بئله واردیلار. بیز هئچ کیمین آغزینی باغلاماق ایسته میریک. دوستوم سیروس مددی ایللر بویو رسول زاده، ائلچی بگ و حتی پان تورکیست لر حاقدا یازا بیلر. بو اونون دوغال حاقی دیر. آزادگر یازیسیندا یازدیغی کیمی آذربایجان فدرال دموکرات حرکتینده ده دئییشیک فیکیرلر واردیر. بیز بونو پارتیامیز اوچون بیر عیب یوخ، اصلینده بیر شانس گؤرورک. آمما مددی نین ادعاسینا رغماً بیزیم ایچیمیزده «افراطی ملیتچی» (اوخو پان تورکیست و تورانیست) اولا بیلمز. سیاستین الفباسی نی اوخویان هر بیر آدام بیلیر کی پان تورکیست و پان تورانیست لرین فعالیتی اوچون آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفورمو امکان وئره بیلمز. بو گون پان تورکیست و پان تورانیست لرین فعالیتی اوچون باشقا یئرلرده داها یاخشی و الوئریشلی امکان لار واردیر. بیز هئچ زامان و هئچ یئرده ادعا ائله مه میشیک کی آذربایجان ملی حرکتینده پان تورکیست و پان تورانیست و حتی بوز قوردچو یوخدور. خیر اوردا، بوردا بئله بیر شخص لر و حتی کیچیک گروپلار آشیری دوشونجه لر ایله فعالیت ائتمک ده دیلر. یالنیز بونلارین نفوذ دایره سی ئؤز دورت دووارلاریندان ایره لی گئده بیلمز. مددی «افراطی ملیتچیلر» ین خطرینی بؤیوتمک اوچون لازیمی فاکت گتیره بیلمه سه بیزیم بو سؤزلریمیز اوچون یئترلی دلیل لریمیز واریمیزدیر. مددی قطیعاً «آذربایجان سخن می گوید»، «مطالبات حرکت مدنی آذربایجان »، «نامه ی سرگشاده ی جمعی از روزنامه نگاران، نویسندگان، روشتفکران و ... به خاتمی»، « نامه ی سرگشاده به سید محمد خاتمی... (یوزلر امضا ایله)»، « بیانیه جمعی از تشکلهای دانشجوئی در آذربایجان» و بیر خردا قیامینین قطع نامه لرینی گؤروب و اوخوموشدور. بوتون بو سندلر گؤستریر کی آذربایجان ملی- دموکراتیک مبارزه سی اولدوقجا دموکراتیک، هومانیست، سوسیال عدالت سیزلیگه قارشی دیره نن، انسان حاقلارینا اینانان، مظلوم ملت لرین سسینه سس وئره ن، قادینلارین زندانی اولان ایران ئؤلکه سینده اونلارین ایسته ک لری اوچون مجادله ائده ن و نهایت عموم بشری ایده آل لار اوچون جان آتان پلورال بیر حرکت دیر.

و نهایت بعضی لرین دوشوندویونه رغماً مددی نین نظرلری ایله آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفرمی و آذربایجان ملی مسئله سینه باخیشی آراسیندا اولان فرق لر بیر «آنلاشمامازلیق» دئییل. من بو فرقلرین نه اولدوغونو قیساجا بیان ائتمگه چالیشیرام:

- پان ایرانیزم و آریا پرستلیک بیر دنیا گؤروشو کیمی اون ایللردی کی ایران ئؤلکه سینده دولت دوکترینی کیمی مختلف پالتارلاردا ایراندا غیر فارس ملت لرین علیهینه قوللانیلماقدادیر. بو گون بو بالفعل خطرین نتیجه سینده آذربایجان ملتی نین مهم بیر حصه سی آسیمیله اولدوقدان سونرا فارس ملتینین ایچینده حل اولوب و او ملتین بیر پارچاسی کیمی اولموشدور. آذربایجانلی اوشاقلار اوشاق باغچاسیندان فارس دیلینی ئؤئره نمه یه مجبور قالدیقلاری اوچون یوخاری یاشلارینا گلنده بئله عددلری ئؤز آنا دیلرینده سویله مه یه قادیر دئییل لر. من دوستوم مددی ده ن ائله بورادا سوروشورام بس نئچون بو گونه کیمی نمونه اوچون اولسادا بیر فارس ضیالی سی(حتی اوپوزیسیوندان) بیزه اوره گی یانیب پان ایرانیزم و آریا پرستلیک علیهینه بیر جدی مطلب یازمامیشدیر؟ بو حاقدا یازانلار نئچون ائله بو مظلوم ملتلرین بالالاری اولموشلار؟

آذربایجانلی ضیالی لار نه زامان «ئؤزلرینی اینجیتمک» سندروموندان خلاص اولاجاقلار؟

- بهمن انقلابی و بو انقلابدا آذربایجانلیلارین پایی نا دوشن گؤستردی کی آذربایجانلی لار «سراسری تشکیلاتلاردا» داشقانین بئش ینیجی تکری کیمی قوللانیلیرلار. بیز آذربایجان فدرال دموکرات حرکتینده بونو باشا دوشموشوک کی «آغلامایانا ممه وئرمزلر». آذربایجاندا گوجلو بیر ملی- دموکراتیک حرکتین فایداسی هر کسده ن چوخ ایراندا یاشایان باشقا ملتلره یئتیشه جکدیر. هر گاه مددی لر ئؤزلرینی سول آدلاندیریرلار، اوندا لطفاً آذربایجان سولو کیمی چیخیش ائله سینلر. خانم مریم فیروزلارا مرثیه یازماق و خالقا تبخترله ئؤیود وئرمک یئرینه ملت لرینین قئدینه قالسینلار! سیروس مددی نین یازی سینی «پیک نت» کیمی بیر سایتین او جور تحریک آمیز بیر تیتر ایله نشر ائتمه سی دوشوندوروجو دور. (لطفاً عزیز دوستوم مددی بورادان دا باشقا تفسیرلر چیخارماسین.) «پیک نت» ین دولاندیرانلاری «ایلان یئه ییب اژداها اولوبلار.» اونلار هر نه اولورسالاردا، آذربایجان سئور لیک اونلارا یاپیشماز. جنوبی آذربایجاندا باغیمسیز و دموکراتیک بیرسول جریانین یارانماسی نین خیری هر شئی ده ن اول ملتیمیزین ملی- دموکراتیک مبارزه سینه یئتیشه جک دیر. آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفرمینی قبول ائدیب بو حرکتین سیرالاریندا مبارزه ائده نلر هانکی جبهه یه باغلی اولدوقلارینی یاخشی بیلیر لر. «پیک نت» لر آذربایجان ملی- دموکرات مبارزلرینی، ایران و آذربایجان سوللاری ایله قارشی- قارشی یا قویماق ایسته ییرلر.

- شانلی 21 آذر حرکتینین مغلوبیتیندن آلتمیش ایل کئچیر. بو آلتمیش ایل ده کؤرپولرین آلتیندان خیلی سولار آخیب کیچیب و دنیزلره قووشموشلار. 21 آذر حرکتی عرفه سینده آذربایجانلی لارین یوزه یئتمیشی کند لرده یاشاییردیلار. بو گون یالنیز آذربایجانلی لارین یوزده اوتوزو کندلرده یاشاییرلار. او دؤورده کند لرده و شهرلرده فئودالیسم سیستمی حکم سوردویونده ن، اساس مسئله ارباب لارین و خانلارین ظلمی و باسقی سیدی. آذربایجاندا بو گون هر یئرده کاپیتالیسم سیستمی بیرینجی سؤزو دانیشیر. بو گون آذربایجانین لاپ بئله اوجقار کندلرینده بیر نفر خانلیق و ارباب لیق ادعاسیندا بولونسا، جاماعات اونو ده لی یئرینه قویارلار. او زامان آذربایجاندا اهالی نین یوزده دوخسانی ساوادسیز اولدوغو اوچون ملی حکومتین ان بویوک نائلیت لرینده ن بیری تبریز دانشگاهینی یاراتماق ایدی. بو گون اردبیل، مرند و شبستر سهل دیر حتی خامنه ده ده بئله دانشگاه واردیر و بو دانشگاه دا طلبه لر اوچون کامپیوتر رشته سی سهل دیر روابط بین الملل رشته سی واردیر. بو گون ملی مبارزه میزین سیرالاریندا 21 آذر حرکاتینین عکسینه دینی اینانج لاری اولانلارین سایی گونو گونده ن آرتماقدادیر. یئنه 21 آذر حرکاتی نین عکسینه بو گون مستقل و واحد آذربایجان اوچون مبارزه ائده ن لرین سایی دا آز دئییل. بونلارین هامیسی ملی- دموکراتیک مبارزه میزده دوزگون بیر یولون سئچمه سینی داها مرکب ائدیر. ملت یمیزین بویوک رهبری پیشه وری ئؤز دؤورونون ان آییق و ایتی سیاست چی لرینده ن بیری اولدوغو اوچون آذربایجانین او گونکو شرطلرینی نظرده آلاراق بوتون زحمتکش و ایره لیجی قووه لری احتوا ائده ن بیر تشکیلاتین یاراتماسیندا ان بویوک رول اوینامیشدی. خالقین آذربایجان دموکرات فرقه سینه آز زاماندا بویوک رغبت گؤسترمه سی، پیشه وری نین او زامان نه قدر حاقلی اولدوغونو گؤسترمیشدیر.

یوخاریدا دئدییم کیمی بو گون جنوبی آذربایجان دا یئنی شرط لر بولونماقدادیر. بو گون آشاغی دا کی سئواللارا کنکرت جاوابلار وئرمک لازیم دیر:

الف- ملی قووه ده اشتراک ائده ن یئنی قووه لری نه جور جنوبی آذربایجاندا جریان ائده ن ملی- دموکراتیک مبارزه ده انتگریره ائتمک اولار؟

ب- عجبا ملی مبارزه دموکراسی یه قارشی دیر می؟ هر گاه بو سئوالین جاوابی خیر دیر. اوندا ملی قووه لری پارچالامادان ملی مبارزه نی دموکراتیک ایسته ک لر ایله نئجه بیرلشدیرمک اولار؟

پ- ملی مبارزه نی جنوبی آذربایجاندا و ایرانین باشقا یئرلرینده او جمله ده ن ایرانین اوره گی چیرپینان شهری اولان تهراندا یاشایان و مبارزه ائده ن آذربایجانلی ایشچی لرین حرکاتی ایله نه جور بیرلشدیرمک اولار؟

ت- ملی مبارزه نی آذربایجاندا و ایراندا قادین حرکاتی ایله نئجه بیرلشدیرمک اولار؟

بیز آذربایجان فدرال دموکرات حرکتینده تواضعکارلیقلا، اونا بونا سؤوش– یامان دئمه ده ن، 21 آذر حرکاتینین دموکراتیک و عدالت سئو ه ر پرنسیب لرینه صادق قالاراق و بیر سؤزله او بویوک خالق حرکاتی نین دوامچی سی کیمی بو سئواللارا جاواب وئرمه گه چالشیمیشیق. مددی نین بو سئواللارا جاوابی یوخدور. بو گون پیشه وری حیاتدا اولسایدی کسینلیک له آذربایجان شرطلرینی نظرده آلاراق باشقا بیر برنامه و پلاتفرم ایله یولا چیخاردی. 21 آذر حرکاتی نی و بویوک ملی لیدریمیز پیش وری نی چماق ائله مک و هر مخالف فیکیری پان تورکیست و تورانیست کیمی دامغالاماق ملی حرکتیمیزین خیرینه اولا بیلمز.

آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی یگانه تشکیلات دیر کی تؤلکه ده اون ایللر عرضینده دویونله نن پرابلم لر و سئواللارا جاواب وئرمه گه چالیشمیشدیر. آ- ف-د- حرکتی یگانه تشکیلات دیر کی تهراندا، قاشقایستاندا و خراسان دا یاشایان آذربایجانلی و تورک لرین ملی مسئله سی اوچون طرحی واردیر.

آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفورمونو اوخویان هر کس بیلیر کی بیز ایراندا و منطقه ده رئال شرطلری نظرده آلاراق جنوبی آذربایجانین استقلالی اوچون الوئریشلی زمین گؤورمه دیمیز اوچون ملتیمیزین خیرینی بو ئؤلکه ده بیر اتنیک فدرالیسم ین یارانماسیندا گؤروروک. آمما بو او دئمک دئییل کی هر کس جنوبی آذربایجاندا استقلال و یا ایکی آذربایجانین بیرلشمه سی طرفداری اولسا بیزیم اوچون او پان تورکیست و یا بیر تورانیست دیر. خیر اونلاردا بیزیم ملتیمیزین بالالاری دیلار. بیزیم اونلارلا فیکیر آیریلیغیمیز واردیر. بیز اونلارا دوشمن گؤزو ایله باخمادیغیمیز اوچون، عزیز دوستوم مددی بیزی «ایکی صندلی آراسیندا اوتورماق» و اونلارا «قاش گؤز آتماق» لا یارقیلاییر.

- مددی اوچون آذربایجان جمهوری سی و ترکیه جمهوریتی، ملی مبارزه میزه پرابلم یارادان و بیر خطر قایناغی کیمی گلیر. بیزیم اوچون ترکیه جمهوریتی و او ئؤلکه ده یاشایان تورک ملتی بیر قارداش ملت ساییلیر.

آذربایجان جمهوری سینه گلدیگده بیز اینانیریق کی « آذربايجان خالقی ايکييه بؤلونموش بير خالق حکمونده دير. ميللتيميز ايکی يوز ايله ياخين آيری دؤولتلر آلتيندا ياشاماغا باخماياراق واحد بير ائتنيک ميللتين ايکی پارچاسی کيمی تاماميله عئينی ديل، کولتور، فولکلور، عنعنه و آداب مراسيمه ماليکدير. ايندی آذربايجانين شمالی (قوزئی) بؤلومونده مستقيل دؤولت- آذربايجان جمهوريتی ياشاماقدادير. شمالی (قوزئی) آذربايجانين آنا ياساسی پلورال، دموکراتيک، لائيک و چاغداش دونياميزين بين الخالق قايدا قانونلارينا اويغون و مدرن بير دؤولت قورماق موازينی اساسيندا يازيلميشدير. قادينلارين کيشيلرله برابر حوقوقلوغو، چاغداش دونياميزين قايدالارينا مطابق، آنا ياسادا قورونور.... آذربايجان فدرال دموکرات حرکاتی، شمالی آذربايجان جمهوريتی نين موستقيل دولتچيليگيندن حمايت ائتمگی بوتون ايران تورکلرينين و او جملهدن جنوبی (گونئی) آذربايجان خالقی نين وظيفه سی سايير.... آذربايجانين ملی - دموکراتيک حرکاتینين دشمنلری چاليشيرلار جنوبی آذربايجانين سياسی قووه لرينی آذربايجان جمهوريتی ايله قارشی قارشييا قويسونلار. ميلی حرکاتين فعاللاری و سياسی قووه لری بئله بير تلهيه دوشمهملی و آذربايجان جومهوريتی نين اوپوزيسيون رولونو اويناماماليديرلار. بيزجه بو خط، جنوبی آذربايجانين ملی حرکاتی اوچون ان دوزگون و ان اؤنملی حرکت خطی دير. ايران اسلام جمهوريتی شمالی آذربايجان عليهينه ارمنی اشغالچيلاريندان حمايت ائتمکدن ال گؤتورملیدير. آذربايجان تورپاقلارينين اشغالينا سون قويولماليدير و قاراباغ آزاد ائديلمه ليدير.»¹⁰

بئله لیک له گؤرونور کی صحبت «سو تفاهم» ده ن گئده بیلمز.

ملی مسئله نین بوتون جهت لری حاقدا مباحثه ائتمک ملی- دموکراتیک مبارزه میزین ایسته ک لری و طلباتینی داهادا صیقل لندیریب و آذربایجان مبارزلرینین یولونا ایشیق سالا بیلر. آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی کیمین آغزینی باغلاماق و کیمین سؤز قوللانماق حاقیننی الینده ن آلماق ایسته میر. لاکن اونوتماماق لازیم دیر کی بو مباحثه لر موضوع و مضمون جهتینده ن متین و فاکت لار اساسیندا، ائموسییا و شدت ده ن اوزاق بیر آتمسفرده جریان ائتمه لیدیلر.

و نهایت دئمه لییم کی آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین قاپیلاری دموکراسی، ملتچیلیق، سوسیال عدالت سئوه رلیک و ملتیمیزین خوشبخت گله جگی اوچون سؤزده یوخ، عملده ووروشماق ایسته یه ن هر بیر وطن پرور آذربایجانلی نین اوزونه آچیق دیر.

__________________________________________________________________________________

1- ائله بورادا زامانی گلیب چاتمیشدیر کی آذربایجان سسی ده رگی سی حاقدا بیر مسئله نی آچیقلایام.

هم سیروس مددی ئؤز یازیسیندا و همده دوستوم احد واحدی، مددی نین 21 آذر حرکاتی حاقدا یازدیغی مقاله سینی مدافعه ائتمک مقصدیله آذربایجان سایتیندا نشر ائتدیگی یازی سیندا، زامانیله ا. سئوه ر ایله بیرلیک ده یاراتدیغیم «آذربایجان سسی» ده رگی سینین آدینی چکمیشدیر.

مثلاً ا. واحدی بو یازی دا یازیر: « بو بیرینجی دفعه دئییل کی سیروس (مددی) رسول زاده ده ن و اونون آلمان فاشیست لریله ایش بیرلیگینده ن دانیشیر. بیرینجی دفعه بو مسئله «آذربایجان سسی» نین یازارلار هیئتینده اورتایا گلیب و بو ده رگی ده ایکی سیاست و باخیش ین یارانماسینا و ده رگی نین فعالیتی نین دایانماسینا سبب اولموشدور. بو اختلاف لارین دوامیندا بو سطیرلرین یازاری سیروس مددی ایله بیرلیکده یئنی بیر ده رگی نین نشرینه قرار وئریب و بیله- بیله بو ده ر گی نین آدینی «آذربایجان- آذربایجان آزادلیق سونلرین ده رگی سی» قویدوق.»

ا. واحدی دولایی سیله ئؤزونو و مددی نی آزادلیق سئوه ر، ضد فاشیست و «آذربایجان سسی» نین دیگر یازارلارینی آزادلیغا قارشی و فاشیست لرله ایش بیرلیگی آپارماغی عیب بیلمه ین لر کیمی قلمه وئریر.

واحدی و مددی نین ادعالارینا رغماً 4 ایل عرضینده 18 سایی سی نشر اولونان «آذربایجان سسی» نین اطرافیندا نئچه نفر مختلف گؤروشلره مالک اولان یازارلار توپلانیب و بو ده رگی خارج ده یاشایان آذربایجانلی کوتله آراسیندا درین رغبت قازانمیشدیر. ده رگی ده گئده ن مطلب لرین دولغونلوغو و دموکراتیک احوال- روحیه ایله یازیلماسی تمامیله واحدی نین ادعالارینین دوغرو اولماماسینی گؤستریر.

احد واحدی و سیروس مددی او زامانکی امکداشیم ا. سئوه ر ین تکلیفی ایله «آذربایجان سسی» نین 10- نجی ساییسیندان بو ده رگی ایله امکداشلیغا باشلامیشدیلار.

واحدی و مددی نین ادعالارینا رغماً «آذربایجان سسی» یازارلار هیئتی جمعینده، آذربایجان ملتی و دنیا تورک لری ایله علاقه دار هر بیر مسئله او جمله ده ن پان تورکیسم حاقدا بحث اولسادا، بو ده رگی نین فعالیتی نین دایانماسی آذربایجان ملی لیدری محمد امین رسول زاده، پان تورکیسم و تورانیسم ایله هئچ علاقه سی اولمامیشدیر.

بو ده رگی نین یازارلار جمعینده آذربایجان مسئله لری و تورک ملت لری حاقدا مختلف باخیشلارین اولماسینا رغماً ده ر گی نین فعالیتی نین دایانماسی نین اساس سببی واحدی، مددی و سئوه رین بیر ده رگی نی دولاندیرماق اوچون لازیم اولان دموکراتیک پرنسیب لره بویون قویمامالارینا قاییدیردی.

ا.سئوه ر و من بوتون فیکیر آیریلیقلاریمیزا رغماً «آذربایجان سسی» نی نشر ائتمک له بیر پرنسیب اولاراق بوتون آذربایجانچی لارا بیر تریبون یاراتماق ایسته ییردیک. بیز بو پرنسیبه ده رگی نین سون سایی سینا ده ک صادق قالدیق.

واحدی و مددی نین بیزیمله امکداشلیغا باشلامادان ئؤنجه، «آذربایجان سسی» نین سیاسی محبوسلارین آزادلیغی اوچون باشلانان کامپانیالارینا قاتیلماسی، بو ده رگی نین انسان حاقلارینا و دموکراتیک پرنسیب لره نه قدر حؤرمت قویماغینا بیر نشانه دیر. ا. سئور و یا من پان تورکیست اولسادیق آذربایجان سسی نین دولاندیرانلاری کیمی فرج سرکوهی کیمی بیر آدامین آزادلیغی اوچون باشلانان کامپانیایا قوشولمازدیق.

دئمه لییم کی واحدی و مددی نین «آذربایجان سسی» نین یازارلار جمعینه قوشولماسیندان سونرا، بیر طرف ده ن بو ده رگی نین کیفیتی خیلی یاخشیلاشسادا، دیگر طرفده ن اونلارین ده رگی نین اساس مشی و پرنسیب لری حاقدا ا. سئوه ر له یوروجو و آردی کسیلمز مباحثه لری اولموشدور. یارانان اختلاف لاری چؤزمک اوچون منیم صرف ائتدییم بوتون چابالاریما رغماً، بو یوروجو مباحثه لر، ده رگی نین فعالیتی و انکشافینا جدی انگل لر تؤره تمیشدیر.

نهایت دئمه لییم کی مادی امکانلارین آز اولماسی، ا. سئوه رله، واحدی و مددی نین اختلافلاری و بو اختلافلارین حلی اوچون اونلارین دموکراتیک نورم لارا بویون قویمامالاری، آذربایجانلی لار آراسیندا حؤرمت قازانان بو ده رگی نین حیاتینا سون قویموشدور.

«آذربایجان سسی» یازارلار هیئتی ینده یارانان اختلافلارین ماهیتی و اختلافلارین حلی اوچون منیم تکلیف لریم حاقدا بو ده رگی نین آرشیوینده یئترلی سندلر واردیر.

2- 2 ، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10: آذربایجان فدرال دموکرات حرکتی نین پلاتفرموندان