ملی حکومت و جاوانلار

 

21 آذر حرکاتینین نتیجه سی، آذربایجان ملی حکومتی جاوانلارین انقلابی ایشه جلب اولونماسی نقطه– نظردن آذربایجان تاریخینده چوخ مهم  بیر مسئله نی اورتایا قویدی. جاوانلارهم حرکاتین حاضرلانماسیندا،هم اونون یارانماسیندا، هم ده اصلاحات تدبیرلری نین حیاتا کئچیریلمه سینده فعال صورتده اشتراک ائتدیلر.

 

اونلار فدائی لر جرگه سینده ، ملی قوشوندا ، مدنیت ، معارف و اینجه صنعت ساحه لرینده چوخ مهم رول اوینادیلار. ملی حکومتین دولت قورولوشوندا، ملی مجلس ده،انجمنلرده، دولت اداره لرینده، روزنامه لرده، صحیّه ده، آبادلیق ایشلرینده، قیزیلباش خالق قوشونلاریندا، محکمه لرده  و سایر یئرلرده  بوتون طبقه و زمره لر اشتراک ائتدی یی کیمی ، گنجلرده  بو اورقانلاردا فعال اشتراک ائدیردیلر.

 

سیدجعفرپیشه وری  یازیردی: وطنیمیزین گؤزی جاوانلاریمیزدیر. آذربایجاندا یاشامیش و دوغولموش، اونون دوز- چؤره یینی یئمیش و آنالاریمیزین حلال سودونی اممیش جاوانلاریمیز اؤز ملی وظیفه لرینه انجام وئریب، ارتجاع عنصرلری ایله  مبارزه ده خالقیمیز ایله شریک و هم فیکیر اولاجاقلار{1}.

اونا گوره دیرکی،" 12 شهریور تاریخلی مراجعتنامه سیندن سونرا کارخانا و اعمالاتخانالاردا ایشله ین جاوانلار، محصللر، مختلف پئشه صاحبلری اولان اوغلان و قیزلار فرقه نین بایراغی آلتینا گلدیلر. فرقه سیرالاریندا  بیرلشن و خالقین آزادلیغی اوغروندا هر جور فداکارلیغا حاضر اولدوقلارینی اعلان ائدن اودلی مبارزلر ایچه ریسینده جاوانلاردا گؤرکملی یئر توتوردیلار. بو بیر حقیقتدیر کی ، نهضتین حاضرلانماسی و کئچیریلمه سینده جاوانلار اؤز اوزه رلرینه دوشن وظیفه لری شرفله  یئرینه  یئتیردیلر. اونلار سنگرلرده  دوشمنله اوز- اوزه  ووروشور، فرقه نین هر جور تاپیشیریقلارینی حیاتا کئچیریر و اونون آزادلیق ایدییالارینی خالق کوتله لری آراسیندا یایماق اوچون آپاریلان تبلیغات و تشویقات ایشلرینده یاخیندان فعالیت گؤستریردیلر.تکجه بو جهتی گؤسترمک کفایتدیرکی، ملی حکومت طرفیندن تأسیس ائدیلمیش 21 آذر مدالی ایله تلطیف ائدیلنلر ایچه ریسینده  چوخلی جاوان دا  وار ایدی.

 

اوزون ایللردن بری آزادلیق و اضطرابسیز حیات عشقی ایله یاشایان جاوانلار فرقه نین و خالقین اعتمادینا لایق اولدوقلارینی عملده ثبوت ائتدیلر.

جاوانلار استحصالاتدا، یوکسک امک نمونه لری گؤسته ریر، ملی حکومتین مادی قدرتینی آرتیرماقدا، ملی صنایع و فلاحتی انکشاف ائتدیرمکده چالیشیر، مدرسه  و عالی مکتبلرده  یوکسک شعورلوق نمونه لری گؤسته ریردیلر. بوتون بونلارلا  یاناشی جاوانلار خالقی متشکللشدیرمک، اونلاردا انقلابی ایشه صداقتی قوتلندیرمک و خالقین مختلف طبقه لرینی یئنی حیاتین طلبلری  سه و ییه سینه  یوکسلتمک اوچون مدنی تدبیرلرین حیاتا  کئچیریلمه سینده ده فعال اشتراک ائدیردیلر. ملی حکومت دؤورونده آچیلمیش افسرلیک مکتبینی وطنه و خالقا خدمت ائتمک اوچون جاوانلار تشکیل ائدیردیلر"{2}.

 

"آذربایجان" روزنامه سی الده ائدیلن نائلیّتلری قوروماق اوچون بوتون آذربایجان جاوانلاری نین بیرلشمه سی ضرورتینی ایره لی سوروردی. روزنامه یازیردی کی، بیزه حیات لازیمدیر. بیزده  گره ک حقوق اجتماعی دن بهره مند اولاق . بیزده گره ک اؤز دردلریمیزه  چاره ائده ک . بیزده  گره ک اؤز آتالاریمیز کیمی اؤز حاقیمیزی آلماقدان اؤتری آیاغا قالخاق، قورخمایاق، اتحاد ائده ک ، مبارزه یه باشلایاق . بیزه آذربایجان بالاسی و ستارخان ائولادی دئییرلر. بیزده  گره ک بیرله شک، اتحاد ائده ک، محکم، قیریلماز بیر زنجیر کیمی ظالملرین ، مستبدلرین قاباغیندا ییخیلماز بیر سد اولوب جاوانلار تشکیلاتی نین بایراغی آلتیندا مبارزه یه  باشلا یاق{3}.بو دؤورده  جاوانلار آراسیندا استعدادلی شاعیرلر،گؤزه ل صنعتکارلار میدانا گلیردی.بونونلا  یاناشی دنیادا ان مهم خبرلردن سایلان 1945- جی ایل نویابرین 10- دا عموم دنیا گنج لر فئدراسیاسی یارادیلدی.او واخت دنیانین 63 اؤلکه سیندن 437 جاوان  لندنه  توپلاشاراق مختلف  دیللرده  دانیشان ، مختلف عقیده لره مالک اولان جاوان اوغلان و قیزلارین مجلسینی کئچیردیلر. عموم دنیاجاوانلار فئدراسیونی یاراتماغین اساسی دا همین توپلانتی  دا  قرارا آلیندی."عموم دنیا گنجلر فئدراسیاسی یاراناندان سونرا  بو فئدراسیایا داخیل اولان گنجلرین تشکیلاتلاری بیر چوخ اؤلکه لرده  آغیر مبارزه شرایطینده انکشاف ائتمیشدیر.

 

مستملکه و آسیلی اؤلکه لرده ملی آزادلیق حرکاتی نین یوکسلمه سی دئموکرات گنجلر تشکیلاتلاری نین فعالیّتینه و گنجلرین داها دا گئنیش مقیاسدا  مبارزه آپارمالارینا تکان وئردی. بو اؤلکه لرین دئموکرات گنجلری اؤز آزادلیغی اوغروندا،حقوقونون تاپدالانماسی علیهینه  جدی صورتده  مبارزه یه  قالخدیلار.

 

بعضی ارتجاعی حکومتلرین عموم دنیا گنجلر فئدراسیاسی علیهینه  یوروتدویی هر جور فتنه کارلیقلارا باخمایاراق مختلف اؤلکه لرده گنجلر تشکیلاتی بؤیوک موفقیتلر الده  ائتمیشدیر"{4}.

 

جاوانلاری اؤلکه ده  ساوادا، علمه، بیلی یه و یئنی یارانمیش ملی دولتی قوروماغا، اؤلکه نی داغینیق وضعیتدن چیخارماغا، مترقی بشریّتین الده ائتدی یی بؤیوک علمی نائلیتلره  یییه لنمه یی مقصد گؤتورن" آذربایجان" روزنامه سی جاوانلارا آشاغیداکی شه کیل ده  مراجعت ائدیردی:

سیز مگر فیکیر ائتمیرسیزکی، گله جک آذربایجان اؤز آزادلیق و استقلالیّتینی سیزدن گؤزله ییر{5}؟

" 21 آذر نهضتی نین حاضرلانماسی و کئچیریلمه سینده، حکومتی اله آلماقدا و سایره ده  ائله  حادثه یه  تصادف ائتمک اولماز کی ، اورادا جاوانلار آتا- آنالاریمیزلا  بیرگه  مبارزه ده اشتراک ائتمه میش اولسونلار.

 

ملی حکومت دؤورونده تشکیل اولونان شاعرلر جمعیّتی، اینجه صنعت مکتبی،  دولت تیاتری نین آرتیستلری سیراسیندا جاوانلار مثلی گؤرونمه میش فعالیت ائدیردیلر.

 

قیزیلباش و فدائی دسته لری نین سیرالاریندا و آرخا جبهه ده اولان اون مینلرله جاوانلارین فداکارلیقلاری خالقیمیزین افتخاری دیر.

فرقه نین مرکزی کمیته سی نین  صدری بادگان میانا محلی کمیته سینه یوللادیغی تئلگرافدا بئله یازیر: میانا دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی نین جبهه ده اولان فدائی لری ایله اونلارین عائیله لری آراسیندا یاراتدیقلاری ارتباط دسته لری سیزین تشکیلاتین ان بؤیوک  فعالیّتیندن  بیری دیر"{6}.

بو ارتباط دسته لری حاقیندا حرکاتین اشتراکچیلاری طرفیندن خاطره لر شکلینده چوخلی معلوماتلار وئریلمیشدی. او جمله دن بیرینده  اوخویوروق:" او زامان خالقین منافعی کئشیینده دوران هر اوچ فدائی دن ایکسی جاوان ایدی. مبارزه نین گئنیشلنمه سی و شدتلنمه سی جاوانلار قارشیسیندا یئنی وظیفه لر قویوردی. بو جهتدن انقلاب عرفه سی دؤورونده میانا جاوانلاری نین گؤستردی یی تشبث اولدوقجا ماراقلی دیر. او دؤورده  جبهه لرده  دوشمنله ووروشان فدائی لرین اؤز ائولری  و عائیله لری ایله یاخین علاقه لرینین اولماسی سوزسوز کی ، اونلارین دؤیوش قابلیتلرینی آرتیرماقدا آز اهمیت کسب ائتمیردی. میانا جاوانلاری گؤزه ل بیر تشبث میدانا آتاراق فدائی لرله اونلارین عائیله لری آراسیندا علاقه یاراتماق ایشینی اؤز اوزرلرینه گؤتوردیلر.سونرادان بو تشبث داها گئنیش شه کیل آلدی.

 

آذربایجان جاوانلاری نین ملی قوشوندا کی اشتراکلاری دا تاریخی اهمیته مالک اولان بیرایش ایدی. چونکی حاکمیّت اله آلیندیقدان سونرا اونی قورویوب ساخلاماغین نه قدرده چتین اولدوغونی اونلار چوخ گؤزه ل باشا دوشدیلر"{7}.

 

باشقا یؤندن بو حادثه یه دیگر حرکات اشتراکچیلاریندان بیری بئله تؤخونولموشدی:" خمسه ایالتینده ذوالفقاری نین قولدور دسته لری و شاهین گؤندردی یی قوشون حصه لری علیهینه میانا و ساراب فدائی لری ده  ووروشوردیلار. بو ووروشمالار بیر نئچه آی داوام ائتدی یی اوچون فدائی لر ائولریندن خبرسیز ایدیلر. بئله بیر زاماندا میانا کمیته سی نین تشبثی ایله جاوانلار تشکیلاتی نین  بریقادالاری  فدائی لرین یاشادیقلاری کندلره  گئده رک اونلارین عائیله لرینه لازیم اولان ایشلرده  کمک ائدیر، حتی فدائی لرین تورپاقلارینی شوملاییر و اکیردیلر. سونراچتینلیکلردن قورخمایا راق فدائی عائیله لری نین مکتوبلارینی خمسه نین اوزاق کندلرینده اولان فدائی لره  یئتیریردیلر. گنج لرین موزیکال و آکتورول دسته سی، شاعیرلر و دیکلاماتورلاری  جبهه یه  گئده رک فدائی لری تشویق ائدیردیلر"{8}." 1325- جی ایل تیر آیی نین 13- ده  کونقره ده اشتراک ائتمک اوچون بوتون نماینده لر اطرافدان تبریزه گلمیش و کونقره کمیسیونی طرفیندن اؤز اعتبارنامه لرینی آلمیش دیلار. جاوانلار تشکیلاتی نین مبارزه  دوستلاری اولان  کورد دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی طرفیندن 3 نفر قوناق عنوانی ایله نماینده  اشتراک  ائتمیشدیر...

 

 نهایت ، تیر آیی نین 15- ده سحر ساعات 9- دا آذربایجان دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی نین بیرینجی کونقره سی تبریزده  فردوسی مکتبی سالونوندا تشکیل تاپدی.

 

ملی حکومتین باشچیسی آقای پیشه وری  کونقره یه  گؤندردی یی پیامدا یازمیشدی: اؤز صمیمی تبریکاتیمی کونقره یه  گؤندرمکله اونون موفقیّتینه اوره کدن علاقه مند اولدوغومی بیلدیرمک ایسته ییره م. دئموکرات جاوانلارین قارشیسیندا دوران وظیفه اولدوقجا آغیر، اولدوقجا جّدی دیر. فرقه میز 10 آیلیق شدید مبارزه  نتیجه سینده  بؤیوک موفقیتلره  نائل اولوب. خالقیّمیزی تشکیل ائتمیش و دئموکراتیک نهضتین بوتون ایرانا یاییلماسینا یول آچمیشدیر. دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی سیاسی بیلیک ایله برابرعموم تعلیم و تربیه ایشینه آرتیق  درجه ده دقت و اعتنا وئرمه لی دیر. معارف و معلوماتسیز بیر ملت بو گونکی دنیادا سعادتمند اولا  بیلمز.

 

جاوانلار کونقره سی فرقه میزین رهبرلی یی آلتیندا آشاغیدا کی گونده لیکله ایشه باشلادی:

1- فرقه میزین عمومی سیاستی باره سینده دان- فریدون ابراهیمی.

2- عمومی گزارش.

3- مرکزی تشکیلات کمسیونی نین گزارشی.

4- مرکزی تبلیغات کمسیونی نین گزارشی.

5- مرکزی تفتیش کمسیونی نین گزارشی.

6- مرکزی مالی کمسیونی نین گزارشی.

7- مرامنامه و نظامنامه نین تصویبی.

8- مرکزی کمیته سئچگیسی.

9- مرکزی تفتیش کمسیونی نین سئچگیسی.

10- مختلف مسئله لر.

11- قرار.

12- دنیا دئموکرات جاوانلارینا  تبریک.

13- نمایش.

 

آذربایجان دئموکرات جاوانلار تشکیلاتینین بیرینجی کونقره سینی آذربایجان جاوانلاری و خالقی بؤیوک روح یوکسکلی یی ایله قارشیلامیش و اؤز ایشینی 3 گون داوام ائتدیره ن کونقره یه هر طرفدن تبریک تئلگرافلاری  گؤنده ره رک  اونا موفقیتلر آرزو ائدیردیلر.

کونقره اساس اعتباری ایله آشاغیدا قید اولونان قرارلاری آلمیشدیر:

1- مرکزی تشکیلات کمسیونی نین گزارشیندن سونرا نظره آلینمیشدیرکی آذربایجان جاوانلار تشکیلاتی ، محصللر آراسیندا نفوذی  داها دا  قوتلندیرمک اوچون ضیالی معلملرله سیخی رابطه ده اولوب طلبه لری جاوانلار تشکیلاتینا داها آرتیق جلب ائتمه یی اونوتمامالیدیر. اوشاقلا را ایندی دن ساغلام تربیه وئرمک اوچون آذربایجان دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی نین رهبریتی آلتیندا اوشاقلار تشکیلاتی نین یارانماسی دا جاوان نسل اوچون آرتیق درجه ده اهمیتلی مسئله لردن بیری ایدی.

2- مرکزی تبلیغات کمیسیونینی دینله یه رک  کونقره، آذربایجانین بوتون یئرلرینده جاوانلار تشکیلاتی اوچون مناسب کلوب دوزه لتمک، جاوانلارین سیاسی و اجتماعی معلوماتلارینی یوکسلتمک اوچون سیاسی کورسلار تشکیل ائتمک، ساوادسیزلیغی لغو ائتمک اوچون کندلرده مکتب و گئجه کورسلاری آچماق ، جاوانلارین ساغلام تربیه ائدیلمه سی اوچون ورزش درنکلرینی داها آرتیق ایشه سالماق کیمی بیرچوخ باشقا مسئله لرده حل ائتمیشدیر.

3- کونقره ده مرکزی مالی کمسیونی نین گزارشی اساسیندا و فرقه میز طرفیندن جاوانلارا  کمک عنوانی ایله وئریلن بودجه نین ، عضولیک حاقیندان الده ائدیلن پوللاری آذربایجان دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی نین واسطه سی ایله تصویب اولونموش بودجه لر اوزره خرجلنمه سی ، مالی قسمتی تقویت ائتمک اوچون جاوانلارین بوتون یئرلرده کنسرت و تیاترلار وئریلمه سی  و سایر بو کیمی مسئله لرده  ایره لی  سورولموشدی.

4- مرکزی تفتیش کمیسیونی نین گزارشی ایله علاقه دار اولاراق تفتیش کمیسیونی نین نظامنامه سی تصویب اولموش و بیرسیرا باشقا موافق مسئله لرده حل ائدیلمیشدی"{9}.

" آذربایجان " روزنامه سی آذربایجان دئموکرات جاوانلارین بیرینجی کونقره سینه حرکاتین رهبری سید جعفر پیشه وری نین اؤنجه قید اولونان پیامینی چاپ ائتمیشدیر. پیام دا قید اولونوردی کی، جاوانلار بیزیم  گله جه ییمیزدیر.اونلارا  بیز همیشه امید گؤزی ایله باخیریق. اگر اونلارین تربیه سی دوزگون یول ایله گئدرسه بیز هامیمیز خوشبخت اولاریق . اگر خدانکرده اونلار یانلیش یولا دوشسه لر اوندا بوتون خالقین زحمتلری هدر گئده جکدیر. من جاوانلاریمیزین آز بیر زاماندا بؤیوک موفقیتلره ، خصوصاً بیرینجی کونقره نین تشکیل ائدیلمه سینه موفق اولما لارینی فال نیک توتوب امیدوارم اونلار هوا و هوسی کناره قویوب دوزگون یول ایله خالقیمیزا رهبرلیک ائده جکلر و بو یولدا داها بؤیوک موفقیّتلر قازاناجاقلار{10}.

"آذربایجان دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی آز بیر مدتده وطنیمیزین گوندن-گونه چیچکلنمه سینده سرعتلی آددیملارلا ایره لییه  دوغری  گئتمه یه باشلادیلار. دئموکرات جاوانلار بیر ایل ملی حکومت دؤورونده اؤز مرکزی اورقانی اولان " جاوانلار" روزنامه سینی ده  منتشر ائتمه یه موفق اولدیلار.

جاونلار تشکیلاتی نین اورقانی " جاوانلار" روزنامه سی گنجلری وطن مدافعه سی و اصلاحات تدبیرلری نین حیاتا کئچیریلمه سینده، اونلارین  سفربرلی یینده  اونودولماز رول اوینامیشدی"{11}.

"21 آذر نهضتی جاوانلارین استعداد و قابلیتلرینی ، اونلارین یارادیجیلیق قوّه لرینی ایشه سالماق دا گئنیش امکانلار یاراتدی. جاوانلار ایسه اؤز استعداد و یارادیجیلیق فعالیتلرینی نهضتین گئنیشله نیب محکملنمه سی ایشینه حصر ائتدیلر. اونلار فدائی و خالق قوشونلاری حصه لرینده کنسرتلر، آزپرده لی نمایشلر و آکروبات تاماشلار تشکیل ائدیردیلر. جاوانلارین الفبا ساوادسیز لیغینی لغو ائتمک ایشینه خدمتلری خصوصی ایله قید ائدیلمه لی دیر. جاوانلار شهرلرده خالق معارفی شبکه لری نین گئنیشلنمه سی اوچون وسایط  توپلانیلماسی ایشینده وار قوّه ایله چالیشمیشلار. تبریزین بیرینجی ناحیه سینده 3، 4، 6- جی و باشقا ناحیه لرینده، اورمی، ماراغا و اردبیلده ملی حکومت زامانی تیکیلن بیر چوخ مکتبلر او زامان فرقه تشکیلاتلاری نین تشبثی و جاوانلارین  بو یولدا ائتدیکلری فعالیّتین یادگاری دیر. تیکینتی ایشلرینده ، تازا کارخانالارین،خصوصی ایله  ظفر کارخاناسی نین  تیکیلمه سینده ، سایر مؤسسه لرین  برپا ائدیلمه سینده ، مکتبلرین قورولوشوندا، مدنی اوجاقلارین یارادیلماسیندا آذربایجان ملی حکومتی نین پایتختی اولان قوجامان تبریز شهری نین آبادلاشیب گؤزه للشمه سینده ده جاوانلار مهم رول اوینادیلار"{12}.

 

ملی حکومتین چوخ سایلی تدبیرلریندن اولان اوشاقلارا قایغی، حیاتا کئچیریلن اصلاحاتین ان ده یرلی ساحه لریندن ایدی .

" یئتیم و صاحبسیز اوشاقلارین تربیه سی حاقیندا کی قرار، کوچه لرده سرگردان قالمادان اوشاقلارا نجات وئردی. بو قرار اوزه ره ایکی تربیه ائوی تیکیلدی و اوشاقلارین تربیه آلینماسینا امکان یارادیلدی. بو تربیه ائولرینده اوشاقلارین ساغلاملیغینا و اونلارین انکشاف ائتمه لرینه بؤیوک فیکیر وئریلیردی. اوشاقلارین دوزگون و بو گونکی اصول ایله تربیت اولونمالاری اوچون تدبیرلر گؤرونوردی. بئله لیکله ایللر بویی  دیوارلار دیبینده یاتان اوشاقلار همین باغچالاردا و تربیه ائولرینده آزاد  و شن حیاتا چیخدیلار.  ائله بونون اوچون ایدی کی ، ملی حکومت دؤورونده  کوچه ده  یاتان اوشاقلارا  راست گلمک ممکن دئییل ایدی. همین اوشاقلارین متشکللشدیریلمه سی جاوانلار تشکیلاتینا تاپشیریلدی . جاوانلار تشکیلاتی اوشاقلاری مجّانی اولاراق یالنیز بیر دفعه 3220 دست اوغلان و قیز اوینفورم پالتاری ایله ، 577 جفت باشماق ایله تأمین ائتدی.

گئت- گئده  بو تشکیلات کندلرده  و قصبه لرده یارانماغا باشلادی.

 

ملی حکومتین قراری اوزره حربی مکتبده  بیرینجی نؤوبه ده  یوخسول کندلی بالالاری قبول اولونوردی . بئله لیکله 1000- نفره  یاخین اوشاق بورادا تربیه آلیردیلار. ملی حکومتین بو قایغیسی نتیجه سینده  نه اینکی تبریز، اورمیه، زنگان کیمی شهرلرده حتی ان کیچیک قصبه لر و کندلرده ده  بئله اوشاقلاردا قهرمانلیق ارثی تظاهر ائدیب و آزادلیق حسی اویاتمیشدی"{13}.

 

 

ادبیات و منبعلر

1- " آذربایجان" روزنامه سی 1324- جی ایل. 22- آبان.

2- " آذربایجان" روزنامه سی 1344- جی ایل. نمره - 1591.

     21 آذر عنعنه لری جاوانلارین مبارزه سینده  یاشاییر.

    * ا- صابر.

3- " آذربایجان" روزنامه سی 1324- جی ایل. 28- آذر.

4- " آذربایجان" روزنامه سی 1955- جی ایل. نمره- 790.

    عموم دنیا دئموکراتیک گنجلر فئدراسیاسی حاقیندا.

   * میرزه زاده  سلطان.

5- " آذربایجان" روزنامه سی 1324- جی ایل. 27- آذر.

6- " آذربایجان" روزنامه سی 1950- جی ایل.نمره- 309.

   * غفار کندلی- جاوانلار ملی حکومت دؤورونده .

 7- " آذربایجان" روزنامه سی 1349- جی ایل. نمره - 1849.

    * ا- صابر- 21 آذر نهضتی و جاوانلار.

8- " آذربایجان" روزنامه سی 1334- جی ایل. نمره- 800.

    * علی شمیده - 21 آذر نهضتی و گنجلریمیز.

9- " آذربایجان" روزنامه سی 1950- جی ایل. نمره- 309.

     دئموکرات جاوانلار تشکیلاتینین بیرینجی کونقره سی.

    *  تبریزخانی.

10- " آذربایجان " روزنامه سی 1325- جی ایل. 6- تیر.

11- " آذربایجان" روزنامه سی 1328- جی ایل. نمره- 207.

      دئموکرات جاوانلار تشکیلاتی ایل دؤنومی.

     *  حمید محمد زاده.

12- " آذربایجان" روزنامه سی 1341- جی ایل. نمره- 1430.

     * محمدعلی مجیری- 21 آذر نهضتی و جاوانلار.

13- " آذربایجان" روزنامه سی 1950- جی ایل. نمره- 309.

    * رضی قوامی- جاوانلار تشکیلاتی نین فعالیتیندن.