ميانالى
عليرضا
ملی
حکومتین
اصلاحاتیندا
مدنی-
معارف
تدبیرلری
ایران
دولتی
طرفیندن
آذربایجان
خالقینا معارف
بودجه سیندن وئریلن
پول آدام باشینا
تقسیم
ائدیلرسه اونی
گؤسته رن بیر
واحد
تاپماق
اولماز.من اونی
کبریته تبدیل
ائتدیم.
نتیجه
بو
چیخدی کی، هر
بیر نفره بیر کبریت چؤپوندن
ده آز
پای دوشور.
سیدجعفرپیشه
وری
اولی
و قدیم
ملتیمیزین
شانلی
تاریخینه
قیزیل صحیفه
کیمی داخیل
اولان ملی
حکومتین
حیاتا کئچیردی یی
اصلاحات ،
جمعیتین
انکشافیندا
چوخ مهم رول
اوینامیشدی .
ملی
مدنیتیمیزین
اساس مسئله سی
ساییلان معارف
بو اصلاحاتین
ان باشلیجاسی
ایدی.
ایران
حاکیم دایره
لری نین اوزون
ایللردن بری
حیاتا
کئچیردی یی
پان ایرانیست
سیستملی سیاستین
نتیجه سینده
آذربایجاندا
یارانمیش معارف،
کؤکوندن ده
ییشدیریلمه
لی و آنا
دیلینده
تحصیلین برپاسی
بؤیوک امک طلب
ائدیردی .
یئنی
یارانمیش
حکومتین
بوتون
چتینلیکلرینه
باخمایاراق
ملی
مدنیتیمیزین
چیچکلنمه
سنیه
بؤیوک دقت یئتیریلدی
.
برباد
وضعیتده
اولان
مکتبلری
تعمیر ائتمک ،
یئنی لرین
تیکمک،
درسلیکلرحاضرلاییب
استفاده یه
وئرمک ملی
حکومتین ان
باشلیجا
ایشلریندن ایدی.
ملی
حکومتین
خالقین
معارفلنمه سینه
اولان
قایغیسینی
گؤسترمک
اوچون تکجه
بونی قید
ائتمک
کیفایتدیرکی،
ملی
حکومتین۱۹۴۶-
جی تدریس ایلی
نین سون ۳ آیی
اوچون
آییردیغی
بودجه ایران
دولتی نین او
زامان معارف
ساحه سینه
آییردیغی
بودجه دن ایکی
دفعه یاریم
آرتیق ایدی.
ملی
حکومت
دؤورونده
معلمه بؤیوک
قیمت وئریلیر و
معلملیک شریف
ایش ساییلیردی
. معلملرین
خصوصی مدال لارلا تلطیف
ائدیلمه سی
قراری و بیر
چوخ معلمین
عالی معارف
شوراسی نین
مصلحتی ایله
مکافاتلاندیریلماسی
دا ملی
حکومتین
معارف ساحه سینه بسله
دی یی قایغییا
گؤزه ل نمونه
دیر.
ملی
حکومت
دؤورونده
وطنیمیزین
مرکزی تبریز شهرینده
تاریخده
ایکینجی دفعه
اولاراق
دارالفنون
یارادیلدی. بو اقدام
خالقیمیزین
حیاتیندا و
ملی مدنیتیمیزین
یوکسه
لیشینده یئنی و
گؤرکملی بیر حادثه
ایدی. ۲۱ آذر
حرکاتی نین
رهبری ، ملی
حکومتین باش
ناظیری ،
ملی اؤندر سید
جعفر پیشه وری
بوحاقدا
دئییردی :
بوعلمی مؤسسه نین
تاسیسی مدنیت
نقطه -
نظریندن ۲۱
آذر نهضتی قدر
اهمیته مالک
دیر{1}.
"
آذربایجان "
روزنامه سی
ایسه یازیردی:
چهارشنبه
گونی خرداد
آیی نین ۲۲-
سی،
آذربایجان
ملتی اوچون
تاریخی بیر گون
ایدی. دئمک
اولارکی ،
ایکینجی 21
آذر ایدی{2}.
ملی
مدنیتیمیزی
یاشاتماق و
معارفچیلیک
مسئله سینی
گئنیشلندیر مک
اوچون شبهه
سیزکی،
گؤروله سی
واجب ایشلردن
بیری ده
مطبوعات ایدی.
۲۱
آذر
حرکاتیندان
اوّل آنا
دیلینده
مطبوعات دئمک
اولارکی، یوخ
درجه سینده
ایدی .لاکین، ملی
حکومت
قورولدوقدان
سونرا گئنیش
مطبوعات شبکه
سی یاراندی.
مطبوعاتلا
یاناشی ملی
حکومت معاصر
تکنیکا ایله تجهیز ائدیلمیش
و دولت وسائطی
حسابینا
تامین اولونان
" معارف "
و" آذربایجان"
آدلی مطبعه
لری یاراتدی
کی ،
بونلارین
گوجی ایله
حکومت سندلری ،
درسلیکلر،
بدیعی-سیاسی
ادبیات و
سایره نین نشرینه
باشلاندی.
خالقیمیزین
ملی- دئموکراتیک
تاریخیندن
بحث ائدن" قیزیل صحیفه
لر،" ۱۲
شهریور"،
ساتیرا اوستاسی
معجزین
شعرلری و
سایره
کتابلار، او جمله
دن ملی-
دئموکراتیک
مطبوعات
اورقانلاریمیز
بومطبعه
لرده
ایشیق اوزی
گؤرمه یه
باشلادی .
بعضی شهرلرده
بیر سیرا
کتابخانا و
قرائتخانالارین
یارادیلماسی،" گونش" و" دئموکرات"
کیمی
ژورناللارین
نشرائدیلمه
سی ، ملی
حکومتین ملی
مدنیتیمیزین
انکشافی استقامتینده
گؤردویی چوخ
مهم و چوخ
سایلی ایشلریندندیر.
فاکت اولاراق
گوسترمک
اولار کی،" ۱۳۲۰- جی
ایلده
دانشکده
افسرینی (حربی
افسرلیک مکتبی )1050
نفر بیتیردی
یی حالدا همن
ایلده فنی دانشکده
جمعیسی ۲۴ نفر
متخصص بوراخمیشدیر{3}.
ملی
حرکاتدان
جمعیسی ۴ ایل
قاباقکی
دؤوری ایضاح
ائدن بو فاکتی
ایره لی سورمک
ملی حرکات
دؤورونده حیاتا
کئچیریلن
اصلاحاتی قیمتلندیرمه
یه اساس وئریر.
ملی
اؤندرسید
جعفر پیشه وری
اونا گؤره
دیرکی، هله
۱۳۲۴- جی
ایلین ۱۹
شهریورینده دیل و
مدنیت مسئله
لرینه اشاره
ائدیب
دئییردی:
فرهنگ مسئله
سینی بی قید
لیکله باشدان
سالماق
اولماز. چونکی
ملتلرین
حیاتی اونا
باغلی دیر.
بدبختانه بو گونه
دک
مملکتیمیزی
اداره ائدنلر
بو موضوع نی
سرسری ساییب
اونا اهمیت وئرمه
میشلر. ملی
حکومتین اصلاحات
پروقرامیندا بیر
چوخ باشقا
ساحه لرکیمی
ملی-دئموکراتیک
ادبیاتیمیزین
انکشافی
اوچون گئنیش
یوللار
آچیلمیشدی.
ایره لی
سورولن مدنی-
معارف
اصلاحاتدا
اقلیتده قالان
خالقلارین دا
ادبیاتی نین
انکشافینا یاردیم
گؤسته ریلدی.
دؤورون
آتمسفری ایله
یاناشی
انکشاف یولی
کئچن رئالیست
اینجه صنعت
ساحه سینده بؤیوک
موفقیتلر
قازانیلدی.
آذربایجان
ملی مجلسی نین
تصدیقی ایله
خالق معارفی
ناظیرلییی
نین نزدینده
تشکیل ائدیلمیش
اینجه صنعت
اداره سی
رساملاری،
هیکل تراشلاری ،
خطاطلاری ،
نقاشلاری ،
قیرافیکلری
اؤز
اطرافیندا ییغماغا
و اونلارین
یارادیجیلیغینا
گئنیش شرایط
یاراتماغا
موفق اولدی.
بو دؤورده" بهزاد"
آدینا اینجه
صنعت موزه سی
یارادیلدی. تبریز
دانشگاهی نین
تأسیس
ائدیلمه سی ،
۴ تخنیکوم ،
۳۸۰۰ - دن
آرتیق
ساوادسیزلیغی
لغو ائتمه
کورسلاری ،
۲ میندن آرتیق
ابتدائی و
اورتا مدرسه
لر، مین نفردن
آرتیق کیمسه
سیز
اوشاقلاری
تربیه ائدن اوشاق
ائولری نی ده بو
تدبیرلره آرتیرماق
اولار.
" ایستر
سیاسی مبارزه ،
ایسترسه صنعت
عالمینده
تاریخی
اهمیتلی هنرلر
گؤسته رن
خالقیمیز
چوخداندیرکی ،
دنیانین ان
مترقی فیکیر لری
ایله تانیش
اولموش ،
بو فیکیرلر اونون
سیاسی حیاتی
واسطه سی ایله
ملی-
مدنیتینه و
دئکوراتیو
تطبیقی صنعت
ساحه سینه ده
کئچمیشدیر. 1945- جی ایلده
خالیقیمیز
تشکیل
ائتدییی
مستقل ملی
دولتین
گئربینه
دئکوراتیو
تطبیقی صنعت
ژانرلاریندان
بیرینی داخیل
ائتمکله هم
زمانه میزین
ان مترقی
فیکیرلرینین
طرفداری،هم
ده هنر ساحه
سینده
لیاقتلی
اولدوغونی ثبوت
ائتمیشدیر.
دیگر
ساحه لره
گلدیکده
آذربایجان
ملی حکومتی
چوخ یاخشی
باشا
دوشموشدی کی،
رادیو و تیاتر
خالق ایله ان
یاخیندان علاقه
واسطه لریندن
دیر. اونا گؤره
ده، تبریزده
اولان
تیاترین و
آذربایجانین
باشقا شهرلرینده
یارادیلاجاق
تیاترلارین
مخارجینی اؤز
عهده سینه
گؤتورمه لی
دیر .1946 - جی
ایلین آپرئل
آییندا
آذربایجان
رادیو ستانسیاسی
رسمی صورتده
ایشه
باشلامیشدیر.
تبریز
رادیوسی
آذربایجان،
روس، فارس،
فرانسه، انگلیس،
عرب، کورد،
ارمنی،
آسوری، تورک
دیللرینده
ماراقلی
وئریلیشلر
تشکیل ائدیردی.
بونلاردان
علاوه ،
شبستر، ساراب
، اهر، بناب،
اورمی ، هریس، ماراغا، تبریز، ماکو، خوی، میانا، زنگان، مرند، علمدار، گرگر، آستارا
و سایر
یئرلرده دقتی
جلب ائدن اؤز
فعالیّت
درنکلری
یارادیلمیشدی.
1946-جی
ایلده ملی
حکومتین وملی
مجلسین قراری
ایله
یارادیجی کوللئکتیو ترکیبه
۸۵ نفرصحنه
صنعتکاری
داخیل اولان
فیلارمونیا
تشکیل
ائدیلمیشدی"{5}.
خالقیمیزین
دؤزوم و مقاومت
سیمولی
فریدون
ابراهیمی
یازیردی: مترقی
اؤلکه لرده
ملتلر بوتون
ثروتلرینی
معارف
اوغروندا صرف
ائدیب جهل و
ساوادسیزلیقلا
آپاردیقلاری
مبارزه ده
قالب گلدیکلری
حالدا، ایران
دولتی هله ده بئش میلیون
نفردن عبارت
اهالی نین
دیلینی
که سیب ، اؤز
آنا دیلینده
دانیشماغا
اجازه وئرمیر
و اوشاق لارین
تربیه سی
یولوندا
مانعه لر تؤره
دیر. آذربایجان
ملتی معارف
ساحه سینده
تهرانین ظالمانه
سیاستی نتیجه
سینده چوخ
گئری ده
قالمیشدیر. ملتین
وارلیغینی
محافظه ائدن
ایسه آذربایجانین
ملی ماهیتی و
خصوصی عالی
اخلاقلاری
نین نتیجه سی
دیر. جسارتله
دئمک
اولارکی،
ایرانین
باشچیلاری همیشه
معارفین
انکشافی
عوضینه
معارفی پوچ ائدن
یوللارلا
گئدیرلر. بو
باره ده ایران
تورپاغیندا
ایرانین
باشقا
یئرلرینه نسبتاَ
حکومتین
جنایتی
آذربایجاندا
داها چوخ اولموشدور.
فریدون ابراهیمی
علاوه ائدیر کی ،
اوجا سسله اگر
بار- بار
باغیرساق کی ،
تهران حکومتی
آذربایجان
ائولادی نین
ترقیسینه و
معنوی
انکشافینا
مخالفدیر،
تام حاقیمیز وار؛
بوراسی آچیق و
آشکاردیر:
آذربایجانلی
نین علم ایله
سیلاحلانماسینی
و اؤز ملی
حقوقونی
مدافعه ائتمه
یه لایق و مقتدر
اولماسینی
تهران حکومتی
ایسته میر. لاکین،
خوشبختلیک
بوراسیندادیرکی،
بو منحوس
دؤور
قورتاریر.
آذربایجان
ملتی اؤز تاریخی
وارلیغینا،
ده یرلی ملی
مدنیتینه
آرخالانیب
گؤزه ل ملی
معارف
آرخاسینجا گئدیر و وار
قوّه سی ایله
اونی اله
آلماق عرفه سینده
دیر.
آذربایجان
ملتی ایندی
حقیقی بیر
معارفین ایجادی
یولوندا اؤز
ملی و تاریخی
عنعنه لرینه لایق
بیرمعارف
یولونا قدم
قویور{6}.
عؤمرونون
آزمدتلی
اولماسینا
باخمایاراق ملتیمیزین
یاراتدیغی
ملی حکومت
بوجهتدن دقته
لایق ایشلر
گؤرموش، ثمره
لی نمونه لر یاراتمیشدیر.
ملی
حکومتین
اصلاحاتیندا
" بهزاد" آدینا
ملی موزه نین
تشکیل
تاپماسی ،
یارادیجیلیق
سرگری لری
نین تشکیلی ،
ملی تیاتر و
سینما
بنالارینین
تیکیلمه سی
اوچون کلی
مقداردا
وسائط آیریلماسی
دئمک اولارکی ،
ملی حکومتین حیاتا
کئچیردی یی چوخ
سایلی
اصلاحاتدات نمونه
لردیر.
"
آذربایجان
خالقی نین
عصرلر بویی
یاراتمیش اولدوغی
بیر چوخ صنعت
اثرلری
ارتجاع
نماینده لری و
امپریالیستلر
طرفیندن
اوغورلانمیش،
داغیدیلمیش و ایندی
ده بو اثرلر
نادر
اکسپاناتلار
کیمی ایران
موزه لری نین
و بیرچوخ دنیا
موزه لری نین
زینتی
اولاراق
قالیرلار.
آذربایجاندا
ایسه هله ۲۱ آذر
نهضتینه
قدرملی صنعت
نمونه لرینی
اؤزونده
جمعلشدیرن
بیر موزه حتی یارانما میشدی.
اونا
گؤره ده "
بهزاد" آدینا
ملی موزه نین
یارانماسی
آذربایجان
اینجه صنعتی
نین علامتدار
تاریخی حادثه
سی کیمی
قیمتلندی.
بورادا
میرمسعود ،
حسن حداد ،
موزع زاده ،
علی اکبر
یاسمی،
نخجوانی ،
سید عرب عرفان ،
ارژنگی کیمی
مشهور
آذربایجان
نقاشلاری نین
اثرلری و بیر
چوخ تطبیقی
صنعت نمونه
لری نمایش
ائتدیریلیردی . دئکوراتیو
تطبیقی صنعت
نمونه لری نین
ده نمایش
ائتدیریلمه
سی خالق
یارادیجیلیغی
نین بو ساحه
سینه گوجلی
الهام و تکان
وئرمیشدی.
جاوان نقاش
رحیمی نین
تیکیش
ایشلری، آغاج
و داش اوزه
دینده ناخیش
ایشلری،
حدادین و
یاسمی نین
فرش نقشه لری
تاماشاچیلارین دقتینی
جلب ائدیردی"{7}.
آذربایجان
ملی حکومتی
دؤورونده
یارادیلان ملی
موزه نین"
بهزاد "
آدی داشیماسی
دا تصادفی
دئییلدیر.
"15 و16- جی
عصرین
یئتیردی یی
استاد و
صنعتکارلار
آراسیندا
مشهور نقاش
کمال الدین
بهزادین
خصوصی موقعی
واردیر. رسم
صنعتی نین
استادی،
مینیاتورانین
یارادیجیسی
کمال الدین
بهزاد حاقیندا
اولان
معلوماتلارین
ایلک منشائی
هرات دا حسین
بایقارا سارایی
دیر. چونکی
بؤیوک اؤزبک
شاعیری علی شیر
نوائی کیمی
تدبیرلی و
عاغللی وزیری
اولان حسین
بایقارا او
واخت هراتی
علم و صنعت
مرکزی ائتمک
قرارینا
گلمیشدی. او،
ایران،
تورکستان،
آذربایجان و
دیگر یئرلرده
سوراغین
آلدیغی استادلاری
هراتا
آپارتدیریب ،
سارای
اطرافینا جلب
ائدیردی . بورادا
اولان
یوزلرجه
عالم، شاعیر و
صنعتکارلاردان
بیری ده بهزاد
ایدی. تاریخی
سندلرین
گؤستردی یینه
گؤره ۱۴،۱۵و۱۶- جی
عصرلرده
تبریز،
منیاتور
صنعتی نین ان
مهم مرکزی
ایدی.
بوصنعت او
واخت تبریزده
هر یئردن چوخ
انکشاف ائتمیشدی.
بیرچوخ
تاریخی و
بدیعی
اثرلردن گؤرونورکی،
بهزادین
استادی رسام
سید احمد
تبریزی
اولدوغی کیمی،
اونون
اونلارجا
تبریزلی
شاگردلریندن
بیری ده
مشهورآقا
میره ک تبریزی
ایدی.
استاد
کمال الدین
بهزاد ۱۵۱۰- جی
ایلده شاه
اسماعیلین
امری ایله
هراتدان تبریزه
کؤچدوکدن
سونرا
عؤمرونون
سونونا قدر،
تبریزده
یاشاییب و
اورادا وفات
ائتمیشدیر.
بهزاد رسم
صنعتینده
شرقین
رافائلی درجه
سینه چاتمیش
بیر صنعتکارایدی.
اونون چکدی یی
منیاتورلار
دنیا موزه لری
نین و
رسم
نمایشگاهلاری
نین
بزه یی اولموشدور.
نظامی نین
اثرلرینه چکدی یی شه کیل
لر دنیا استاد لارینی
حیران
ائتمیشدیر.
صنعته
بؤیوک قیمت
وئرن شاه
اسماعیل
خطاتی بیر
دفعه بهزادین
قیمت و
مهارتیندن
دانشیلارکن:
من بهزادی
مملکتیمین
یاریسینا
برابر توتورام!-
دئمیشدی.
آذربایجان
ملی حکومتی
کمال الدین
بهزادین ده
یرینی یوکسک
توتماق اوچون
ملی موزه نی
اونون آدی
ایله
یاراتماغا
تشبث ائتمیشدی"{8}.
ملی
حکومتین
اصلاحاتیندا بو تکجه
نادر
رسامیمیز
بهزادا خاص
دئییلدی. ملی حکومتین
گؤستردی یی
قایغی نین
نتیجه سینده آز بیر
زاماندا
استعدادلی
هیکل
تراشلاریمیز
طرفیندن
ستارخان،
باقرخان، شیخ
محمد خیابانی،
رشدیه و باشقالاری
نین تونج دن
هیکللری
تؤکولمه یه
باشلامیشدی.
بئله
اؤنملی اولان
تدبیرلرله
یاناشی دیگر گوروله
سی ایشلردن
نمونه اوچون
ملی مجلسین قرار
و
قانونلاریندان
بیرینه
استناد ائتمک
اولار.
آذربایجان
مجلس ملی سی
نین مرحوم ستارخانین
قارداشی و
قیزلاری و
مرحوم باقرخانین
باجیسی
حاقیندا
تصویب
اولونموش
مستعمری
قانونی.
ملی
مجلس
بوقانونی
بئله قرارا
آلمیشدی:
ماده
واحده- مرحوم
ستارخان و
باقر خانین
آزاد لیق
یولوندا
چکدیکلری
زحمتلر و
اونلارین آذربایجان
خالقینا و
ایران ملتینه
ائتدیکلری خدماتی
تقدیر ائتمک
منظوری ایله
حاجی عظیم خان
ستارخانین
قارداشی
حاقیندا
عؤمورلوک آیدا۱۵۰تومن
مستعمری
برقرار
اولونور و ها
بئله سلطان
خانم و معصومه
خانیم مرحومه
ستارخانین
قیزلاری و
فاطمه خانیم
مرحوم
باقرخانین باجیسی
حاقیندا
عؤمورلوک
آیدا ۵۰ تومن
مستعمری برقرار
اولونور.
مالیه
وزارتینه اجازه
وئریلیرکی ،
بو
مستعمریلرین
اعتبارین
بودجه ده
پیشبینلیک
ائدیب پرداخت
ائتسین.
قید
اولونان
قانون
آذربایجان
مجلس ملی سی
هیئت رئیسه سی
نین ۱۸خرداد ۱۳۲۵- جی
ایل تاریخلی
جلسه سینده
تصویب
اولونموش دی{9}. ملی
حکومت قیسا
مدت عرضینده
ملی
مدنیتیمیزین
ترقیسی
یولوندا چوخ بؤیوک
ایشلر
گؤرموشدی.
حیات
حقیقتلری
تصدیق ائدیرکی،
اؤزحاقینی
باشا دوشموش و
اونی الده ائتمک
اوچون دفعه
لرله آیاغا
قلخمیش چوخ
عصرلی تاریخه مالک بیر ملتی
زورلا همیشه
لیک
سوسدورماق و
ابدی اولاراق
یاتیرماق
اولماز . ملتیمیزین
وجودا
گه تیردی یی
ملی حکومت،
مدنی- معارف
تدبیرلری نین
حیاتا
کئچیریلمه
سینده چوخ ساحه لی
ایشلر
گؤرموشدی.
اونلاردان گئنیش
و دوزگون تصور
یاراتماق
اوچون
بیرنئچه مشخص
اصلاحاتین
عمومی دئییل ،
کانکرئت چئوره
سینی گؤسترمک
یئرینه دوشر.
ادبیات و
منبعلر
1- "
آذربایجان"
روزنامه سی 1340-
جی ایل. نمره - 1348
* شریفی-
تبریز
اونیورسیته
سی ملی
حکومتین یادگاریدیر.
2- "
آذربایجان "
روزنامه سی
۱۹۴۶- جی ایل،
نمره- ۲٠۵.
3-
" آذربایجان "
روزنامه سی 1332-
جی ایل، نمره- 609.
ایران
معارفینین
گئریلیک
سببلری
و اونون
نتیجه لری.
* ه . طغرائی.
4- باخ ملی
حکومت ده 12- یه.
5-
" آذربایجان "
روزنامه سی 1339-
جی ایل، نمره- 1330.
دؤورون
مترقی
فیکیرلرینین
تطبیقی اینجه
صنعت ساحه
سینده.
* ج. حسین
زاده.
6- "
آذربایجان"
درگیسی 1945- جی
ایل. نمره- 4 و3. ص- 18.
حقیقی خالق
معارفی
اوغروندا.
* فریدون
ابراهیمی.
7- "
آذربایجان "
روزنامه سی 1343-
جی ایل، نمره- 1537
21
آذر نهضتی و
آذربایجان
اینجه صنعتی.
* جعفر
مجیری.
8- "
آذربایجان "
روزنامه سی 1948-
جی ایل، نمره- 34.
* غ . م . حبیبی- کمال
الدین بهزاد.
9- " آزاد ملت" روزنامه سی ١٣٢۵- جی ایل. ۱۹- خرداد.