Monday, October 25, 2010

آزهربايجان`دا ياشايان تورك خالقينين اوجقاراوبالاري (ديياسپورالاري (


ديياسپورا (اوجقار اوبا) قونوسو چوخ اؤنهملي و ايلگينج بير قونودور. من بو قونوداكي دوشونجهلهريمي بئله آچيقلايابيلهرهم:

من بيزيم ميللهتين آنا گؤودهسينين آزهربايجان`دا (گونئي، قوزئي و باتي يا توركييه آزهربايجاني`ندا) ياشاديغينا و بونا اك اولاراق، آزهربايجان ديشيندا دا بيزيم ميللهتين اوجقاراوبالارينين وار اولدوغونا اينانيرام. بو اوجقاراوبالار بونلاردان عيبارهتدير:
-ايران`ين گونئيينده

-ايران`ين قوزئي دوغوسوندا

-عيراق`دا

-سورييه`ده

-افغانيستان`دا

من بو توپارلاري (قوروبلاري) بيلهرهكدهن ديياسپورا آدلانديريرام. اؤزو ده بورادا لاپ دا بيلينهن ديياسپورا آنلاميني قصد ائديرهم، يعني بونلارين گرچهكدهن ده اولدوقلاري كيمي، ايلك اؤنجه آزهربايجان`دا اولوشدوقلاري و داها سونرالار آزهربايجان`دان آدي گئچهن ايلگيلي بؤلگهلهره كؤچ ائتديييني سؤيلهمهك ايستهييرهم. بونونلا دا وورقولاماق ايستهديييم نوكتهلهر بونلاردير:

١-بو توپارلار آزهربايجان`دا ياشايان تورك خالقينين آلت قوروبلاريدير، نه اؤرنهك اوچون توركييه توركلهرينين يا دا توركمهن ميللهتينين آلت قوروبلاري.
٢-بو توپارلارين آنا يئرسويو (وطهني) آزهربايجان`دير.

الف-بو توپارلاري (قوروبلاري) آزهربايجان`دا ياشايان تورك خالقينين ديياسپوراسي آدلانديرمانين يارادابيلهجهيي سورونلار اولابيلير. آنجاق، بو سورونلار بو قاورامين تثبيت ائديلمهسينين يارارلاري قارشيسيندا چوخ دا اؤنهملي دئييليدر. دوغرودور، بو توپارلارين، بيزيم ديياسپوراميز اولدوقلاريني بيلديرمهك، بلكه ياشاديقلاري بؤلگهلهرده رقيب خالقلارين اؤرنهيين فارس و كوردلهرين الينه اونلاري ميللي حاقلاريندان يوخسون ائتمهك اوچون اك بير باهانا وئرهبيلهر. آنجاق بو باهانا چوخ دا اؤنهملي دئييلدير. چونكو ايندي ده بو رقيب خالقلار اونلاري باهاناسيز دا اؤز حاقلاريندان محروم ائديرلهر. دولاييسي ايله بونلاري آزهربايجاندا ياشايان تورك خالقينين ديياسپوراسي آدلانديرماق، بو آچيدان بير شئيي دهييشديرمهز.

آيريجا آرتيق دونيادا ميللي قوروبلارين اؤز حاقلاريندان يارارلانابيلمهسي، اونلارين يئرلي و يا باشقا بير خالقين ديياسپوراسي اولدوقلارينا باغلي دئييلدير.

ب-بونلارين بيزيم ديياسپوراميز اولدوقلاريني تثبيت ائتمهك ايسه، بيزه سون درهجه ياراليدير:

١-بو تثبيت، بيزيم خالقيميزين پارچالارينين بير بيري ايله قايناشيب گرچهك آنلامدا ميللهتلهشمه سورهجينه گيرمهلهريني يئيينلهدهر.

٢-بو تثبيت، بيزيم مسالهنين اولوسلارآراسي اولماسي و بؤلگهيه ياييلماسينا يارديم ائدهر.

٣-بو تثبيت، بيزيم يانليش ميللي كيمليكلهردهن، اؤرنهيين توركيك دونياسيندا باشقا ميللهتلهري اؤز ميللهتيميزين پارچاسي سايما كيمي يانليشليقلاردان قورويار.

٤-گلهجهكده بؤلگهده اولاسي (موحتهمهل) فارس-تورك و كورد-تورك سورتوشمه و چاتيشمالاري قيزيشاندا، بئله بير آدلانديرما، بو ديياسپورا قوروبلارين آزهربايجان`ا گئري دؤنهبيلمهلهرينه اولاناق يارادار. بونلارين دا آزهربايجان`ا گئري كؤچو ايسه، آزهربايجان`دا اؤزهلليكله اونون باتيسيندا كورد دئموقرافيك تهديد و گونئيينده فارس دئموقرافيك تهديدينه قارشي بيزيم قوللانابيلهجهييميز تك چيخيش يولودور.

مئهران باهارلي

Sunday, October 24, 2010

Azǝrbaycanda yaşayan Türk xalqının ucqarobaları (diyasporaları) hansılardır

Mehran Baharli on Sunday, October 24, 2010 at 12:55pm

Sayın Kazım Kazımxan

Toxunduğunuz diyaspora (ucqaroba) qonusu çox önǝmli vǝ sözünü etdiyiniz ayrıntı da çox ilgincdir.

Mǝn sizǝ xalqımızın ucqarobaları (diyasporaları) haqqındakı düşüncǝlǝrimi belǝ açıqlayabilirǝm:

Mǝn bizim millǝtin ana gövdǝsinin Azǝrbaycanda (Güney, Quzey vǝ Batı ya Türkiyǝ azǝrbaycanında) yaşadığına inanıram.

Buna ǝk olaraq, Azǝrbaycanın dışında bizim millǝtin ucqarobalarının var olduğuna inanıram. Bu ucqarobalar bunlardan ibarǝtdir:

-İranın güneyindǝ

-İranın quzey doğusunda

-Iraqda

-Suriyǝdǝ

-Afqanıstanda

Mǝn bunları bilǝrǝkdǝn diyaspora adlandırıram, özü dǝ burada sizin dediyiniz diyaspora anlamını ǝslindǝ qǝsd edirǝm. Yǝni bunların gǝrçǝkdǝn dǝ olduqları kimi ilk öncǝ Azǝrbaycanda oluşduğu vǝ daha sonralar Azǝrbaycandan ilgili bölgǝlǝrǝ köç etdiyini söylǝmǝk istiyirǝm. Bununla da vurqulamaq istǝdiyim nüktǝlǝr bunlardır:

1-Bu quruplar Azǝrbaycanda yaşayan Türk xalqının alt quruplarıdır, nǝ örnǝk üçün Türkiyǝ Türklǝrinin ya da Türkmǝn millǝtinin.

2-bu qurupların ana vǝtǝni Azǝrbaycandır.

Bu qurupları Azǝrbaycan yaşayan Türk xalqının diyasporası adlandırmanın yaradabilǝcǝyi sorunlar da olabilir. Ancaq bunlarbu qavramın tǝsbit edilmǝsinin qarşısında çox da önǝmli deyillǝrdir.

Bunların bizim diyasporamızı olduqlarını bildirmǝk bǝlkǝ yaşadıqları bölgǝlǝrdǝ rǝqib xalqların örnǝyin Fars vǝ Kürdlǝrin ǝlinǝ onları haqlarından yoxsun etmǝ üçün bir bahana verǝbilsin.

Ancaq bu bahana çox da önǝmli deyildir. Çünkü indi dǝ bu rǝqib xalqlar onları bahanasız da öz haqlarından mǝhrum edir.

Ayrıca artıq dünyada milli qurubların haqlarından yararlanması onların yerli vǝya başqa bir xalqın diyasporası olduqlarına bağlı deyildir.

Bunların bizim diyasporalarımız olduğunu tǝsbit etmǝk isǝ bizǝ son dǝrǝcǝ yararlıdır:

1-Bu tǝsbit bizim mǝsǝlǝnin uluslararası olması vǝ bölgǝyǝ yayılmasına yardım edǝr.

2-Bu tǝsbit bizim xalqımızın parçalarının anlamda bir biriylǝ qaynaşıb gǝrçǝk millǝtlǝşmǝ sürǝcinǝ girmǝlǝrini yeyinlǝdirǝr.

3-Bu tǝsbit bizim yanlış milli kimliklǝrdǝn örnǝyin Turkic dünyasında başqa millǝtlǝri öz millǝtimizin parçası sayma kimi yanlışlıqlardan qoruyar.

4-Gǝlǝcǝkdǝ bölgǝdǝ mühtǝmǝl Fars-Türk vǝ Kürd-Türk sürtüşmǝ vǝ çatışmaları qızışdıqca bunların Azǝrbaycana geri dönmǝlǝrinǝ olanaq yaradar. Bu da Azǝrbaycanda özǝlliklǝ onun batısında Kürd demoqrafik tǝhdidi vǝ güneyindǝ Fars demoqrafik tǝhdidinǝ qarşı bizim qullanacağımız tǝk çıxış yolumuzdur.

Mehran Baharlı