www.oyrenci.com

 

دویچه وله: روز جهانی زبان مادری جمع آوری امضا برای حفظ زبان مادری

 

۲ اسفند ۱٣٨۷ - ۲۰ فوريه ۲۰۰۹ 

 

هر ساله در آستانه روز جهانی زبان مادری  در ایران و در خارج از کشور آکسیون جمع آوری امضا برای تدریس و به رسمیت یافتن زبان مادری اقوام آغاز می‌شود. امسال برای نخستین بار هزاران نفر زیر این طومار را در داخل کشور امضا کرده اند. در میان امضا کنندگان می‌توان نمایندگان قشرهای مختلف از جمله دانش آموزان مدارس، دانشجویان، استادان دانشگاه، روزنامه نگاران و کسبه را مشاهده کرد. کارشناسان هشدار می‌دهند بی‌توجهی مسئولین کشور به درخواست های قانونی اینان می‌تواند پیامدهای زیانباری در درازمدت داشته باشد.

 

پیام یونسکو در روز جهانی زبان مادری

 

سازمان علمی فرهنگی سازمان ملل متحد- یونسکو سال ۲۰۰۸ میلادی را سال زبان اعلام کرده بود. امسال نیز دهمین سالگرد روز جهانی زبان مادری است.

کوئیچیرو ماتسورا، رئیس یونسکو در پیام امسال خود بازهم از دولت ها درخواست کرد، «در سیستم تحصیلات رسمی و غیر رسمی خود و امور اجرائی‌شان، برنامه هایی را بگنجانند که همزیستی متوازن و پرثمر زبانهای هر کشور را تامین نماید. به این صورت است که ما در حفظ و تقویت محیط‌های چندزبانه توفیق خواهیم یافت و این امر نشان دهنده احترام کامل به تمام وجوه تنوع فرهنگی خواهد بود.».

ایران کشوری است با کثرت زبانی ولی هیچیک از این زبان ها در کنار زبان فارسی به رسمت شناخته نشده اند. روز جهانی زبان مادری فرصت مناسبی   برای بسیاری از فعالین حقوق فرهنگی و زبانی در ایران است تا بتوانند برای به رسمیت شناخته شدن و حفظ زبان مادری خود اقدام کنند. یکی از این اقدامات نیز جمع آوری امضا در حمایت از زبان مادری است.

 

«روز جهانی زبان مادری» در ایران

 

جمع آوری امضا برای کمپین آموزش به زبان مادری در شهرهای مختلف ایران آغاز شده است. در متنی که توسط این کمپین جهت جمع آوری امضا میان مردم پخش شده آمده «تعلیم وتربیت به عنوان ساختار اساسی تمدن بشری و پایه و اساس تفکرات انسانی در طول تاریخ محسوب می‌شود. در این میان یکی از بنیانی ترین اصول که نهاد عظیم "آموزش و پرورش" بر آن تکیه می دهد، تعلیم هر فرد به زبان مادری خویش است و طبق تعاریف قوانین بین المللی حقوق بشر و شاخه علمی فرهنگی وآموزشی سازمان ملل- یونسکو و اعلامیه جهانی حقوق زبانی، انسانی با سواد اطلاق می گردد که بتواند به زبان مادری"بومی" خود بخواند و بنویسد.».

امضا کنندگان این کمپین ضمن تاکید بر اصل ۱۵ قانون اساسی، خواستار اجرای اصل "آموزش به زبان مادری" در مدارس کشور در مقاطع مختلف تحصیلی آموزش و پرورش شده اند.

 

دستاوردهای جمع آوری امضا

يوسف كر مي گويد بين نسل هاي جديد اقوام و نسل هاي جديد فاصله افتاده است.

یوسف کر پژوهشگر حقوق فرهنگی و زبانی ترکمن های ایران یکی از امضا کنندگان طومار زبان مادری است. وی درباره انگیزه حمایت از این آکسیون  اینگونه شرح می‌دهد: "در حال حاضر متاسفانه مردم ترکمن همچنان از آموزش زبان ترکمنی محروم هستند و این سبب شده است که در شرایط ایران به زبان مادری ما فشار و ضربه جبران ناپذیری وارد شود و نسل های بعدی هر چه بیشتر از زبان مادری خود فاصله بگیرند. رادیو و تلویزیون و تمامی امکانات رسانه ای و آموزشی در جامعه فقط به زبان فارسی است."

یوسف کر در ادامه به این مسئله اشاره می کند که با جمع آوری امضا برای حفظ زبان مادری خود انتظارعکس العمل سریع مقامات جمهوری اسلامی را ندارد، ولی این اقدام می تواند به جدیت یافتن درخواست های فرهنگی و زبانی قومی در کشور منجر شود.

 

سی سال انقلاب و سی سال ممنوعیت زبان مادری

 

دکتر احمد امید یزدانی مولف فرهنگ جامع آلمانی- آذربایجانی و مسئول "آکادمسین های آلمان- آذربایجان" در رابطه با کمپین جمع آوری امضا می گوید، «این یک حرکت مدنی و اجتماعی بسیار خوب است ومردم خواهان ابتدایی ترین حقوق ملی و فرهنگی خودشان هستند که به نوعی در اصول ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی کشور نیز بیان شده است. ولی این اصول با گذشت ۳۰ سال هنوز اجرا نگردیده». 

 

دکتر احمد امید یزدانی درباره پیامدهای عدم تدریس به زبان مادری در کشور چنین توضیح می‌دهد: "بنظر من ایران نه تنها یک کشور چند زبانی است، بلکه یک کشور کثرالملله نیز هست. در ایران اتنیک های مختلفی زندگی می‌کنند که طبیعتا برای خودشان زبان های مختلفی هم دارند. متاسفانه ابتدایی ترین حقوق ملی و زبانی این اتنیک ها غیر از اتنیک فارس در ایران زیر پا گذاشته می‌شود و این مسئله سبب ضررهای روانشناسی، فرهنگی و زبانی سنگینی شده است.

به عبارت دیگر عدم تدریس به زبان مادری سبب می شود که زبان و ادبیات این اتنیک ها شکوفائی پیدا نکند و در خود این اتنیک ها این تصور بوجود می آید که ما انسان های دارای حقوق برابر با انسان های دیگر نیستیم و ما انسان های درجه دوم در جامعه به حساب می آییم. و اما از لحاظ ضررهایی که به خود زبان و فرهنگ ما وارد می‌آید باید به این مسئله اشاره کرد که در صورت نبود شرایط برای شکوفایی زبان ها ممکن است در طی سالها این زبان ها تغییر فرم بدهند، یعنی از لحاظ دستور زبان تغییر پیدا بکنند و واژه های اصلی زبان از بین برود و بجای آن لغات و واژه های فارسی جایگزین گردد و این هم ضربه بزرگی است به وجود و هویت یک زبان. اینها سبب نارضایتی های به حق این اتنیک ها می‌شود و عاقبت خوشی را بنظر من برای آنهایی که اجرا کننده این سیاست فرهنگی هستند، نخواهند داشت."

دکتر احمد امید یزدانی در ادامه صحبت هایش  کمپین زبان مادری را اقدامی مثبت برای جامعه ایران می‌داند و معتقد است ادامه اینگونه اقدامات سبب خواهد شد حقوق فرهنگی و زبانی اقوام به رسمیت شناخته شود.

 

عکس العمل دوگانه مقامات دولتی ایران

 

ولی آکسیون کمپین زبان سالهاست ادامه دارد. آیا این اقدام تابحال مورد توجه دولت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است؟ به این سئوال سعید نعیمی، عضو دانش آموختگان ایران – "سازمان ادوار تحکیم وحدت" چنین پاسخ می‌دهد: "مقامات بعضا این نوید را می‌دهند که تمایل دارند که این خواست و حق شهروندان را اعطا بکنند، بعضا از طرف برخی ازمقامات هم واکنش هایی را ما شاهدش هستیم که گویا مخالفت های شدیدی با این مسئله وجود دارد. در واقع یک رفتار دوگانه را ما از سوی مقامات شاهد هستیم. آنچه که مسلم هست این یک خواست قانونی و حق طبیعی شهروندان هست. یک نکته مثبتی را که ما اخیرا شاهدش هستیم سایر گروههای سیاسی و مدنی غیر از خود آذربایجانی ها و کردها و احزاب سراسری هم این مسئله را ذکر می‌کنند و حقانیت این مسئله را تائید می‌کنند. از جمله بسیاری از گروههای دانشجویی به طرفداری از این برخاستند و خودشان را در جبهه طرفداران زبان مادری نشان داده اند."

سعید نعیمی در ادامه صحبت هایش به این مسئله هم اشاره می‌کند که در حال حاضر افکارعمومی و جامعه ایران آماده پذیرش درخواست آموزش به زبان مادری و رسمیت یافتن زبان های اقوام است.

 

کاندیداهای ریاست جمهوری و زبان مادری

 

ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفته و پیش بینی می‌گردد که کاندیداهای ریاست جمهوری درخواست اقوام را جزو برنامه های انتخاباتی  خود قرار خواهند داد. در این خصوص سعید نعیمی عضو سازمان ادوار تحکیم وحدت چنین می‌گوید: "آقای خاتمی در دوره قبلی هم شعارهایی را مبتنی بر اینکه به فرهنگ و زبان های ملی سایر اقوام مورد توجه قرار خواهد گرفت، داده بود که متاسفانه عمل نکرد. من پیش بینی می‌کنم که هم آقای خاتمی و هم آقای کروبی در این زمینه قول هائی داده اند و امیدوار هستم که همه کاندیداها این مسئله را در برنامه اتخاباتی خودشان خواهند آورد."

برخی از فعالین حقوق فرهنگی و زبانی بر این باور هستند که در دوران ریاست جمهوری خاتمی بخشی از رسانه های قومی اجازه انتشار دریافت کردند.

برگزاری روز جهانی زبان مادری در آلمان

 

دكتر اميد يزداني : هر سال در برلين نشست

 روز جهاني زبان مادري برگزار مي كنيم.

 

امسال نیز مراسم روز جهانی زبان مادری در پایتخت آلمان برلین برگزار می‌شود، دکتر احمد امید یزدانی مسئول آکادمسین های آلمان- آذربایجان و یکی از برگزارکنندگان این مراسم، در مصاحبه با بخش فارسی دویچه وله چنین توضیح می دهد: "ما روز ۲۱ فوریه نشستی خواهیم داشت با شرکت جمعیت های فرهنگی آذربایجانی ها و ترکمن ها که در برلن فعال هستند. و قرار است نامه سرگشاده ای را بزبان آلمانی و انگلیسی هم به یونسکو وهم به دولت آلمان یعنی به وزارت امور خارجه آلمان و همچنین به سازمان های حقوق بشر جهانی بفرستیم و به آنها اعلام بکنیم و از آنها برای آزادی زبان و فرهنگ خودمان طلب کمک بکنیم."

 

بسیاری از فعالین حقوق  فرهنگی و زبانی اقوام در ایران بر این باور هستند که رسمیت یافتن زبان مادری آنها و تدریس به این زبان ها در مدارس یکی از درخواست های اساسی آنهاست که تابحال جامه عمل نپوشیده.

حال روز جهانی زبان مادری فرصتی است برای آنان که این درخواست ها را بار دیگر طرح و نظر افکار عمومی و دولتمردان را به آن جلب کنند.

 

طاهر شیرمحمدی

 

 

افزایش فشارها بر آذربایجانیها در آستانه روز جهانی زبان مادری

جمعه ۲ اسفند ۱٣٨۷ -  ۲۰ فوريه ۲۰۰۹

آماده باش نیروهای امنیتی و احضار فعالین حرکت ملی آذربایجان در ارومیه به ستادهای خبری وزارت اطلاعات

اورمونیوز: بر اساس گزارشات رسیده از شهر اورمیه با نزدیک شدن روز ۲۱ فوریه (۲ اسفند روز جهانی زبان مادری) تعدادی از فعالین حرکت ملی شهر اورمیه به ستاد خبری اداره اطلاعات این شهر احضار شده اند. برخی از آنها که قبلا به مناسبت برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری بازداشت شده بودند ضمن اینکه در ستاد خبری مورد بازجویی مامورین اطلاعات قرار گرفته اند٬ از آنها تعهد کتبی گرفته شده که در روز جمعه دوم اسفند و شنبه سوم اسفند قصد برگزاری مراسمی به مناسبت روز جهانی زبان مادری داشته باشند دستگیر خواهند شد. به آنها گفته اند که انتشار خبر احضارشان به ستاد خبری برای آنها گران تمام خواهد شد. تعداد دیگری از فعالین حرکت ملی و چند روزنامه نگار اورمیه ای توسط تلفن تهدید به بازداشت شده اند. به آنها اخطار داده شده است که حق حضور در هیچ مراسمی به مناسبت روز جهانی زبان مادری را ندارند. منابع موثق خبری اورمونیوز گزارش می دهند که نیروهای ضد شورش و لباس شخصی نیروی انتظامی از چند روز قبل به حالت آماده باش می باشند تا در صورت لزوم در روز جهانی زبان مادری وارد عمل گرددند.

چند سال است که ۲۱ فوریه٬ روز جهانی زبان مادری شهرهای آذربایجان شاهد اعتراضات و برگزاری مراسمات ویژه بوده و نیروهای امنیتی با بازداشت فعالین حرکت ملی و روزنامه نگاران همواره در صدد مقابله با این حرکت اعتراضی بر آمده اند. در شهر اورمیه ـ مانند شهرهای دیگر آذربایجان ـ  روز شنبه سوم اسفندماه برای برگزاری این مراسم تعیین گردیده است و فعالین حرکت ملی آذربایجان و داشجویان با پخش گسترده جزوات٬ نشریات و سی دی و ارسال پیام های کوتاه تلفن همراه با مضامینی در رابطه با زبان مادری و حق تحصیل به زبان مادری و تبعیض های صورت گرفته بر علیه زبان ترکی آذربایجانی به فعالیت چشمگیری پرداخته اند که این مسئله نیروهای امنیتی و سیاسی استان را نگران کرده است. احتمال می رود روز جمعه دوم اسفند و سوم اسفند خیابان های اصلی شهر اورمیه  نیز همانند شهرهای دیگر آذربایجان شاهد حضور سنگین نیروهای پلیس ضد شورش باشد

 

پخش همزمان بسته های کوچک هدیه به مناسبت زبان مادری در شهرهای مختلف آذربایجان

جمعه ۲ اسفند ۱٣٨۷ -  ۲۰ فوريه ۲۰۰۹

اویرنجی: این بسته های هدیه که تصاویرشان ذیلا نشان داده شده است حاوی شکلات و یک پیام کوتاه می باشد که پس از یاد آوری روز جهانی زبان مادری این مناسبت را بر عموم آذربایجانیان تبریک می گوید، این بسته ها توسط گروهی از دوستان فعال تبریزی با تیراژ بالا تهیه و با هماهنگی بعضی از دوستان به پاره ای شهر ها از جمله اورمو، اردبیل، خوی، سولدوز،مرند، اهر و... نیز فرستاده شده است.  طبق اخباری که به سایت اویرنجی رسیده است، قرار بر این بوده است که بطور همزمان بعد از ظهر روز پنج شنبه در شهرهای مختلف پخش گردد.

متن پیام بدین شرح بوده است :

تورکون دیلی تک سئوگیلی ایستکلی دیل اولماز

اؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز

دونیا آنا دیلی گونو بوتون آذربایجانلی­لارا موبارک اولسون!

روز دوم اسفند مصادف با 21 فوریه که از طرف سازمان فرهنگی یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری اعلام شده است، بر عموم ملت آذربایجان بخصوص همشهریان عزیز گرامی باد.

 

 

 

 

 

پخش دهها هزار بر چسب به مناسبت زبان مادری در شهر خوی

 

پنج‌شنبه  ۱ اسفند ۱٣٨۷ -  ۱۹ فوريه ۲۰۰۹

اویرنجی: در آستانه روز جهانی زبان مادری در حالی که فعالیت های مستمر فعالین حرکت ملی در خوی نیروهای نظامی امنیتی این شهر را به حال آماده باش کامل در آورده است. گروهی از فعالین گمنام و بی ادعایی که خود را فدایی آرمان های حرکت ملی نشان می دهند در اقدامی ضربتی داخل مدارس دانشگاه ها- اداره جاتِ  داخل اتوبوس ها و تاکسی های این شهر را بابیش از ده هزار بر چسب که به پاس بزرگداشت روز جهانی زبان مادی  تهیه شده است مزین نمودند.

بر روی این بر چسب ها جملاتی همچون:

2 اسفند (بایرام آیینین ایکی سی )دونیالیق آنا دیلی گونو قوتلو اولسون

تورکی دیلده مدرسه اولمالی دیر بیزلره

منیم دیلیم اؤلن دییل...باشقا دیله چؤنن دییل

چشم نوازی می کند.

 

بيانيه انجمن حقوقي آذياسا در خصوص روز جهاني زبان مادري

اورتاگون(5شنبه) ۱ اسفند ۱٣٨۷ - ۱۹ فوريه ۲۰۰۹

 

حفظ و پاسداشت زبان مادري و به تبع ان تحصيل به آن نيازمند صدور مجوز نمي باشد و هيچ حاكميتي حق سلب و يا محدود نمودن نسبت به آن را ندارد چرا كه حقوق زباني از حقوق بديهي و ذاتي بشريت مي باشد و هر گونه تعدي به آن علاوه بر مسئوليتهاي مختلف (اخلاقي، ديني و...) مسئوليت حقوقي نيز در بر دارد.

در حوزه حقوق زباني ،حق تحصيل به زبان مادري از شاخصه هاي اصلي اين حقوق مي باشد. براي جلوگيري از تعدي هاي مختلف نسبت به اين حق، قوانين مختلف بشري و الهي وضع شده است از جمله در قرآن كريم و كتب آسماني ديگر و در كنوانسيونهاي  مربوط به حقوق بشر از جمله اعلاميه جهانى حقوق بشر ، عهدنامه بين المللى حقوق سياسى و مدنى ، عهدنامه بين المللى حقوق فرهنگى٬ اجتماعى و اقتصادى ، بيانيه در حقوق افراد متعلق به اقليتهاى ملى٬ ائتنيكى٬ دينى و زبانى و... و از همه مهمتر اعلاميه جهانى حقوق زبانى مي باشد. در ماده سوم اين اعلاميه مي خوانيم:

"ماده سوم :

١- اين اعلاميه حقوق زير را به عنوان حقوق شخصى غيرقابل سلبى كه در هر گونه شرايط٬ امكان برخوردارى از آنها وجود دارد٬ قبول می نمايد:

- حق به رسميت شناخته شدن شخص به عنوان عضوى از يك جمعيت زبانى؛

- حق شخص براى استفاده از زبان خود در مكانهاى خصوصى و عمومی ؛

- حق شخص براى استفاده از نام خود؛

- حق شخص براى ايجاد مناسبات و پيوند با ديگر اعضاى جمعيت زبانى مبداء خود؛

- حق شخص براى حفظ و گسترش فرهنگ خود؛

- و همه حقوق ديگر مربوط به زبان كه در "عهدنامه بين المللى حقوق سياسى و مدنى مصوب ١٦ دسامبر ١٩٦٦ " و "عهدنامه بين المللى در باره حقوق  اقتصادى٬ اجتماعى و فرهنگى" به همان تاريخ به رسميت شناخته شده اندּ

٢- اين بيانيه اعلام می دارد كه حقوق جمعى گروههاى زبانى٬ علاوه بر حقوق فوق الذكر كه تك تك افراد عضو گروههاى زبانى از آنها برخوردار می باشند٬ در تطابق با شرايط تشريح شده در بند ٢ּ٢ شامل موارد زير میباشد:

- حق گروههاى زبانى براى آموخته شدن زبان و فرهنگشان؛

- حق گروههاى زبانى براى دستيابى به خدمات فرهنگى؛

- حق گروههاى زبانى براى حضور برابر زبان و فرهنگهايشان در رسانه هاى ارتباطى؛

- حق گروههاى زبانى در دريافت توجه و اعتناء نهادهاى حكومتى و در روابط اجتماعى-اقتصادى تهيه شده به زبان خودּ

٣- حقوق فوق الذكر اشخاص و گروههاى زبانى به هيچ طريقى نمی بايست مانع برقرارى مناسبات متقابل بين اينگونه اشخاص و گروههاى زبانى٬ با جمعيت زبانى مهمانپذير و يا ادغامشان در آن جمعيت گرددּ همچنين اين حقوق نبايد به محدود نمودن حقوق جمعيت مهمانپذير و يا اعضاء آن در كاربرد زبان خود جمعيت در سراسر فضاى سرزمينى آن زبان منجر شود"ּ

اين حقوق در قوانين داخلي كشورها نيز به رسميت شناخته شده است. از جمله در اصل 15 قانون اساسي ايران، تحصيل و آموزش و استفاده از زبانهاي اقوام مختلف ايراني مورد عنايت واقع گرديده است. ولي اين اصل تا به حال بصورت سليقه اي (تنها قسمت دوم آن يعني رسميت زبان فارسي) اجرا شده است و اين كاملاً در منافات با اصول حقوقي مي باشد.

چرا كه يك اصل بايد به صورت كامل اجرا شود و اجراي سليقه اي و گزينشي آن قابل توجيه نمي باشد. 

در ماده 6 و 10 اعلاميه جهانى حقوق زبانى در اين خصوص مي گويد:

"ماده ٦

اين اعلاميه اعلام می كند كه نمی توان تنها بر اين مبناء كه يك زبان٬ زبان رسمی  دولت است و يا به طور سنتى براى مقاصد ادارى و يا برخى از فعاليتهاى فرهنگى مشخص در يك سرزمين بكار رفته است٬ آنرا "زبان خاص سرزمين" بشمار آوردּ

ماده ١٠

١- همه جمعيتهاى زبانى داراى حقوق برابرندּ

٢- اين اعلاميه تبعيض بر عليه جمعيتهاى زبانى را غيرقابل قبول می داند٬ فارغ از آنكه اين تبعيض بر مبناى درجه حاكميت سياسى مستقل جمعيت زبانى؛ موقعيت تعريف شده آن جمعيتها از لحاظ اجتماعى٬ اقتصادى و يا ديگر لحاظها؛ درجه استاندارديزه شدن٬ مدرنيزاسيون و يا به روز شدگى زبانهايشان و يا هر معيار ديگرى اعمال گرددּ

٣- همه گامهاى ضرور براى تحقق اصل برابرى و به جا آوردن موثر آن می بايست برداشته شوندּ"

چندين دهه است كه در ايران شاهد تبعيض و برخوردهاي غيرقانوني و غيربشري در خصوص تحصيل و آموزش زبانهاي مادري اقوام و ملل مختلف توسط حاكميتهاي ايران (پهلوي و جمهوري اسلامي) ايران بوده ايم.

انجمن حقوقي آذياسا با استناد به تمامي قوانين الهي و بشري در خصوص حقوق زباني، كليه عملكردهاي مذكور را غيرقانوني و غيربشري دانسته و  هر گونه توجيهي براي سنگ اندازي در اجراي اين حقوق را از طرف حاكميت ايران را كاملاً در منافات و تعارض با اين حقوق مي داند و حركتهاي فوق دقيقاً عين آپارتايد مي باشد.

در سالهاي اخير شاهد بازداشت هاي مختلف ملت آذربايجان و فعالين حركت ملي آذربايجان در روز جهاني زبان مادري   و  ممانعت از برپايي مراسمات مربوط به اين روز از طرف حاكميت ايران بوده ايم. اين انجمن با قاطعيت تمام و با استناد به كنوانسيونهاي حقوق بشري و  قانون اساسي ايران، عملكردهاي مذكور را در تعارض با حقوق شهروندي و حقوق زباني مي داند و ادامه چنين روندي را موجبي براي تضعيف وجهه حقوقي داخلي و بين المللي حاكميت ايران مي داند. لذا به عنوان يكي از مراجع مدافع حقوق بشر  رسيدن اين روز را به تمامي هويت خواهان دنيا از جمله ملت شريف آذربايجان و تورك زبانان دنيا تبريك عرض نموده و برپايي مراسمات مختلف مدني را در اين روز حق مسلم (بشري – قانوني) هر آذربايجاني مي داند و ممانعت ها و بازداشت هاي غيرقانوني حاكميت را در اين خصوص محكوم مي نمايد.

انجمن حقوقي آذياسا تلاش خواهد كرد در فرصت هاي آتي به صورت مفصل حقوق زباني را مورد تحليل قرار داده و نكته هاي حقوقي لازم را در آن خصوص ارائه كند.

 

2/12/1387

انجمن حقوق آذياسا

(اولين مرجع آموزشهاي حقوقي براي فعالين حركت ملي آذربايجان)

www.azyasa.blogfa.com

azyasa@gmail.com