http://www.yurd.net

حبيب ساهر: تورکجه يازان هر شاعره آلقيش اولسون، آلقيش اولسون!

 

میانالی علیرضا

خالقينا باغلي، تورپاغينا، وطنينه حيران اولان شخصيت لريني اونودان خالق گله جه يييني اوغورلي، ساغلام و کيفيتلي قورا بيلمز-دئميشلر .شوکورلر اولسون کي، ساوالاديغيم کيفيتلره مالک گله جه يييميز اولاجاق . نييه کي، گئج ده اولسا ياواش-ياواش ميلتيميز اؤز آدليم شخصيتلريني، وطنه، توپراقا باغلي انسانلاريني عزيزله مه يه، اونلارين صنعت لريني ده يرلندير مه يه باشلاميشدير. خالق آراسسيندا جريان ائدن، قولاقدان-قولاغا دولاشان بؤيوک لريميزين ائشيتدي ييم بئله بير سؤزده وار: ياخشی انسانلاردان دانيشاندا بير چوخ ديگر ياخشي لاردا يادا دوشور. سئويملي صنعتکاريميز، قوجامان شاعير مرحوم حبيب ساهرله باغلي دوشونجه لريم منی گؤره ک هارايا يا خود کيملري ياد ائتمه یه چه که جکدير.

شبهه سيز کي، ان باشدا اؤز ملتينين بؤيوک زحمتيني چه کن، معاصر ادبيتيميزين انکشافي يولوندا اونودولماز خدمت لر گؤسته رن ادبيات شناس عالم، شاعير، ژورناليست استاد يحيي شيدا بو کاروانين اؤن سيرسيندا گئدن لردن دير. اوزون ايللرين زحمتي حسابينا ايشيق اوزي گؤورن اونون بير اثري نين آدي بئله دير: ادبيات اوجاغي!

بو هامييا آيدين ديرکي، هر هانسي ملتين اؤز دولتي اولور، او دولتين حسابينا، او ملتين ملي ده يرلري نين بوتون ساحه لريني احاطه ائدن و ايشيقلانديران ائنسکلوپئديياسي ياراديلير. بيزيم اؤلکه يه اوخشار اؤلکه لرده حاکيم- محکوم ملت لر پرنسپي جريان ائتدي ييندن محکوم ملت لره خاص اولان ملي ده يرلرين نشري، تبليغي، انکشافي دايانديرلميش دير. دولت سه ويه لي بو نهنگ ايشين قارشيسي آلنيميش، ساغلام پراسئس اولماديغيندان انسانلارين شعوريندا، دوشونجه سينده، ياشاميندا، اجتماعي - سياسي مناسبتده تاثير گوجونه مالک ايزلر بوراخميشدير. دولتين ياد مناسبتينه باخماياراق ملي ده يرلريميزين انکشافي و تبليغي يولوندا ياراديجي انسانلاريمیزين امه يي آز اولماميشدير. ائله او باخیمدان استاد يحيي شيدا ملتيميزين ادبيات اوزره تام اولماسایا ائنسکلوپئديياسيني يارادان ياراديجي شخصيت لريميزدن اولموشدور.

استاد شيدانينادبيت اوجاغيني ادبياتيميزين اينسکلوپئديياسي آدلانديريرامسا، گؤره ک کوورک دويغولارين ترنمچوسي, اونودولماز شاعيريميز حبيب ساهر حاقيندا اوندا هانسي معلوماتا راست گلمک اولار؟ قئيد ائتمک يئرينه دوشرکي، آديني چکدي ييم کتابين بيرينجي جلدي 1364- جي ايلده تبريزيننوبلکتابخاناسي طرفيندن شفق مطبعه سينده 588 صحيفه ده چاپ اولموشدور. اونون ايکينجي جلدي، ايکي ايل سونرا 1366- جي ايلده همن نشريات طرفيندن 698 صحيفه ده چاپ اولموشدور. ادبيات اوجاغي نين ايکينجي جلدي نين 281- جي صحيفه سينده حبيب ساهر حاقيندا بئله بير معلوماتا راست گلمک اولور: مير حبيب ساهر 1282- جي ايلده تبريزده آنادان اولدي. او ادبياتيميزدا رباعي شعرلري ايله واؤزونه مخصوص اسلوبي ايله بؤيوک مقام الده ائدي. ساهر ابتدائي و اؤرتا تحصيليني قورتارديقدان سونرا استانبولا گئتدي. جغرافي فاکولته سيندن ديپلم آلدي. معلم ليک ائتدي. زندانا دوشدي. سورگون اولدي. خلاصه باشينا دنيانين مصيبتي گلدي. لاکين، او قوجامان داغ کيمي داياندي. اؤز مخالف لرين قدرتدن سالدي.

ساهير نظم ده، نثر ده فاناتيزم عليهينه وخالق دوشمن لري نين ضدينه قلم ووروب ديکتاتورلوغون ديش قيجيرتديغي ايللرده کي، هر کس اؤز کؤلگه سيندن قورخوردي يازيب-ياراتدي. ساهير آزاده ليک و حريت شاعري دير. اونون شعر و نثر قلمي بير فسونکار رسام فيرچاسي قدر طبيعتين و انسان روحونون اينجه ليکلريني و ياراشيقلاريني دوغرولتماقدا ساحر دير.

بو قيسا، کانکرئت و ده يرلي راي استاد شيدانين ادبيات اوجاغي کتابيندا معاصر شعريميزين بايراقداري حبيب ساهر حاقيندا يازيلان سؤزلردير. بونونلا دا همن کتابدا علاوه اولاراق حبيب ساهرين شعرلريندن 6- سيني دا اوخوماق ، او شعرلردن فايدالانماق شرايطي ياراديلميشدير. او شعرلرين سونونجو سوسورگونلرآدلانير:

سحر واختي کؤوشن لري به زه ين

يئني- يئني آچان ساري گوللر دير.

آخشام چاغي ياپراقلاري ترپه دن

ساري داغدان آشيب گلن يئللردير.

ياي گئجه سي هاي- کوي سالان قافله

سورگون لردن دؤنوب گلن ائللردير.

خاطره لريميزي، يادداشيميزی شوملايان، اوزاق دئييل ياخين تاريخيميزي آنديران، شعرده گئدن سورگون لر شبهه سيز کي، 21 آذر حرکاتي نين مغلوبيتيندن سونرا سورگون اولان، ديدرگين دوشن انسانلاريميزدان دانيشير، سؤز آچير. بو آجي طالعی ياشايان سورگون لردن دؤنوب گلن ائللرين ايسته يي، آرزوسو، محکوم اولدوغو گوناهين اوزه رينده دايانماق، بلکه ده شعرينده اساس قايه سيني آچپقلايا بيلر!

1945- جي ايلده يارانان آذربايجانين ملي حکومتي خالقيميزين اجتماعي اقتصادي و سياسي حياتي نين بوتون ساحه لرينده اساسلي ده يييشکليک لر عمله گه تيره بيلميشدير. او جمله دن يارديجي انسانلاريميزين معنوي و بديعي تفکر عالمينده يئني دؤور آچميشدیر. ادبيات و اينجه صنعتيميزه معنوي قايدا، يئني ايلهام بخش ائتميشدير.ادبياتيمزين ان قاباجيل قوللاريندان اولان شعر صنعتي ميزين ياراديجيلاري ملي حکومتدن ايلهام آلارق صنعت، صنعت اوچون دئييل- صنعت خالق اوچون دور شعاري ايله چيخيش ائتمه يه باشلاديلار. بو دؤورلرده و اوندان سونراکي ايللرده، صميمي حس لر شاعري حبيب ساهرين ياراديجيليغي هم ايدييا-مضمون، هم ده بديعي کيفيت باخيميندان داها دا يئتگينلشميشدي.

آذربايجان ملي حکومتي دؤوروندن باشلاياراق حبيب ساهر اؤز شعرلري ايله آرديجيل شه کيلده حرکاتدا اشتراک ائتمه يه باشلاميشدير. فيلولوگيا علم لر نامزدي وفا علي يئو حريت فدائي سي آدلي مونو گرافياسيندا يازير کي، شاعرين اثرلري ايستر ملي حکومت دؤورونه قدر و ايستر سه ده اوندان سونراکي، دؤورلرده خالقين انقلاني مبارزه سينده مهم اهميت کسب ائتميشدير. او هميشه حقوق سيز خالقي نين آرزو و ايستک لريني ترنم ائدن قاباقجيل بير شاعير اولموشور.

1945- جي ايل يئني دؤورون آچيليشي ايله سئوينن شاعير" 1945- جي ايله آدلي شعرينده يازيردي:

سؤندي قانلي شفق لرين 1945- جي ايل

صدف رنگلي فجر آچيلدي صحرا لار دا، دنيزده.

قان آغلايان دنيا گولدی، آچدي عمل گوللري

دنيا خالقي سئوينرکن گولومسه دي تبريز ده.

آزادليغين بايراغيني ارکين اوسته تاخديلار،

يئنه سؤنومش معبدلرده شعله لري ياخديلار.

وفا علي یئو علاوه ائديرکي، رئال حيات حادثه لريني بديعي تفکرون يوکسک ذيروه سينه قالديران حبيب ساهر اجتماعي قورولوشون دوغوردوغو حاقسيزليقلارا و دهشتلره قارشي اؤز عصيانکار سسيني اوجالديردي.

ملي حکومتين اؤلکه نين اجتماعي حياتيندا ائتدي يي اونودولماز ده ييشيکليک لري گؤرن شاعير يازيردي:

اکينچي يه تورپاق وئردي.

چؤره ک وئردي، چيراق وئردي.

مکتب تيکدي، فابريک قوردي.

يوردون ده مير قاپي سيندا

کئشيک دوردي

قيزيل گول له به زنديلر

اورميه، خوی، مرند، تبريز!

آنا ديلي اؤيرندي لر،

اوزاق، ياخين ائللريميز...

وفا علی یئو حبيب ساهره حصر ائدي ييحريت فدائي سي آدلي مونو گرافياسيندا بو نتيجه يه گلير کي، حبيب ساهر يارديجيليغينا گوجلي بير رومانتيکا حاکم دير. او یازیرکی,.اونون ليريک شعرلرينده خيال نه قدر قوتلي اولور- اولسون، او جمعيت له، حيات لا بير او قدر دريندن باغلي دير. ايستک لري دوغما خالقيني آزاد و خوشبخت گؤرمکدير.

حبيب ساهرين شعرلري اجتماعي حياتدان، رئال وارليقدان کناردا قالماييب، اساسا دوغما وطنين آزاد گله جه يي نين ترنومونه حصر ائديلميشدير

آذربايجان ملي حکومتينين اصلاحات پروگراميندا بيرينجي سنگر آناديلي اولموشدي. ملي حکومتين باش ناظري سيد جعفر پيشه وري دئييردي: بيزيم نهضتيميزين ملي خاصييتيندن بيريسي ديل مسئله سي دير. او بو حاقدا بئله بير فيکير ايره لي سوروردي: بيز ايندي هر جور گذشت ائتسکده ديل مسئله سينده گذشته کئچمه ريک. بو فيکيرين ايضاحاتدا ايسه او قئيد ائديردي: سياسي مبارزه ده دالي-قاباق گئتمک اولار، لاکين اساس سنگر الدن وئريلسه مغلوب اولماق اولار. بيزيم ده ديل مسئله ميز اساس بير مسئله دير.

شاعير حبيب ساهر ايسه دوغما آنا ديلينده يازيب ياردان قلم صاحب لريني اوره کدن آلقيشلاياراق يازيردي:

گؤروم کؤنول گولذارينا

سحرلردن ايشيق دولسون.

او وطنين باغچاسيندان

نه قوش اوچسون، نه گول سولسون.

تورکجه يازان هر شاعره

آلقيش اولسون، آلقيش اولسون.

او زامان حبيب ساهرين تورپاغا، يوردا، ائله، اوبايا جان-ديلدن وورغون اولدوغوني گؤرن بعضی سول دوشونجه یه منسوب اولانلار اونون بو داورانيشينا، فيکرينه منفي مناسبت بسله ييردي لر. تاسف لرکي، ادبياتيميزين انکشافي يولوندا اونودولماز زحمت لري اولان ادبيات شناس عالم جعفر خندان دا حبيب ساهر حاقيندا بير يازيسيندا منفي راي له چيخيش ائديردي.

وفا علي یئوین يازديغي کيمي دئسک، ادبيات شناس عالم جعفر خندان، حبيب ساهر ياراديجليغي نين بو دؤوروندن بحث ائدرکن شاعرين رومانيتيزمی اوزرينده خصوصي دايانير. او يازير: جنوبي آذربايجاندا ملي-آزادليق حرکاتي دؤورونده يارانان رئاليست ادبيات لا بير سيرادا مجرد رومانتيکايا دا راست گه ليريک کي، بونوندا گؤرکملي نماينده سي حبيب ساهردير. ائله جه ده علاوه ائديرکي، عموميت له، معاصر جنوبي آذربايجان يازيچي لاري نين ياراديجيليغي اوچون مجرد رومانتيکا سه جييه وي دئيلدير. استانبولدا تحصيل آلان تک-تک ضيياليلار دا ايسه بيز بوني گؤروروک.

منجه بو سؤزلرين، فيکيرلرين هارادان باش آليب گلدي ييني حس ائتمک چوخدا چتين دئييل دير. ادبيات شناس عالم جعفر خندان، حبيب ساهر يارديجيليغيني دئييل، یالنیز فرقلي اولان باشقا دوشونجه سيستيميني بو يازيسيندا تنقيد ائدير. يوخسا بير آز اول تقديم ائتدي ييم شعرده هانسي مجرد رومانتيکادان سؤز آچماق اولار؟

گؤروم کؤنول گولذارينا

سحرلردن ايشيق دولسون.

او وطنين باغچاسيندان

نه قوش اوچسون، نه گول سولسون.

تورکجه يازان هر شاعره

آلقيش اولسون، آلقيش اولسون.

بو معنا دا گؤزه ل صنععتکاريميز، صميمي حس لر شاعیري، تورپاغا، یوردا وورغون حبیب ساهرین اؤزونه ده آلقیش اولسون، دئمک تام يئرينه دوشر. نييه کي، بو شعرده مذاکره يه بوراخيلان موضوع وطنه، يوردا گره ک اولان ان تميز حس لردير، لکه سيز دويغولاردير. ملته ايسه اميد، روح يوکسکلي يي و اينانج يئري دير. آدينا نه دئييلیرسه، بيزيم قايساق باغلايان ياراميزي ائشه له يندي. بيزي اؤزوموزه قايتاراندي. اؤز ملي وارليغيميزا تاپينديراندي. تورکجه يازان هر شاعره آلقيش اولسون مفکوره سي ايسه ملتيميزين ملت روحلي، وطن ايناملي، يوردعطيرلي آدي اونودولماز صنعتکاريميز حبيب ساهرين خير- دعاسي دير. آرزوسودور، اميدي دير، اينانجي دير

بير چوخ لاري نين يازيلاريندا حبيب ساهر ياراديجيليغي حاقيندا آيريليقدان يازان، حزنیلي شاعر، نیسگيلدن دانيشان- حسرتلي شاعير کیمي ايفاده لر چوخ- چوخ سسلنديريلير. بو سبب دن اؤنجه قيد ائتدي ييم موضوع يا فيکريمي يئني دن قايتارماق ايسترديم. ياخشي انسانلاردان دانيشيلاندا، بير چوخ باشقا ياخشي لاردا يادا دوشور قيد ائتميشديم. ياديما معاصر آذربايجان شاعيري گؤزه ل صنعتکاريميز رامز روشنين هاچانسا آذربايجان راديو وئرليش لري نين بيرنده شعر حاقيندا سؤيله دي يي فيکيرلر دوشور. او بو وئريليش ده بئله بير فيکير ايره لي سورور: دئييرلر کي، فلان شاعير اوخوجي ايله چوخ صميمي دير. او در حال بو قناعته گليرکي، شاعير اوخوجو ايله دئييل باشدا اؤزي ايله صميمي اولمالي دير. بو معنا دا حبيب ساهر ياراديجيليغينی ايزلرکن، اونون اثرلريني تکرار- تکرار گؤزدن کئچيررکن، باشي آسمانا ديره نن داغلاريميزين دوشوندن آخان زولال بولاقلايميزين سويو کيمي صاف، دوري و تميز اولان بو شعرلرين تکرارلانماسي، بو قايديب يئنه اوخوماق شخصا من اوخوجوني يورمور. اونا گؤره يورمورکي، اونلارين هره سي اؤزلويونده اوريژينال بير صنعت اثري دير. هئچ بيری باشقا سيني تکرارلامير. باشقا سيني دئييل، اؤزوني تکرارلاسا بئله يئنه کؤنول اوخشايير. تکرار مراجعت يوخ، باشقاسيني تکرارلاماق يوروجودور.

هئچ بير اوريژينال اثر نه قدر تکرار اوخونسادا، مراجعت اولونسا دا گونده ليکدن دوشمور. سئويملي شاعيريميز حبيب ساهر ياراديجيليغي کيمي. اونون خيال دنياسي نين رومانتيک اولماسي نين نه دني وار، سببي وار. اولي بير ملتين چوخ عصرلي ادبيات تاريخيني مه نيمسه ين بير يارديجي ائني-اوزوني، بويي و چه کسي تام آيدين، تام دقيق هانسي ده يردن تام اولاراق سؤز آچا بيلر؟

محتشم بو تاريخي ياد ائدن ياراديجي بير صنعتکار بو بويدا فاجعه ني حس ائده-ائده، محکوم ادبياتيني گؤره-گؤره مطلق حسرت بويالي، آيريليق ندالي، حزينلي و ليريک دوشونجه لي چيخيش ائتمه يه اوز توتاجاقدي. او صنعتکار ائله تام معناسي ايله سئويملي شاعيريميز حبيب ساهر اولاجاقدي.

ايکينجي دنيا محاربه سي ايللرينده قيزيل اوردونون ايرانا داخيل اولماسي ايله قيزيل اوردو ترکيبينده تبليغ اوچون تبريزه گلن لر سيراسيندا جعفر خندان دا وار ايدي. ادبيات شناس عالم جعفر خندانين اؤز اينانجيندان اوزاق حبيب ساهر حاقيندا دئدی يي راي سونراکي، ايللرده بيزيم دوشونجه ميزي تصديق ائتدي. سهو ائتميره مسه جعفر خندان دا سونراکي ايللرده سيبره سورگون اولان ضيالي لاريميزدان بير اولدي. اودا ا. استالين حکومتين نين غضبينه توش گلدي."آذربايجان"مجله سي نين 1946- جي ايل بير يئرده نشر اولان 11 و 12- جي ساييندا يازيچي مهدي حسين حبيب ساهر باشليقلي يازيسيني بئله آچير. ايران آذربايجاني نين معاصر شاعيرلري ايچه ريسينده حبيب ساهرين ده آدلي حرمتله ياد ائديلمکده دير. شبهه يوخدورکي، او، سون درجه اوریژينال استعدادا مالک شاعير دير. اونون اثرلرينده اؤزونه مخصوص گؤزه ل خصوصيتلر آز دئيیل دير. ساهرده ان چوخ نظري جلب ائدن بير جهت حادثه لره اولدوقجا صميمي و هيجانلي مناسبت گؤسترمه سي دير. اونون شعرلرينده ايفاده اولونان فيکيرلر، بديعي صورت لر و بديعي تصويرلر يولي ايله ایفاده اولونور. شاعير چاليشير کي، بدیعي لوحه لر اؤزي اونون آماليني اوخوجونون قلبينه ياخينلاشديرسین. اوندا هيجان اوياتسين. البته بو دوغري يولدور. قزئته چي ايله شاعيرين ده فرقي بوندادير.

يازيچي مهدي حسين بو مقاله سينده نهايت جعفر خندان کيمي رايه گلسه ده ساهر ياراديجيليغيني اصل شاعير ياراديجيلیغی کيمی قبول ائتمه سيني ده اونوتمور، گیزلتمير. گؤرونور اودا جعفر خندان کيمي فيکري نه دئيير سه کؤنلو اونون تام عکسيني سؤيله يير، او يازير کي، عموميتله، ساهرين بديعي اثرلينده ليريک بير حقيقت ليک و صميمي ليک واردير.

شبهه سيز کي، بودا اصيل صنعت اثري نين ان لازيم و گره ک اولان حصه سي دير. قالان نه وارسا صنعت اثرينه ياماق دير، جالاقدير. بيزيم نظريميزجه قوزئي آذربايجاندا 1920- جي ايلدن سونرا سوسياليزم قوروجولوغوندا ملي-دئموکراتيک دوشونجه سيستمي نين قارشيسي نين آلينماسي 1945- جي ايلده گونئي آذربايجاندا ملي حکومتين يارانماسي ايله يئني دن حرکت ائتمه يه، داها دوغروسي يئني دن جوجرمه يه باشلاميشدير. بو آخين، بو روح ايسه اساسا او دؤوورده قيزيل اوردو ترکيبينده سوسياليزم قوروجولوغونون تبليغاتچي لاري کيمی باکي دان تبريزه گلن نماينده لر طرفيندن داشينميشدي. بو فاکت ايسه تبريزه گلن همن يازيچي- شاعيرلرين 1945- جي ايلدن اؤنجه و سونراکي، ايللرده يازيلان اثرلري نين آرديجي آراشديرماسيني اصل منبع لردن بيري کيمي گؤسترمک اولار. بو مفکوره نين اوزه رينده دقيق سؤز دئمک باشقا بير يازي طلب ائدير. اميد کي، ياخين گله جکده اونادا نائيل اولاق. سونرا کي، دؤورلرده قوزئي آذربايجاندا ملي دئموکراتيک دوشونجه سيستمي نين سرعت گؤتورمه سي تکجه بيزيم ايره لي سوردويوموز مدعالار دئييل، بير سيرا باشقا عاملين اولماسي داهادا تاثير گوجونه مالک اولموشدور. او جمله دن ان باشليجا سبب ديلين اورادا آزاد اولماسي، تحصيل سيستمي نين آنا دیلینده يارانماسي، ملي مدنيتيميزين انکشافی، ملي ده يرلريميزدن اولان موسیقی میزین داها سرعتلی حرکت ائتمه سی بو يولی هامارلاميشدي و گونئی آذربايجانا دا سونراکي، دورغونلوق ايللرينده اؤز تاثيريني گؤسترميشدي. او جمله دن حبيب ساهر ياراديجيليغينا.

حبيب ساهریارادیجیلیغی حاقيندا قوزئي آذربايجانين ادبيات شناس نماينده لري ايله ياناشي گونئي آذربايجانين ادبيات نماينده لري ده ده يرلي فيکيرلر ايره لي سورموش.باشدا، همن سيرادان استاد يحيي شيدا نين فيکيرلريني مذاکره يه چيخارماغا اساسلانديق.

حبيب ساهر حاقيندا ادبياتيمزيين تانينميش آغ ساققاللاريندان استاد محمد علي فرزانه دؤنه-دؤنه فيکيرلر سؤيله ميش، اثرلري حاقيندا مثبت و ده يرلي راي لرله چيخیش ائتميشدير. خالقيميزين چاليشقان و ياراديجي اوغلانلاريندان حسين دوزگون- صديق، اؤز مطبوعات اورقانلاريندا تکرار- تکرار حبيب ساهر ياراديجيليغينا مراجعت ائتميش، شاعر حسن ايلديريم اونون حاقيند تدقيقات آپارميش و بير چوخي حبيب ساهر شخصيتي و ياراديجي ليغي نا شعرلر يازميشدير. مهندس عليرضا صرافي ايسه حقيقتا ساهر ياراديجيليغي ني تبليغ ائدن لريميزدن بيری اولموشدور. حبيب ساهرين انقلاب ايللرينده چاپ اولان سحر ايشيقلانير آدلي اثري مهندس عليرضا صرافي نين امه يي حسابينا ايشيق اوزو گؤرموشدي. اونونلا بيرليکده گؤزه ل شعرلر مولفي، فسونکار قلم صاحبي سحر خانيم اردبيلي نين حبيب ساهر شعرلريندن بيرگه حاضرلاديقلاري کاست ايندی ده منيم يادداشيدا دولاشیر. نه اينکي ساده جه يادداشيدا بلکه ان عزيز و کؤنول اوخشايان بير هديه کيمی واخت آشيری دينله دي ييم و ذوق آلدييم اولموشدي.

حبيب ساهرين ایزی ايندی بوتون گونئي آذربايجان شاعيرلري نين اثرلينده اؤزوني آچيق گؤسترمه سه ده، معاصر آذربايجان شاعيري بختيار نصرت بير نؤوع حبيب ساهر ياراديجيليغي نين داوامچيسي کيمي چيخيش ائتميشدير. اميد ائديريک کي، بو يول باشقا- باشقا چالارلارلا داها زنگينلشسین. وطنیمیظین ياراديجي اوغوللاري، قيزلاري او يولي سؤنمه يه قويماسين. او يول حبيب ساهر يولي ملي کيم لي ييميزه اساسلانان، ملت روحونا سؤيکه نن، معنوياتيميزدان کئچن، عادت-عنعنه ميزي ياشادان يولدي. او حقيقتا ادبياتيميزين، خصوصا شعريميزن يول گوسته ريجي لريندن اولموش، اومانيست روحلي، انسان خاصييتينه اينان ياراديجي صنعتکاريميزدير. اونون حاقيندا داها گئنيش يازماق اولار. اونون ياراديجيليغي نين ايلک دؤورلري حاقيندا و اونون رولي اطرافيندا گئنيش معلوماتلا چيخيش ائتمک اولار. 1945- جي ايل حرکاتيندان سونرا کي ايللري- او دورغونلوق ايللري خاطرلاماق اولار و يازماق اولار. ايران-اسلام انقلابي ايللر و حبيب ساهر ياراديجيليغي موضوع سوندان بحث ائتمک و گئنيش يازماق اولار. اونون آنا ديليميزده يازديغي کؤنول اوخشايان نثرلري حاقيندا گئنيش معلوماتا توخونماق اولار. اميد کي، گله جکده سادالانان بو اولايلار حاقيندا صحبت آچماق امکاني يارانا جاق دير.